બિકાનેરી ભુજિયા માટે પ્રખ્યાત કંપની બિકાજી ફૂડ્સ ઈન્ટરનેશનલ લિમિટેડ ચર્ચામાં છે. કંપની પોતાનો IPO લાવી છે. કંપની IPO દ્વારા 881 કરોડ રૂપિયા એકત્ર કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. બિકાજીને સૌથી વધુ લોકપ્રિયતા તેમના બિકાનેરી ભુજિયાથી મળી હતી. ચણાના લોટમાંથી બનતી આ વાનગીઓ હંમેશા બિકાનેરની ઓળખ રહી છે. જેનું કનેક્શન અહીંના રાજા ડુંગર સિંહ સાથે રહ્યું છે. 1877માં સૌપ્રથમવાર આ ભુજિયા શાહી રસોડામાં બનાવવામાં આવ્યા હતા, જેને શિવરતન અગ્રવાલે પોતાના વ્યવસાયનો એક ભાગ બનાવ્યો અને તેને વિશ્વના ઘણા દેશોમાં લઈ ગયો. ધીરે ધીરે લોકોને બિકાનેરી ભુજિયાનો એવો સ્વાદ મળ્યો કે બિકાજી ફૂડ્સ ઈન્ટરનેશનલ લિમિટેડ એક મોટી બ્રાન્ડ બની ગઈ. જાણો, સ્થાપક શિવરતન અગ્રવાલે પોતાની સફર કેવી રીતે શરૂ કરી.
બિકાજીના સ્થાપક અને ડાયરેક્ટર શિવરતન અગ્રવાલ સ્વર્ગસ્થ ગંગાભીષણ હલ્દીરામ ભુજિયાવાલેના પૌત્ર છે, જેમણે આઝાદી પહેલાં બિકાનેરમાં એક નાની દુકાનથી પોતાની સફર શરૂ કરી હતી. જે પછીથી બ્રાન્ડ હલ્દીરામ તરીકે પ્રખ્યાત થઈ. શિવરતન અગ્રવાલે 35 વર્ષ પહેલા એટલે કે 1987માં બિઝનેસ શરૂ કર્યો હતો.
તેણે બિઝનેસ કેવી રીતે શરૂ કર્યો? એક ઈન્ટરવ્યુમાં તેના વિશે જણાવતાં તેણે કહ્યું કે, હું દાદાની ખૂબ જ નજીક રહ્યો છું, તેમની પાસેથી ભુજિયા બનાવતા શીખ્યો છું. તેમનું માનવું હતું કે ઉત્પાદન હંમેશા એવું હોવું જોઈએ કે તેની ગુણવત્તા હોય અને જે ગ્રાહકોની અપેક્ષાઓ પર ખરી ઉતરી શકે. આ ધ્યેયને ધ્યાનમાં રાખીને અમે બિઝનેસ શરૂ કર્યો. વ્યવસાયના વિભાજન પછી, ભાઈઓ અન્ય શહેરોમાં સ્થાયી થયા, પરંતુ શિવરતન અગ્રવાલ બિકાનેરમાં રહેવા માંગતા હતા. એટલા માટે તેણે આ શહેરને બિઝનેસ માટે પસંદ કર્યું.
1987માં શિવરતન અગ્રવાલે બિકાનેરી ભુજિયાથી બિઝનેસ શરૂ કર્યો. 1993માં ભુજિયાનું નામ બદલીને બિકાજી બ્રાન્ડ રાખવામાં આવ્યું. આ નામ આપવા પાછળ એક કારણ સામે આવ્યું છે. ખરેખર, કંપનીનું નામ બિકાનેર શહેરના સ્થાપક રાવ બિકાજીના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું હતું. શિવરતન કહે છે, બિકાજી તેના પિતાના બીજા સંતાન હતા. તેને બિકાનેરનો વારસો મળ્યો ન હતો. તેથી તેણે પોતાનું રાજ્ય સ્થાપ્યું. મારી સાથે પણ એવું જ થયું. દાદાની બ્રાન્ડ પહેલેથી જ નામ કમાઈ ચૂકી હતી. તે સિવાય, મારી બ્રાન્ડ નેમ વિકસાવવા માટે ઘણી મહેનત કરવી પડી.
શિવરતન અગ્રવાલે ભુજિયાને દુનિયાની સામે લાવવા માટે લાંબા સમય સુધી સંઘર્ષ કર્યો, પરંતુ ઉત્પાદનની બાબતમાં તેમની વિચારસરણી તદ્દન અલગ હતી. તેમણે ભુજિયા બનાવવા માટે મશીનોનો ઉપયોગ શરૂ કર્યો. તેમનું કહેવું છે કે, દેશમાં સૌપ્રથમવાર ભુજિયા બનાવવા માટે આવી ફેક્ટરી શરૂ કરવામાં આવી હતી જ્યાં તેને મશીનોથી બનાવવામાં આવી હતી. આ માટે તેણે દેશ અને દુનિયાના અનેક શહેરોની યાત્રા કરી, પછી સપનું સાકાર થયું.
કંપની દ્વારા સ્થાપવામાં આવેલી ફેક્ટરી ભુજિયાનું ઉત્પાદન કરવા માટે શહેરનો સૌથી મોટો પ્લાન્ટ બન્યો. તેના 80 ટકા કર્મચારીઓ બિકાનેરના રહેવાસી છે. સમય જતાં, કંપનીએ ગ્રાહકોની માગ અનુસાર તેના પેકિંગ અને ઉત્પાદન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. ખાદ્ય પદાર્થોને લાંબા સમય સુધી સુરક્ષિત રાખવા માટે, નમકીનની શેલ્ફ લાઇફ વધારવા માટે ‘ઇઝી ઓપન કેન’ અને 4-લેયર પેકિંગનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું. પછી નમકીન સાથે મીઠાઈ બનાવવાનું શરૂ કર્યું. હાલમાં, કંપની ભુજિયા, રસગુલ્લા, ગુજિયા, ચમચમ, બરફી, પાપડ, નાન ખટાઈ સહિતના 250 પ્રકારના નાસ્તાનું ઉત્પાદન કરે છે. 2008 માં, કંપનીએ મુંબઈમાં તેની પ્રથમ રેસ્ટોરન્ટ ખોલી.
કંપનીએ 2500 થી વધુ લોકોને રોજગારી આપી હતી, જેમાં મોટી સંખ્યામાં મહિલાઓનો સમાવેશ થાય છે. હાલમાં શિવરતન અગ્રવાલનો પુત્ર દીપક આ બિઝનેસને આગળ ધપાવી રહ્યો છે. હવે કંપનીના દેશભરમાં 30 એક્સક્લુઝિવ સ્ટોર્સ છે. ત્યાં ત્રણ ફેક્ટરી ડેપો છે અને 550 થી વધુ વિતરકો બિકાજી સાથે સંકળાયેલા છે.
કંપનીએ વિદેશમાં પોતાની ઓળખ વધારવા માટે ફ્રોઝન પ્રોડક્ટ્સનો વિસ્તાર કર્યો. હવે બિકાજીના ઉત્પાદનો વિશ્વના 32 દેશોમાં પહોંચી ગયા છે. બિકાજીને જાણીતી બ્રાન્ડ બનાવવા બદલ કંપનીને ઈન્ડસ્ટ્રીયલ એક્સેલન્સ એવોર્ડ, ભારત ઉદ્યોગ એવોર્ડ, ભારત જૈન મહામંડળ એવોર્ડ અને પ્રેસિડેન્ટ એવોર્ડથી પણ સન્માનિત કરવામાં આવી છે.