Azadi Ka Amrit Mahotsav : આ તે વ્યક્તિ છે, જેણે આપણો ‘ત્રિરંગો’ બનાવ્યો… કંઈક આવી છે રાષ્ટ્રધ્વજ તૈયાર થયાની વાત
આજનો દિવસ ઈતિહાસના પાનામાં ખાસ છે. કારણ કે આ દિવસે પિંગાલી વેંકૈયાનો (Pingali Venkaiah) જન્મ થયો હતો, જેમણે ભારતના ધ્વજની રચના કરી હતી. પિંગાલી વેંકૈયાને ભારત રત્ન (Bharat Ratna) આપવાની પણ માંગ કરવામાં આવી છે.
ભારતની આઝાદીને (Freedom) 75 વર્ષ થયા છે અને આ વર્ષ આઝાદીના અમૃત પર્વ તરીકે ઉજવવામાં આવી રહ્યું છે. આઝાદીનો અમૃત મહોત્સવ અંતર્ગત 11 ઓગસ્ટથી ત્રિરંગો ઝુંબેશ શરૂ થઈ રહી છે, જેમાં દરેક વ્યક્તિ પોતાના ઘરે ત્રિરંગો લગાવશે. આ સાથે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 2 ઓગસ્ટથી સોશિયલ મીડિયા પર પોતાના પ્રોફાઈલ ફોટો (Profile photo) પર ત્રિરંગો લગાવવાનું કહ્યું છે. શું તમે જાણો છો કે 2જી ઓગસ્ટનું રાષ્ટ્રધ્વજ (National Flag) સાથે શું જોડાણ છે અને આજે 2જી ઓગસ્ટે રાષ્ટ્રધ્વજને લઈને કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. ખરેખર, આજે પિંગાલી વેંકૈયાનો જન્મદિવસ છે, જેમણે આપણા ત્રિરંગા ધ્વજને ડિઝાઇન (Tricolor Flag Design) કર્યો હતો.
આવી સ્થિતિમાં, આપણે જાણીએ છીએ કે પિંગાલી વેંકૈયા કોણ હતા અને ધ્વજની રચના સાથે સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં તેમનું શું યોગદાન રહ્યું છે. રાષ્ટ્રધ્વજ સાથે જોડાયેલી ખાસ વાતો પણ જાણી લો, જે દરેક વ્યક્તિએ ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ…
કોણ છે પિંગાલી વેંકૈયા…
પિંગાલી વેંકૈયાનો જન્મ 2 ઓગસ્ટ 1876ના રોજ થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ હનુમંતારાયડુ અને માતાનું નામ વેંકટરત્નમ્મા હતું. તેણે ઘણી ભાષાઓનો અભ્યાસ કર્યો હતો અને તે ઘણા વિષયોમાં જાણકાર હતો. અહેવાલો અનુસાર, તેમને ભૂવિજ્ઞાન અને કૃષિ સહિત ઘણા વિષયોમાં રસ હતો. તે જ સમયે, રેલવેમાં કામ કરવાની સાથે, તેમણે બ્રિટિશ ભારતીય સેનામાં પણ સેવા આપી અને યુદ્ધમાં પણ ભાગ લીધો. આ પછી તેઓ સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં પણ જોડાયા અને તે દરમિયાન તેઓ મહાત્મા ગાંધીની વિચારધારાથી ખૂબ પ્રભાવિત થયા.
તેમણે જ ત્રિરંગાની ડિઝાઈન તૈયાર કરી હતી. એવું કહેવાય છે કે અગાઉ લાલ અને લીલા રંગથી ધ્વજ બનાવવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ તેના પર સહમતિ નહોતી. પછી તેણે તેને ત્રણ રંગોથી બનાવ્યું અને વર્ષ 1921માં મહાત્મા ગાંધીએ તેને મંજૂરી આપી. આ પછી ભારતને તેનો ત્રિરંગો મળ્યો અને ધ્વજની ડિઝાઈન બનાવ્યા પછી તેને વિશેષ ઓળખ મળી. તમને જણાવી દઈએ કે, તેમને ભારત રત્ન આપવાની પણ માંગ છે. હવે કેન્દ્ર સરકાર તેમની યાદમાં પોસ્ટ સ્ટેમ્પ પણ બહાર પાડવા જઈ રહી છે. આ પહેલાં વર્ષ 2009માં પણ તેમના નામે ટિકિટ જાહેર કરી હતી.
કેવી રીતે મળ્યો ધ્વજ?
રાષ્ટ્રધ્વજમાં સમાન પ્રમાણમાં ત્રણ પટ્ટાઓ હોય છે. કેસરી રંગ સૌથી ઉપર છે, સફેદ મધ્યમાં છે અને લીલો રંગ સૌથી નીચે છે. ધ્વજની લંબાઈ-પહોળાઈનો ગુણોત્તર 3:2 છે. સફેદ પટ્ટીની મધ્યમાં વાદળી રંગનું ચક્ર છે. આ ચક્ર અશોકની રાજધાની સારનાથના સિંહ સ્તંભ પર બાંધવામાં આવ્યું છે. તેનો વ્યાસ લગભગ સફેદ પટ્ટીની પહોળાઈ જેટલો છે અને તેમાં 24 આરા છે. ભારતની બંધારણ સભાએ 22 જુલાઈ 1947ના રોજ આ ધ્વજને રાષ્ટ્રધવજના રૂપમાં અપનાવ્યો હતો.
