Russia Ukraine Crisis: જો યુક્રેનની કટોકટી વધુ ઘેરી બનશે તો ભારત પણ અનુભવશે રશિયા પરનાં પશ્ચિમી દેશોના કડક પ્રતિબંધોની અસર
યુક્રેન સંકટના પગલે અમેરિકા-રશિયાના તણાવપૂર્ણ સંબંધો ભારતને અસર કરી શકે છે. અમેરિકા અને રશિયા બંને વચ્ચે સમાધાન કરવા માટે ભારતે રાજદ્વારી સંતુલન જાળવવું પડશે. આમ કરવામાં નિષ્ફળતા ભવિષ્યમાં ભારત માટે સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
લેખક- પ્રણય શર્મા
Russia Ukraine Crisis:જો આગામી દિવસોમાં યુક્રેન(Ukraine)ની સ્થિતિ વધુ વણસી તો અમેરિકા(USA)અને તેના સહયોગી દેશો રશિયા(Russia)સામે વધુ કડક પગલાં લઈ શકે છે. તેની અસર માત્ર રશિયા જ નહીં પરંતુ ભારત સહિત યુરોપ અને એશિયાના અન્ય દેશો પર પણ પડશે. યુકેએ પ્રતિબંધોની જાહેરાત કરી છે. પરિસ્થિતિને ગંભીર બનતી અટકાવવા માટે યુકેના આ પગલાથી અમેરિકા અને તેના પશ્ચિમી સહયોગીઓ પર રશિયાને ચેતવણી આપવાનું દબાણ આવશે.આગામી દિવસોમાં વાટાઘાટો થવાની શક્યતા નકારી શકાય તેમ નથી. પરંતુ તે તેના પર નિર્ભર કરે છે કે બંને પક્ષો પરિસ્થિતિ પર કેવી પ્રતિક્રિયા આપે છે અને યુક્રેન મુદ્દે તેઓ શું પરિણામ ઈચ્છે છે.
યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, બ્રિટન અને તેના સાથીઓએ મંગળવારે પૂર્વી યુક્રેનમાં બે રશિયા તરફી અલગતાવાદી વિસ્તારોમાં રશિયન સૈનિકોની તૈનાતીને પગલે આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાના ઉલ્લંઘન માટે રશિયાને દોષી ઠેરવતા શ્રેણીબદ્ધ પ્રતિબંધોની જાહેરાત કરી હતી. જો કે, નિરીક્ષકો કહે છે કે તેઓ એટલા ગંભીર નથી જેટલા અગાઉ ડરતા હતા.
2014માં, રશિયાએ યુક્રેન પર આક્રમણ કર્યું અને ક્રિમિયાને તેના દેશમાં જોડ્યું. તેમના આ પગલાનો ભારે વિરોધ થયો હતો. ત્યારથી રશિયા પશ્ચિમી દેશોના કેટલાક પ્રતિબંધોનો સામનો કરી રહ્યું છે. શિક્ષાત્મક પગલાં લેતા, મંગળવારે વધારાના નિયંત્રણોની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. વિશ્વ અર્થતંત્રમાં પરસ્પર સહયોગ સતત વધી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં હવે એવા સવાલો પણ ઉઠી રહ્યા છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાનું ઉલ્લંઘન કરનારા દેશોને અલગ કરવા માટે પ્રતિબંધો કેટલા અસરકારક સાબિત થશે.
યુએસ પ્રતિબંધો બે મોટી સરકારી માલિકીની બેંકો પર છે જે રશિયાના સંરક્ષણ ક્ષેત્ર માટે મહત્વપૂર્ણ છે. તેની સૈન્ય માટે ભંડોળ પૂરું પાડવાની રશિયાની ક્ષમતાને ગંભીર અસર થશે. આ બેંકો હવે યુ.એસ.માં કારોબાર કરી શકશે નહીં અને યુએસ ફાઇનાન્સિયલ સિસ્ટમ સુધી પહોંચશે નહીં. આ સાથે અમેરિકાએ રશિયાની પાંચ મોટી બેંકોને નિશાન બનાવીને રશિયાના રાષ્ટ્રીય દેવા સંબંધિત યુએસ ડીલ પર પણ પ્રતિબંધ લગાવી દીધો છે.આ સિવાય તેણે અમેરિકન કંપનીઓને યુક્રેનથી અલગ થયેલા બંને દેશો સાથે બિઝનેસ કરવા પર પ્રતિબંધ લગાવી દીધો છે. ડોનેટ્સક અને લુહાન્સ્કને રશિયા દ્વારા સ્વતંત્ર દેશો તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી હતી. આ બંને બાજુથી ચિંતા કરશે નહીં કારણ કે આ બે દેશોમાં માત્ર થોડી અમેરિકન કંપનીઓ જ બિઝનેસ કરે છે.
યુરોપિયન યુનિયને 27 રશિયન સંસ્થાઓ અને વ્યક્તિઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવાની ધમકી આપી હતી. આનાથી યુરોપિયન કેપિટલ માર્કેટ અને EU બેંકો સુધી તેમની પહોંચ મર્યાદિત થશે. તેણે EU અને યુક્રેનમાં બળવાખોરોના કબજા હેઠળના પ્રદેશો વચ્ચેના વેપાર પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો પણ નિર્ણય કર્યો. આ સિવાય રશિયન સંસદના નીચલા ગૃહ ડુમાના 351 સભ્યો પર પણ પ્રતિબંધ લગાવવામાં આવ્યો છે.
રસપ્રદ વાત એ છે કે, યુએસએ રશિયાને વૈશ્વિક નાણાકીય મેસેજિંગ સેવા SWIFTમાંથી બહાર કાઢવાની ધમકીઓ પર ધ્યાન આપ્યું નથી. વિશ્વભરમાં હજારો નાણાકીય સંસ્થાઓ SWIFT નો ઉપયોગ કરે છે. તેનાથી રશિયાને નુકસાન થશે અને તેના માટે અન્ય દેશોમાં વેપાર કરવો મુશ્કેલ બનશે. તે જર્મન અને અમેરિકન બેંકોને પણ અસર કરી શકે છે જે રશિયા સાથે વેપાર કરે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે યુએસ કોઈપણ પશ્ચિમી પેઢી પર દંડ લાદી શકે છે અને રશિયાને ડોલર સાથે સંકળાયેલા નાણાકીય વ્યવહારો પર પ્રતિબંધ મૂકી શકે છે.
તે રશિયન સંસ્થાઓને ડોલરમાં વ્યવહાર કરવાની મંજૂરી આપે છે. રશિયાની અર્થવ્યવસ્થા પર આની ભારે અસર પડશે કારણ કે મોટાભાગના તેલ અને ગેસના વ્યવહારો ડોલરમાં સેટલ થાય છે. તેનાથી અન્ય ક્ષેત્રોમાં પણ રશિયાના વિદેશી વેપારને અસર થઈ શકે છે. રશિયામાં તેલ અને ગેસના પુરવઠાના નિયંત્રણો અને મંદીની યુરોપ પર પણ વિપરીત અસર પડશે કારણ કે મોટાભાગના યુરોપિયન દેશો રશિયન ગેસ પર નિર્ભર છે.
