પ્લાસ્ટિક પર પ્રતિબંધને લઈને સરકારની કેવી છે તૈયારી ?
સરકારે સંસદમાં સિગારેટના પેકેટના પ્લાસ્ટિક રેપર્સ અને આલ્કોહોલ પેકેજીંગમાં વપરાતા પ્લાસ્ટિક વિશે માહિતી આપી છે.
શ્રીધર કોટાગીરી અને પ્રદીપકુમાર સિંહે લોકસભામાં સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક (Plastic) પર પ્રતિબંધ અંગે પ્રશ્ન પૂછ્યો છે. આ અંગે સરકારે (Government of India) તેના જવાબમાં જણાવ્યું છે કે, પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ (PWM) નિયમો, 2016માં દેશમાં પચાસ માઇક્રોનથી ઓછી જાડાઈની કેરી બેગ અને પ્લાસ્ટિક શીટ્સનું ઉત્પાદન, આયાત, સંગ્રહ, વિતરણ, વેચાણ અને ઉપયોગ પ્રતિબંધિત કરવામાં આવ્યા છે.
ગુટકા, તમાકુ અને પાન મસાલાને સ્ટોર કરવા, પેકિંગ કરવા અથવા વેચવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા પ્લાસ્ટિક સામગ્રીના પાઉચ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ છે.
શું છે નિયમ ?
34 રાજ્યો, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા PWM નિયમો સિવાયના ઓળખાતા પ્લાસ્ટિક કેરી બેગ અને / અથવા સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક સામગ્રી પર સંપૂર્ણ અથવા આંશિક પ્રતિબંધ સંબંધિત નિયમો બનાવવા માટે અલગ સૂચનાઓ જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. આની વિગત પરિશિષ્ટમાં આપવામાં આવી છે.
પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ નિયમો, 2016 મુજબ સંબંધિત રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ, પ્રદૂષણ નિયંત્રણ સમિતિ, રાજ્ય અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશનો શહેરી વિકાસ વિભાગ અને ગ્રામ પંચાયત આ નિયમોની જોગવાઈઓના અમલ માટે નિયત સત્તાવાળાઓ છે. આ અધિકારીઓ દ્વારા આ નિયમોની જોગવાઈઓના અમલમાં તેમના પ્રાદેશિક અધિકારક્ષેત્રની મર્યાદામાં જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ અથવા ડેપ્યુટી કમિશનરની સહાય લેવામાં આવશે.
સ્થાનિક સંસ્થા દ્વારા PWM નિયમોની જોગવાઈઓનો સમાવેશ કરીને પેટા કાયદા બનાવવામાં આવશે. PWM નિયમો 2016 ના નિયમ 12 મુજબ, 25 રાજ્યો, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો તેમના સંબંધિત રાજ્યો દ્વારા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં નિયમો હેઠળ નોંધાયેલા ઉલ્લંઘનો સામે કાર્યવાહી કરવામાં આવી છે.
સૂક્ષ્મ, લઘુ અને મધ્યમ ઉદ્યોગો મંત્રાલય દ્વારા સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક મટિરિયલ્સની જગ્યાએ વૈકલ્પિક સામગ્રીના ઉપયોગને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે પગલાં લેવામાં આવ્યા છે. નીતિ આયોગ, પ્લાસ્ટિકના વૈકલ્પિક ઉત્પાદનોનું સંશોધન કરો. વિકાસ માટે એક સમિતિની રચના થઈ ચૂકી છે.
પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલયે રાજ્યોને ઓળખાયેલ સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ દૂર કરવા કહ્યું છે. કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સાથે માહિતીપ્રદ કાર્ય યોજના વહેંચવામાં આવી છે. આ માહિતીપ્રદ એક્શન પ્લાનમાં પ્રતિબંધિત સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક મટિરિયલ્સના વિકલ્પોના વિકાસ અને પ્રમોશન અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે વિષયોનું ક્ષેત્ર છે.
સરકારે ઉઠાવ્યું આ પગલું
પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ રૂલ્સ, 2016 ના અમલીકરણને મજબુત કરવાની સાથે, ઓળખાયેલા સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક મટિરિયલ્સનો ઉપયોગ ઘટાડવા માટે પગલાં લેવામાં આવ્યા છે.
રાજ્યો/કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશોને સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ઘટાડવા વિનંતી કરવામાં આવી છે. મુખ્ય સચિવ પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ નિયમો, 2016 નો ઉપયોગ સમાપ્ત કરો અને તેનો અસરકારક રીતે અમલ કરો. સંચાલકની અધ્યક્ષતામાં એક ખાસ ટાસ્ક ફોર્સની સ્થાપના કરો.
કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ પહેલાથી જ વિશેષ કાર્ય દળોની રચના કરી છે. મંત્રાલય દ્વારા ઓળખાતી સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિક વસ્તુઓનો ઉપયોગ દૂર કરવા અને પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ રૂલ્સ, 2016 ને અસરકારક રીતે અમલમાં મૂકવા માટે સંકલિત પ્રયાસો કરવા માટે રાષ્ટ્રીય સ્તરની ટાસ્ક ફોર્સની પણ રચના કરવામાં આવી છે.
દેશમાં શાળાના વિદ્યાર્થીઓમાં જાગૃતિ ફેલાવવા મંત્રાલય દ્વારા અખિલ ભારતીય કક્ષાની નિબંધ લેખન સ્પર્ધાનું પણ આયોજન કરવામાં આવ્યું છે.
આ પણ વાંચો : PM Modi સરનાં ક્લાસમાં ટ્રેઈની IPS ઓફિસરો, સલાહ આપી કહ્યું તમારો દરેક ફેસલો દેશહિતમાં હોવો જોઈએ