મંકીપોક્સ, શીતળા અને ચિકનપોક્સમાં છે તફાવત, જાણો તેના લક્ષણો અને નિવારણની પદ્ધતિઓ નિષ્ણાતો પાસેથી

દેશમાં કોરોના વાયરસ (Coronavirus)હજુ કાબુમાં આવ્યો નથી. પરંતુ આ દરમિયાન મંકીપોક્સ (Monkey pox) વાયરસે પણ દસ્તક આપી છે. આ વાયરસનો પહેલો કેસ કેરળના કોલ્લમ જિલ્લામાં નોંધાયો છે. આ દર્દી હાલમાં જ વિદેશ પ્રવાસેથી પરત ફર્યો હતો. તે મંકીપોક્સના ચિહ્નો દર્શાવે છે. આરોગ્ય વિભાગે દર્દીના સેમ્પલ લીધા હતા, જેને નેશનલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ વાયરોલોજી (NIV)ને તપાસ માટે મોકલવામાં આવ્યા હતા. જ્યાં આ વ્યક્તિમાં મંકીપોક્સની પુષ્ટિ થઈ હતી. ચેપગ્રસ્ત દર્દીને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવ્યો છે અને જે લોકો તેના સંપર્કમાં આવ્યા હતા તેમને અલગ રાખવામાં આવ્યા છે. પહેલો કેસ આવ્યા બાદ આરોગ્ય મંત્રાલય પણ સતર્ક થઈ ગયું છે અને નિષ્ણાતોની ટીમને કેરળ મોકલવામાં આવી છે. અન્ય તમામ રાજ્યોને પણ એલર્ટ રહેવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે અને હોસ્પિટલોમાં શંકાસ્પદ દર્દીઓની તપાસ કરવાના આદેશ આપવામાં આવ્યા છે.

વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) અનુસાર, 71 થી વધુ દેશોમાં અત્યાર સુધીમાં મંકીપોક્સના 7 હજારથી વધુ કેસ નોંધાયા છે. આ વાયરસનો વ્યાપ સતત વધી રહ્યો છે. ખતરાને જોતા થોડા દિવસો પહેલા વર્લ્ડ હેલ્થ નેટવર્કે મંકીપોક્સને મહામારી જાહેર કરી છે.

હવે ભારતમાં પણ તેનો પહેલો કેસ સામે આવ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, મંકીપોક્સના લક્ષણો શું છે અને તે શીતળા અને ચિકનપોક્સથી કેવી રીતે અલગ છે તે જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે. આ જાણવા માટે, Tv9 એ રોગચાળાના નિષ્ણાતો સાથે વાત કરી છે.

મંકીપોક્સ, શીતળા અને ચિકનપોક્સ વચ્ચે શું તફાવત છે

હેલ્થ પોલિસી એક્સપર્ટ અને એપિડેમિયોલોજિસ્ટ ડૉ. અંશુમન કુમારે જણાવ્યું કે પોક્સ એટલે શીતળા અને શીતળામાં ત્વચા પર ફોડલી નીકળે છે. આ ત્રણેય રોગમાં આ લક્ષણ જોવા મળે છે. લોકોમાં એવી પણ માન્યતા છે કે મંકીપોક્સ, શીતળા અને અછબડા એક જ રોગ છે, પરંતુ એવું નથી. તેમની વચ્ચે થોડો તફાવત છે.

ડો.કુમારના કહેવા મુજબ તાવ કયા દિવસે આવ્યો? આ દ્વારા તેમની વચ્ચે ભેદ કરી શકાય છે. ચિકનપોક્સમાં તાવ ચેપના પહેલા જ દિવસે આવે છે. એટલે કે, દર્દીના સંપર્કમાં આવ્યાના થોડા કલાકો પછી જ તાવ શરૂ થાય છે. તે જ સમયે, શીતળાનો તાવ 24 કલાક પછી આવે છે. આ તાવ ચેપ લાગ્યાના એક દિવસ પછી જ આવે છે. જ્યારે, મંકીપોક્સમાં ત્રીજા દિવસે તાવ આવે છે. મંકીપોક્સ વાયરસ વિલંબિત લક્ષણો દર્શાવે છે. જો કોઈ વ્યક્તિ મંકીપોક્સથી પીડિત દર્દીના સંપર્કમાં આવે છે, તો ત્રીજા દિવસથી તેનામાં લક્ષણો દેખાવા લાગે છે.

મંકીપોક્સ તાવ સાથે શરૂ થાય છે અને પછી ચહેરા અને શરીર પર ફોલ્લીઓ દેખાવા લાગે છે. ચેપ દરમિયાન, આ ફોલ્લીઓ ઘણા ફેરફારોમાંથી પસાર થાય છે. આમાંથી પ્રવાહી પણ બહાર આવી શકે છે. થોડા દિવસો પછી, આ દાણા શીતળાની જેમ સ્કેબ તરીકે પડી જાય છે. મંકીપોક્સના લક્ષણો મોટે ભાગે પાંચ દિવસ સુધી રહે છે અને કેટલાક દર્દીઓમાં તે 21 દિવસ સુધી રહે છે. આ વાયરસ દર્દીના દાણાના ઘામાંથી બહાર આવી શકે છે અને આંખ, નાક અને મોં દ્વારા અન્ય વ્યક્તિને ચેપ લગાવી શકે છે.

