Indian Toy Industry: દૂનિયામાં ચીનના નહીં ભારતના રમકડાનો વાગશે ડંગો, સરકારે બનાવ્યો આ પ્લાન
ભારતમાં બનેલા રમકડાંને વિશ્વમાં પ્રમોટ કરી શકે છે અને ચીની રમકડા ઉદ્યોગને હરાવી શકે છે. આ માટે સરકારનું નવું પગલું રમકડા ઉદ્યોગને પ્રોડક્શન-લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (PLI) યોજનામાં સામેલ કરવાનું છે.
સ્માર્ટફોન સેક્ટર બાદ હવે ભારત ‘Made in India’ના અભિયાનથી રમકડા ઉદ્યોગમાં આગળ વધી રહ્યું છે. જે પોતાના માટે તેમજ વિશ્વ માટે રમકડાંનું પ્રોડક્શન કરે છે. મોદી સરકાર રમકડા ઉદ્યોગને બચાવવા માટે પ્રયાસો કરી રહી છે. જેથી Indiaમાં બનેલા ટોયનો સમગ્ર દૂનિયામાં પ્રચાર થઈ શકે અને ચાઈનીઝ રમકડાને ઉદ્યોગમાં હરાવી શકાય. મોદી સરકારનું નવું પગલું રમકડા ઉદ્યોગને પ્રોડક્શન-લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (PLI) યોજનામાં સમાવેશ કરવાનું છે, કારણ કે આ ધંધામાં લાંબા સમયથી માગ કરી રહ્યો છે. મોદી સરકાર આવા જ એક ક્ષેત્રમાં ચીન સામે ધીમી ગતિએ લડાઈ લડી રહી છે. જ્યાં ચાઈનાના રમકડા ઉદ્યોગની તસવીર સૌથી ઝડપી અને સૌથી વધુ જોવા મળે છે.
આ પણ વાચો: ચાલબાજ ચીનની વધુ એક ચાલ, મ્યાનમારને પ્યાદુ બનાવીને ભારત પર નજર રાખવાનો પેંતરો
સરકારને ઝડપથી સમજાયું કે ઈન્ડિયામાં શ્રમ-સઘન રમકડાંનું ઉત્પાદન કરવું, પ્લાસ્ટિક અને કાપડના સસ્તા રમકડાંનું ઉત્પાદન કરવું એ ઈલેક્ટ્રોનિક્સ જેટલું અઘરું નથી કે જેમાં ઈનપુટ, કાચો માલ, ટેક્નોલોજી અને કુશળ શ્રમિકોની જરૂર હોય. એટલા માટે સરકાર ઈન્ડિયાના રમકડા ઉત્પાદકોને આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે પ્રેરિત કરી રહી છે. PM મોદીએ તેમની mann ki baat રેડિયો પ્રસારણમાં ઘણી વખત રમકડાના વ્યવસાયને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે.
Indiaએ રમકડાના વ્યવસાયમાં પણ સ્થાન મેળવવાનું શરૂ કર્યું છે. Chinaની આયાત સતત ઘટી રહી છે અને સ્થાનિક ઉત્પાદન વધી રહ્યું છે. માત્ર પાંચ વર્ષ પહેલાં Delhiનું સદર બજાર એક મોટું ટોય(Toy)નું કેન્દ્ર હતું, એક વાસ્તવિક ચીની બજાર હતું, કારણ કે મોટાભાગના રમકડાં ચીનમાંથી આયાત કરવામાં આવતા હતા. વેચાતા રમકડાંમાંથી માત્ર 20% દેશમાં જ બનેલા હતા. બાકીનામાં ચીનનો 75 ટકા હિસ્સો હતો. હવે સદર બજારમાંથી ચાઈનીઝ લેબલનાં ટોય ધીમે ધીમે ગાયબ થઈ રહ્યાં છે. થોડા વર્ષો પહેલા સુધી India રમકડાંનો આયાતકાર હતો. જે હવે બદલાઈ ગયો છે. છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં રમકડાંની આયાત 70% ઘટી છે, જે FY19માં $371 મિલિયનથી FY22માં $110 મિલિયન થઈ છે.
