મોદી સરકાર દ્વારા 18 થી 22 સપ્ટેમ્બર સુધી સંસદનું વિશેષ સત્ર બોલાવામાં આવ્યુ છે.ત્યારે આ વિશેષ સત્ર પર વિપક્ષ હોબાળો મચાવી રહ્યું છે. વિપક્ષને આ વિશેષ સત્ર સામે સૌથી વધુ વાંધો છે. તેમનું કહેવું છે કે સરકાર સંસદને પોતાની ઈચ્છા મુજબ ચલાવવા માંગે છે. કોઈ ચોક્કસ કારણ વગર સંસદનું વિશેષ સત્ર બોલાવવાને લઈને અટકળોનું બજાર ગરમાયું છે. ત્યારે આ સત્ર બોલાવા પર અનેક મુદ્દા ચર્ચાય રહ્યા છે.

જેમાં સમાન નાગરિક સંહિતા, વન નેશન- વન ઈલેક્શન, મહિલા અનામત બિલ અથવા જમ્મુ અને કાશ્મીરને રાજ્યનો દરજ્જો પુનઃસ્થાપિત કરવા જેવા મહત્વપૂર્ણ બિલો રજૂ કરી શકે છે. જો કે, હજુ આ અંગે ખુલીને કોઈ ચર્ચા થઈ નથી. જો કે, આ પહેલીવાર નથી જ્યારે દેશમાં શાસન કરતી સરકારે વિશેષ સત્ર ન બોલાવ્યું હોય. આંકડા એ વાતની સાક્ષી આપે છે કે આઝાદી પછી એવા ઘણા પ્રસંગો બન્યા છે જ્યારે કેન્દ્ર સરકારે વિશેષ સત્ર બોલાવવું પડ્યું હતું. ત્યારે ચાલો જાણીએ આઝાદી બાદ ક્યારે ક્યારે અને કેમ વિશેષ સત્ર બોલાવવું પડ્યુ હતુ.

ક્યારે ક્યારે બોલાવવામાં આવ્યું વિશેષ સત્ર?

1947માં પહેલુ વિશેષ સત્ર

ભારતીય સંસદનું પ્રથમ સત્ર બ્રિટિશ સત્તાવાળાઓ તરફથી ભારતીય લોકોને સત્તા સોંપવાની સાક્ષી આપવા માટે ભારતની સ્વતંત્રતાની પૂર્વસંધ્યાએ યોજવામાં આવ્યું હતું. 200 વર્ષના સંસ્થાનવાદ પછી ભારતે તેની સ્વતંત્ર, સાર્વભૌમ યાત્રા શરૂ કરી. દેશના પ્રથમ વડા પ્રધાન જવાહર લાલ નેહરુએ પણ તેમના ટ્રિસ્ટ વિથ ડેસ્ટિની ભાષણમાં તેનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

નવેમ્બર 1962

વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુના નેતૃત્વમાં ભારત સરકારે તત્કાલીન જનસંઘના નેતા અટલ બિહારી વાજપેયીની વિનંતી પર એક વિશેષ સત્ર બોલાવ્યું. એજન્ડા ભારત-ચીન યુદ્ધની સ્થિતિ પર ચર્ચા કરવાનો હતો. આ ખાસ બેઠક યુદ્ધ દરમિયાન જ થઈ હતી, જેમાં 8 અને 9 નવેમ્બરના રોજ ચર્ચાઓ થઈ હતી, જેમાં નહેરુની ટિપ્પણીઓ અને વાજપેયીના તીક્ષ્ણ નિવેદનો હતા. 1947 અને 1962નું બન્ને વિશેષ સત્ર જવાહરલાલ નહેરુ સરકારે બોલાવ્યું હતુ.

14-15 ઓગસ્ટ, 1972

આ દિવસ પોતાનામાં ખાસ હતો. તત્કાલીન કેન્દ્ર સરકારે ભારતની આઝાદીના 25 વર્ષની ઉજવણીનું આયોજન કર્યું હતું. જે વિશેષ સત્ર ઈન્દિરા ગાંધીની સરકાર વખતે હતુ.

1977માં પણ ઈન્દિરા ગાંધીની સરકારમાં સત્ર

નાગાલેન્ડ અને તમિલનાડુ રાજ્યમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસનના વિસ્તરણ અંગે ચર્ચા કરવા માટે 28 ફેબ્રુઆરીએ બે દિવસીય વિશેષ સત્ર બોલાવવામાં આવ્યું હતું. જ્યારે નીચલું ગૃહ વિસર્જન કરવામાં આવ્યું ત્યારે ઉપલા ગૃહના સભ્યો મળ્યા.[6] [9] આ રાજ્યસભાનું 99મું સત્ર હતું.