મંકીપોક્સથી ગળામાં દુખાવો થાય છે

ડૉ. કુમારે જણાવ્યું કે મંકીપોક્સમાં ગળામાં દુખાવો થાય છે, પરંતુ અછબડા અને સ્મોલ પોક્સમાં એવું થતું નથી. ચિકનપોક્સમાં, શરીરની અંદર ફોલ્લાઓ બનવાનું શરૂ થાય છે, પરંતુ મંકીપોક્સમાં શરીરની અંદર કોઈ ફોલ્લા હોતા નથી. મંકીપોક્સ દરમિયાન માથાનો દુખાવો અને સ્નાયુઓમાં દુખાવો પણ ચાલુ રહે છે. સોજો લસિકા ગાંઠો પણ તેના લક્ષણોમાં સામેલ છે.

શીતળા ચહેરા પર લાંબા સમય સુધી રહે છે

ડોકટર અંશુમને જણાવ્યું કે ત્રણેય મંકીપોક્સ, ચિકનપોક્સ અને શીતળામાં ચહેરા પર મોટા પિમ્પલ્સ નીકળવા લાગે છે, પરંતુ મંકીપોક્સમાં આ પિમ્પલ્સ ખરીને ખતમ થઈ જાય છે, પરંતુ શીતળામાં આ પિમ્પલ્સ ચહેરા પર લાંબા સમય સુધી રહે છે. જેના દાગ અને નિશાન લાંબા સમય સુધી રહે છે. મંકીપોક્સમાં, ફોલ્લીઓ દરમિયાન અન્ય વ્યક્તિને ચેપ લાગી શકતો નથી, પરંતુ તે શીતળામાં થઈ શકે છે.

શું શીતળાની રસી આ વાયરસ પર અસરકારક રહેશે?

ડૉ.અંશુમન કહે છે કે હાલમાં મંકીપોક્સનો કોઈ ઈલાજ નથી. લક્ષણો પ્રમાણે દવા આપવાથી દર્દી સાજો થાય છે. શીતળા માટે રસી છે, પરંતુ મંકીપોક્સ માટે કોઈ રસી નથી. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે શીતળાની રસી મંકીપોક્સને અસર કરી શકે છે, પરંતુ આ વિશે કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. અત્યારે આ અંગે સંશોધન ચાલી રહ્યું છે.

જો કે એવી આશા છે કે શીતળાની રસી મંકીપોક્સ પર કામ કરી શકે છે. કારણ કે બંને વાયરસમાં ઘણું સામ્ય છે. જો શીતળાની રસી મંકીપોક્સ પર કામ કરે છે, તો તે લોકો માટે કોઈ જોખમ રહેશે નહીં જેમને શીતળા સામે રસી આપવામાં આવી છે.

લોકો સાવચેત રહો

સફદરજંગ હોસ્પિટલના મેડિસિન વિભાગના એચઓડી પ્રોફેસર ડૉ.જુગલ કિશોરે કહ્યું કે મંકીપોક્સ વાયરસ ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં તેનું રક્ષણ કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે. ખાસ કરીને જેમને શીતળા સામે રસી આપવામાં આવી નથી તેઓએ તેનાથી બચવું પડશે. કારણ કે આ વાયરસ એક વ્યક્તિથી બીજા વ્યક્તિમાં ફેલાઈ શકે છે. મંકીપોક્સ ત્વચાથી ચામડીના સ્પર્શ દ્વારા અથવા ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિના શરીર પરના દાણાના સંપર્કમાં આવવાથી પણ ફેલાય છે.

ઘણા અહેવાલોમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે આ વાયરસ ગે લોકોમાં વધુ ફેલાઈ રહ્યો છે. જો કે આ અંગે કોઈ સંશોધન સામે આવ્યું નથી, તેમ છતાં આ લોકોએ કોઈપણ સંક્રમિત વ્યક્તિના સંપર્કમાં આવવાનું ટાળવું જોઈએ. આ સિવાય બાળકો, સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકોને આ વાયરસથી બચાવવા ખૂબ જ જરૂરી છે. કારણ કે આ વાયરસમાં મૃત્યુદર 10 ટકા સુધી છે. આવી સ્થિતિમાં, જો આ લોકો તેનાથી સંક્રમિત થાય છે, તો ખતરો હોઈ શકે છે.

જો કે એવી અપેક્ષા છે કે આ વાયરસ કોરોના જેટલો ખતરનાક નહીં હોય. કારણ કે તેના ફેલાવાની ઝડપ કોવિડ જેવી નથી કે શ્વાસ દ્વારા ફેલાતી નથી. જેથી લોકોએ ગભરાવાની જરૂર નથી. તમારી જાતને મંકીપોક્સથી બચાવવા માટે તમે બધા નિયમોનું પાલન કરો તે માત્ર મહત્વપૂર્ણ છે. જો કોઈને પણ આ વાયરસના લક્ષણો દેખાય તો તરત જ આરોગ્ય વિભાગને જાણ કરો અને પોતાને આઈસોલેટ કરો અને ડોક્ટરનો સંપર્ક કરો.

મંકીપોક્સને કેવી રીતે અટકાવવું

ફ્લૂના લક્ષણો દેખાય કે તરત જ તમારી જાતને અલગ કરો

મંકીપોક્સથી અસરગ્રસ્ત દેશોના લોકોના સંપર્કમાં ન આવો

જો તાવ આવ્યો હોય અને દવા લીધા પછી પણ ઉતરતો ન હોય તો ડોક્ટરનો સંપર્ક કરવો.

ઘરમાં સ્વચ્છતાનું ધ્યાન રાખો

જ્યારે તમને તાવ આવે ત્યારે બાળકોથી દૂર રહો

પ્રાણીઓના સંપર્કમાં ન આવો