ગુજરાતીઓ માટે ખુશખબર, ગિફ્ટ સિટીમાં શરૂ થઈ ફોરેન કરન્સી સેટલમેન્ટ સિસ્ટમ, હવે દુનિયા ભારતની તાકાત જોશે..

દેશની નાણાકીય રાજધાની મુંબઈમાં હાલમાં ચાલી રહેલા ગ્લોબલ ફિનટેક ફેસ્ટ 2025ના પ્લેટફોર્મ પરથી, નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે એક એવી જાહેરાત કરી જેને ભારતના નાણાકીય ઇતિહાસમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ માનવામાં આવી રહી છે. તેમણે ગુજરાતના ગિફ્ટ સિટીમાં ફોરેન કરન્સી સેટલમેન્ટ સિસ્ટમ (FCSS) લોન્ચ કરી. આ એક ક્રાંતિકારી પગલું છે જે આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર અને રોકાણ હાથ ધરવાની રીતને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખશે.

આ એક નિર્ણયથી ભારત હોંગકોંગ, ટોક્યો અને મનીલા જેવા પસંદગીના વૈશ્વિક નાણાકીય કેન્દ્રોની લીગમાં સ્થાન પામ્યું છે, જ્યાં વિદેશી વિનિમય વ્યવહારો સ્થાનિક રીતે સેટલ કરવામાં આવે છે. આ માત્ર એક ટેકનોલોજીકલ અપગ્રેડ નથી, પરંતુ વિશ્વને એક શક્તિશાળી સંકેત છે કે ભારત હવે નાણાકીય વિશ્વમાં એક મુખ્ય ખેલાડી બનવા માટે સંપૂર્ણપણે તૈયાર છે.

વિદેશી ચુકવણીઓ આંખના પલકારામાં પૂર્ણ થશે.

અત્યાર સુધી, જ્યારે પણ ભારતમાં કોઈ કંપની કે સંસ્થા ડોલર જેવા વિદેશી ચલણમાં વ્યવહાર કરતી હતી, ત્યારે તેને લાંબી અને જટિલ પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવું પડતું હતું. “કોરસપોન્ડન્ટ બેંકિંગ” નામની આ સિસ્ટમમાં બહુવિધ બેંકો અને વિવિધ દેશોની સિસ્ટમોમાંથી પૈસા પસાર થતા હતા. આ સમગ્ર પ્રક્રિયામાં 36 થી 48 કલાક અથવા લગભગ બે દિવસનો સમય લાગતો હતો. કલ્પના કરો કે કોઈ ઉદ્યોગપતિ માટે બે દિવસ સુધી તેના પૈસા અનિશ્ચિત સ્થિતિમાં ફસાયેલા રહેવાથી કેટલો માથાનો દુખાવો થશે. આનાથી માત્ર વ્યવસાયિક કામગીરી ધીમી પડી ગઈ પણ તેને બજારના વધઘટનો સામનો પણ કરવો પડ્યો.

નાણામંત્રીએ આ સમસ્યાનો સીધો ઉકેલ લાવ્યો છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે નવી ફોરેન કરન્સી સેટલમેન્ટ સિસ્ટમ (FCSS) આ રાહ જોવાના સમયને દૂર કરશે. હવે, વિદેશી ચલણ વ્યવહારો “રીઅલ-ટાઇમ” માં, એટલે કે આંખના પલકારામાં પૂર્ણ થશે. આનાથી GIFT સિટીમાં કાર્યરત આંતરરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ માટે લિક્વિડિટી મેનેજમેન્ટ સરળ બનશે. તેમના ભંડોળ અવરોધિત થશે નહીં, જેનાથી તેઓ તેમના વ્યવસાયોને વધુ ઝડપથી અને કાર્યક્ષમ રીતે વિસ્તૃત કરી શકશે. આ પગલું વ્યવસાય કરવાની સરળતા તરફ એક મોટો સુધારો છે.

દુનિયા ભારતની તાકાત જોશે

GIFT સિટીમાં આ સિસ્ટમ શરૂ થવાથી ભારત હવે એવા પસંદગીના દેશોના ક્લબમાં જોડાઈ ગયું છે જે પોતાની ભૂમિ પર વિદેશી વિનિમય વ્યવહારો પતાવટ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. અત્યાર સુધી, આ સુવિધા ફક્ત હોંગકોંગ, ટોક્યો અને મનીલા જેવા મુખ્ય નાણાકીય કેન્દ્રો માટે જ ઉપલબ્ધ હતી. ભારતના આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય સેવા કેન્દ્ર (IFSC) માટે આ એક મોટી સિદ્ધિ છે. આનાથી ભારતમાં વિશ્વભરના રોકાણકારો અને કંપનીઓનો વિશ્વાસ વધુ મજબૂત થશે.

આ સિસ્ટમ કેવી રીતે કાર્ય કરશે?

આ નવી સિસ્ટમ GIFT સિટી IFSC માં એક સમર્પિત ચુકવણી ગેટવે તરીકે કાર્ય કરશે, જે ખાસ કરીને વિદેશી વિનિમય વ્યવહારો માટે રચાયેલ છે. જ્યારે પણ બે પક્ષો ડોલર અથવા અન્ય કોઈપણ વિદેશી ચલણમાં અહીં સોદો કરે છે, ત્યારે સમાધાન આ સિસ્ટમ દ્વારા તાત્કાલિક કરવામાં આવશે, કોઈપણ વિદેશી દેશની કોઈપણ બેંકને સામેલ કર્યા વિના.