9 ઓગસ્ટ, 1992

સંસદનું મધ્યરાત્રિનું વિશેષ સત્ર હતું. ભારત છોડો ચળવળની 50મી વર્ષગાંઠની યાદમાં આ સત્રનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. મહાત્મા ગાંધીએ 8 ઓગસ્ટ, 1942ના રોજ તેમના ‘કરો યા મરો’ ભાષણથી ભારત છોડો ચળવળની શરૂઆત કરી હતી, જેણે ભારતમાં બ્રિટિશ સંસ્થાનવાદને ઊંડો ઘા કર્યો હતો. ત્યારે આ વિશેષ સત્ર પી વી નરસિમ્હા રાવની સરકારમાં બોલાવામાં આવ્યું હતુ.

ઑગસ્ટ 14-15, 1997

ભારતની આઝાદીની 50મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી માટે 15 ઓગસ્ટે મધ્યરાત્રિનું સત્ર બોલાવવામાં આવ્યું હતું. વિપક્ષના નેતા અટલ બિહારી વાજપેયીએ ભારતીય લોકશાહીની સ્થિતિ અને તેની લોકતાંત્રિક સંસ્થાઓ, આર્થિક સ્થિતિ, વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજીના ક્ષેત્રમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની સ્થિતિ અને સંભાવનાઓ અને દેશમાં માનવ વિકાસની સ્થિતિને ધ્યાનમાં લેવા ઠરાવ રજૂ કર્યો. એજન્ડા પર ચર્ચા કરવા માટે 26 ઓગસ્ટથી 1 સપ્ટેમ્બર સુધી છ દિવસનું વિશેષ સત્ર યોજવામાં આવ્યું હતું.

2008 અને 2012માં મનમોહન સિંહ સરકારમાં વિશેષ સત્ર

વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહના કાર્યકાળમાં જુલાઈમાં લોકસભાનું વિશેષ સત્ર બોલાવવામાં આવ્યું હતું. યુનાઈટેડ પ્રોગ્રેસિવ એલાયન્સ (યુપીએ) સરકારે ડાબેરી ગઠબંધનનો ટેકો ગુમાવ્યા પછી સત્ર બોલાવવામાં આવ્યું હતું, જેના કારણે અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ આવ્યો હતો.  13 મેના રોજ, ભારતીય સંસદની ઉદઘાટન બેઠકની 60મી વર્ષગાંઠ નિમિત્તે લોકસભાએ રવિવારે એક વિશેષ સત્ર બોલાવ્યું હતું.

2015, 2017 અને 2023 મોદી સરકારમાં ત્રણ વખત વિશેષ સત્ર

2015 :

ડૉ. બી.આર. આંબેડકરને તેમની 125મી જન્મજયંતિ પર શ્રદ્ધાંજલિ આપતાં, ભારતીય બંધારણના ઘડવૈયાને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે લોકસભા અને રાજ્યસભામાં બે દિવસીય વિશેષ સત્ર વર્ષભરની ઉજવણીનો ભાગ હતો. વિષય બંધારણ પ્રત્યે આપણી રાજનીતિની પ્રતિબદ્ધતા પર ચર્ચા કરવાનો હતો. તે જ વર્ષે, ભારત સરકારે ડૉ. આંબેડકરના વિચારો વિશે જાગૃતિ લાવવા માટે ડૉ. આંબેડકરની જન્મજયંતિની ઉજવણીના ભાગરૂપે 26 નવેમ્બરને બંધારણ દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો.

2017 :

30 જૂનના રોજ, નરેન્દ્ર મોદી વહીવટીતંત્રે ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ (GST) રજૂ કરવા માટે સંસદના બંને ગૃહોનું સંયુક્ત મધ્યરાત્રિ સત્ર બોલાવ્યું હતું, જેને ભારતની આઝાદી પછીના સૌથી મહત્વપૂર્ણ પરોક્ષ કર સુધારા તરીકે બિલ આપવામાં આવ્યું હતું. બિલ પર વિચારવિમર્શ માટે સંસદનું વિશેષ સત્ર બોલાવવામાં આવ્યું હોય તેનું આ પ્રથમ ઉદાહરણ છે.

2023:

મોદી સરકારે 18 થી 22 સપ્ટેમ્બર સુધી સંસદનું વિશેષ સત્ર બોલાવ્યું. નવનિર્મિત સંસદ ભવનમાં વિશેષ સત્રના બીજા દિવસે ગૃહની કાર્યવાહી શરૂ થશે. સત્ર જૂના બિલ્ડીંગથી શરૂ થશે અને કાર્યવાહી નવા સંસદ ગૃહમાં 19 સપ્ટેમ્બરે ગણેશ ચતુર્થીના શુભ દિવસે જશે.