Indiaની નિકાસ વધી રહી છે
વાણિજ્ય મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2019માં Indiaની નિકાસ 202 મિલિયન ડોલરથી વધીને 326 મિલિયન ડોલર થઈ છે. ચીન અથવા પશ્ચિમી દેશોની સરખામણીમાંIndiaનો રમકડા ઉદ્યોગ સ્પર્ધાત્મક રહે છે. સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલા કડક પગલાંને કારણે રમકડાની નિકાસનો ચમત્કાર મહદઅંશે શક્ય બન્યો છે. Indiaનો રમકડાંનો બિઝનેસ હજુ પણ પોતાના દમ પર ચીનની સામે ટકી શક્યો નથી. આ સાથે, જ્યારે મહામારી દરમિયાન ચીનનો મોટો બિઝનેસ ધીમો પડી રહ્યો હતો ત્યારે Indiaની નિકાસ વધી હતી. પરંતુ ચીનની અર્થવ્યવસ્થા પોસ્ટ-પેન્ડેમિક મંદીમાંથી બહાર આવવાથી, તેનું પ્રોડક્શન એન્જિન એક કે બે વર્ષમાં ફરી જીવંત થઈ જશે.
ચાઈનીઝ મેન્યુફેક્ચરિંગ આગળ વધી ગયું
ચીને પ્લાસ્ટિકની નાની વસ્તુઓ અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ સ્ટ્રક્ચર્સ બનાવીને વિશ્વની ફેક્ટરી તરીકે શરૂઆત કરી. જેમ જેમ આ વિસ્તારોમાં તેનું વર્ચસ્વ વધ્યું તેમ, રમકડાના વ્યવસાયના નામે India પાસે જે કંઈ હતું તે લગભગ નાશ પામ્યું. સમયની સાથે ચાઈનીઝ મેન્યુફેક્ચરિંગ એટલું આગળ વધી ગયું છે કે દેશના મોટાભાગના આયાતકારો ચાઈનીઝ રમકડાંની આયાત કરી રહ્યા છે.
તમને જણાવી દઈએ કે India સૌથી વધુ ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, કાપડ અને પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ કરે છે, India પાસે રમકડા ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન આપવાની સારી તક હતી. પરંતુ તે લાકડાના અને પ્લાસ્ટિકના રમકડાંથી આગળ વધી શકે તે પહેલા જ ચીને ભારતીય બજારમાં રમકડાંથી શરૂ કરી દીધું હતું. આનાથી સુનિશ્ચિત થયું કે ભારતીય રમકડાનો વ્યવસાય ચીનની આયાતને હરાવવા માટે પૂરતો આધુનિકીકરણ કરી શક્યુ નહીં.
Indiaનો હિસ્સો 1.5 બિલિયન ડોલર હતો
શ્રમ કાયદાઓ, કરવેરાના મુદ્દાઓ, ટેક્નોલોજીનો અભાવ અને નબળા સરકારી પ્રોત્સાહનોનો અર્થ એ છે કે મોટા ભારતીય ઔદ્યોગિક ગૃહોમાંથી કોઈએ આ ક્ષેત્રમાં સાહસ કર્યું નથી. ચીનની એન્ડ-ટુ-એન્ડ, એકીકૃત ઉત્પાદન સુવિધાઓની સરખામણીમાં Indiaના કારખાનાઓના નાના કદએ સુનિશ્ચિત કર્યું કે ત્યાં કોઈ સ્કેલની અર્થવ્યવસ્થા નથી. ટોયથોન 2021માં, નવીન રમકડાં અને રમતોના વિચારોની ભીડ-સ્રોતની પહેલ, PM મોદીએ કહ્યું કે 100 બિલિયન ડોલરના વૈશ્વિક રમકડા બજારમાં Indiaનો હિસ્સો માત્ર 1.5 બિલિયન ડોલર છે, જ્યારે ચીનનો અંદાજ 55-70% છે.
3 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચી શકે છે ટોય બિઝનેસ
વિશ્વ જ્યારે ચાઈનીઝ ઉત્પાદનોના વિકલ્પો શોધી રહ્યું છે ત્યારે India માટે તક આવી છે અને India પાસે વિશાળ સ્થાનિક બજાર છે અને રમકડાંના મોટા પાયે ઉત્પાદનને ટેકો આપવા માટે પૂરતી માગ છે. લગભગ 25 ટકા ભારતીય વસ્તી 0-14 વર્ષની કેટેગરીમાં આવી રહી છે, જે એક વિશાળ ગ્રાહક સેગમેન્ટ છે, ભારતીય રમકડાનું બજાર 2022માં 1.5 બિલિયનનું થવાની ધારણા છે. IMARC ગ્રૂપના 2022ના અહેવાલ મુજબ, Indiaનો રમકડા ઉદ્યોગ આગામી પાંચ વર્ષમાં 12.5-13%ના ચક્રવૃદ્ધિ દરે વૃદ્ધિ પામે તો 2028 સુધીમાં તે 3 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચવાની ધારણા છે.
