વૈશ્વિક ગરમી અને ક્લાઈમેટ એક્શનને લઈને ભારત મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશેઃ પરિમલ નથવાણી
વિશ્વમાં વધતા ઉષ્ણતામાનની સમસ્યા આજના સમયમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ વૈશ્વિક ચિંતાઓમાંથી એક બની ગઇ છે. જેમાં મુખ્યત્વે વિકસિત દેશો દ્વારા વધતાં ઉત્સર્જનો જવાબદાર છે. પરંતુ ભારત, જે વિશ્વની 17 %થી વધુ જનસંખ્યા ધરાવતો દેશ છે, વૈશ્વિક ગરમી વિરુદ્ધ લડાઈમાં પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિઓ છતાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે.
રાજ્યસભાના સાંસદ પરિમલ નથવાણીએ, રાજ્યસભામાં પુછેલા ભારતના માથાદીઠ ઉત્સર્જન સ્તર અંગેના પ્રશ્નના મળેલા જવાબ આધારિત એક લેખ લખ્યો છે. જે મુજબ ભારતનું ઐતિહાસિક કાર્બન ડાયોકસાઈડ ઉત્સર્જન વિશ્વના કુલ ઉત્સર્જનમાં માત્ર 4 % કરતાં ઓછું છે, જ્યારે દેશમાં વસતીનો હિસ્સો 17 % જેટલો છે. ભારતનો પ્રતિવ્યક્તિ ઉત્સર્જન વૈશ્વિક સરેરાશ કરતાં નોંધપાત્ર રીતે ઓછો છે. 2020માં, ભારતના પ્રતિવ્યક્તિ CO2 ઉત્સર્જન 1.74 ટન હતું, જ્યારે એનું તુલનાત્મક પ્રમાણ અમેરિકા (15.84 ટન) અને ચીન (8.83 ટન) કરતાં ઘણું ઓછું છે. 2023ના આંકડાઓ પ્રમાણે, ભારતના પ્રતિવ્યક્તિ ગ્રીનહાઉસ ગેસ (GHG) ઉત્સર્જન લગભગ 2 ટન છે, જ્યારે ચીનમાં તે 11.11 ટન અને યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સમાં તે 17.61 ટન છે.
ક્લાઈમેટ એક્શન માટે ભારતની પ્રતિબદ્ધતા
ભારતનું ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જન વધતું જતાં હોવાથી, વિસ્ફોટક વિકાસ અને ગરીબી દૂર કરવાની ઝંઝટને કારણે, ભારતના કેટલાક જોખમી ઉદ્યોગોના પરિણામે વધતા ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જન પર મર્યાદિત જવાબદારી છે. આ સિવાય, દેશે ઘણી મહત્વપૂર્ણ યોજનાઓ અને પ્રોગ્રામો હાથ ધર્યા છે, જે ક્લાઈમેટ ચેન્જની પડકારને ધ્યાનમાં રાખે છે.
ભારતના 2030 સુધીના લક્ષ્યો
2022માં, ભારતે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર જલ વાયુ પરિવર્તન માળખામાં સંશોધિત નેશનલ ડિટર્મિન્ડ કોન્ટ્રિબ્યૂશન્સ (NDCs) રજૂ કર્યા, જેમાં 2030 સુધીમાં 50% ખનિજ તેલ સિવાય ઊર્જા ક્ષમતા વધારવાની યોજના હતી. ઉપરાંત, 2005નાં ઉત્સર્જન સ્તરોના તુલનામાં 45% ઘટાડો લાવવાનું લક્ષ્ય પણ નિર્ધારિત થયું છે.
મિશન લાઇફ: પર્યાવરણીય દ્રષ્ટિકોણથી નવી પહેલ
ભારતની પર્યાવરણીય બચત, જાળવણી અને સંરક્ષણ પરંપરાગત રીતે એનું અંગ બની ચૂકી છે, જે મિશન લાઇફ (લાઇફસ્ટાઇલ ફોર એન્વાયરમેન્ટ)માં પ્રગટ છે. આ પહેલ દ્વારા, ભારતમાં પર્યાવરણ સાથે મૈત્રીપૂર્ણ અભિગમ અને સમજણપૂર્વકના ઉપભોક્તાવાદને પ્રોત્સાહિત કરવાનું હેતુ છે. મિશન લાઇફના સાત મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં પાણીની બચત, ઊર્જા કાર્યક્ષમતા, કચરો ઘટાડવો, એકમાત્ર ઉપયોગી પ્લાસ્ટિકને દૂર કરવું, અને સ્વસ્થ જીવનશૈલીઓ પ્રોત્સાહિત કરવી સમાવિષ્ટ છે.
ભારતીય સરકારની નીતિઓ અને યોજનાઓ
ભારતીય સરકારના વિવિધ પ્રોગ્રામો, જેમ કે નેશનલ એક્શન પ્લાન ઓન ક્લાઈમેટ ચેન્જ (NAPCC) અને રાજ્ય લેવલ પર ક્લાઈમેટ એક્શન યોજના (SAPCC), દેશના પર્યાવરણીય સંરક્ષણ માટે પ્રતિબદ્ધ છે. આ યોજના હેઠળ સોલાર ઊર્જા, ટકાઉ કૃષિ, અને ગ્રીન ઇન્ડિયાની દિશામાં પ્રગતિ કરવામાં આવી છે.
ભારતની ભૂમિકા મહત્વપૂર્ણ
જ્યારે ભારત વૈશ્વિક ઊર્જા સંસાધનો અને પર્યાવરણીય ટકાઉપણાની વચ્ચે સંવેદનશીલ સંતુલન જાળવવા માટે પ્રયાસ કરે છે, ત્યારે તેની વધતી જતી પ્રતિબદ્ધતા વૈશ્વિક પર્યાવરણીય પરિવર્તન માટે મહત્વપૂર્ણ બની રહી છે.
રાજ્યસભામાં થતી મહત્વની તમામ કાર્યવાહી અંગેના સમાચાર જાણવા માટે આપ અહીંયા ક્લિક કરો.
