ભારતની અમેરિકા સાથે મેગા ડ્રોન ડીલ, ભારત ખરીદશે આકાશ અને સમુદ્રના ‘ગાર્ડિયન’, કોલકાતામાં સ્થપાશે સેમિકન્ડક્ટર પ્લાન્ટ

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ત્રણ દિવસીય અમેરિકાના પ્રવાસે છે. તેમણે QUAD સમિટમાં ભાગ લીધો હતો. અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન સાથે પણ તેમની મહત્વપૂર્ણ દ્વિપક્ષીય મુલાકાત હતી. આ બેઠકમાં બંને નેતાઓએ વૈશ્વિક અને વ્યૂહાત્મક જોડાણને વધુ મજબૂત કરવાની વાત કરી હતી. ભારતે આકાશ અને સમુદ્રની સુરક્ષા માટે અમેરિકા પાસેથી MQ-9B ગાર્ડિયન ડ્રોન ખરીદ્યું છે, જે મેગા ડીલમાં સામેલ છે.

ખાસ કરીને સંરક્ષણ સહયોગ પર કેન્દ્રિત આ બેઠકમાં બંને નેતાઓએ ઘણા મહત્વપૂર્ણ કરારો પર ચર્ચા કરી જે ભારત અને અમેરિકાની શાંતિ અને સુરક્ષાને મજબૂત કરશે. 7 મુદ્દાઓમાં જાણો બેઠકમાં કયા મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થઈ?

1. MQ-9B ડ્રોનની ખરીદી: PM મોદી સાથેની બેઠકમાં રાષ્ટ્રપતિ બાઈડને ભારત દ્વારા 31 MQ-9B ડ્રોનની ખરીદીની પ્રશંસા કરી. આ અદ્યતન ડ્રોન ભારતની ઇન્ટેલિજન્સ, સર્વેલન્સ અને રિકોનિસન્સ (ISR) ક્ષમતામાં વધારો કરશે. તેમાંથી 16 ડ્રોન સ્કાય ગાર્ડિયન (હવાઈ સુરક્ષા માટે) અને સી ગાર્ડિયન (દરિયાઈ સુરક્ષા માટે) છે. ભારતની આ પહેલથી જમીન, સમુદ્ર અને અવકાશ ક્ષેત્રે ભારતના સુરક્ષા દળોને મજબૂત કરવામાં મદદ કરશે.
2. સેમિકન્ડક્ટર પ્લાન્ટ: વડાપ્રધાન મોદી અને યુએસ પ્રમુખે કોલકાતામાં એક નવો સેમિકન્ડક્ટર ફેબ્રિકેશન પ્લાન્ટ સ્થાપવા અંગે ચર્ચા કરી, જે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને બંને દેશો વચ્ચે એડવાન્સ સેન્સિંગ, કોમ્યુનિકેશન અને નેક્સ્ટ જનરેશન ટેલિકોમ્યુનિકેશન અને ગ્રીન એનર્જીને પ્રોત્સાહન આપવા પર ફોકસ છે. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આ પગલાથી ભારત સેમી, થર્ડટેક અને યુએસ સ્પેસ ફોર્સ વચ્ચે વ્યૂહાત્મક તકનીકી ભાગીદારી દ્વારા સક્ષમ બનશે.
3.  અદ્યતન લશ્કરી પ્રણાલીઓનું સહ-ઉત્પાદન: બંને નેતાઓએ ભારત-યુએસ સંરક્ષણ ઔદ્યોગિક સહકાર રોડમેપની પ્રશંસા કરી. આ રોડમેપ હેઠળ, જેટ એન્જિન, દારૂગોળો અને ગ્રાઉન્ડ મોબિલિટી સિસ્ટમ્સ જેવા ભારે સાધનો અને હથિયારોનું નિર્માણ કરવામાં આવે છે. આ મહત્વપૂર્ણ સહયોગમાં દરિયાઈ સુરક્ષાને વધારવા માટે લિક્વિડ રોબોટિક્સ અને ભારતના દરિયાઈ સંરક્ષણ એન્જિનિયરિંગ માનવરહિત સપાટી પરના વાહનોના ઉત્પાદન પર પણ ભાર મૂકવામાં આવશે.
4. MRO ઇકોસિસ્ટમ: ભારતમાં સંરક્ષણ સંબંધિત ઉદ્યોગોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, PM મોદીએ MRO સેક્ટર એટલે કે જાળવણી, સમારકામ અને ઓવરહોલિંગ સેક્ટરમાં GST દર ઘટાડીને 5 ટકા કર્યા છે. આ સાથે અમેરિકન કંપનીઓ આ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કરે તેવી અપેક્ષા છે. અમેરિકન કંપનીઓએ ભારતમાં MRO સેક્ટરમાં પરિવર્તન લાવવાનું વચન આપ્યું છે. અમેરિકન કંપનીઓ ભારતમાં માનવરહિત વાહન રિપેરિંગ સુવિધાઓ વિકસાવવા માટે મોટા પાયે રોકાણ કરવા માંગે છે.
5. C-130J સુપર હર્ક્યુલસ એગ્રીમેન્ટ: લોકહીડ માર્ટિન અને ટાટા એડવાન્સ સિસ્ટમ્સે ભારતમાં C-130J સુપર હર્ક્યુલસ એરક્રાફ્ટ માટે MRO સુવિધા સ્થાપવા માટે ઐતિહાસિક કરાર કર્યો છે. આ ન માત્ર ભારતીય ફ્લીટ માટે સહાયક બનશે પરંતુ એરક્રાફ્ટના ગ્લોબલ ઓપરેટરોની જરૂરિયાતોને પણ પૂરી કરશે. ઉદાહરણ તરીકે, આનાથી આત્મનિર્ભરતા આવશે.
6. INDUS-X ઇનોવેશન એન્ડ કોલાબોરેશન: 2023 માં શરૂ કરાયેલ ભારત-યુએસ ડિફેન્સ એક્સિલરેશન ઇકોસિસ્ટમ (INDUS-X), સરકારો, વ્યવસાયો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ વચ્ચેના સહયોગને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે અને બંને નેતાઓ બેઠકમાં આને વધુ વિસ્તૃત કરવા સંમત થયા હતા. સિલિકોન વેલીમાં તાજેતરમાં યોજાયેલી INDUS-X સમિટે ભારતના iDEX (ઇનોવેશન ફોર ડિફેન્સ એક્સેલન્સ) અને યુએસ ડિફેન્સ ઇનોવેશન યુનિટ (DIU) વચ્ચેના સહયોગને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. આ ક્ષેત્રમાં બંને દેશો વચ્ચેની ભાગીદારી એક ટ્રિલિયન ડોલરની છે અને ભારતીય કંપનીઓ દરિયાની અંદરના સંચાર અને મેરીટાઇમ ISR ટેક્નોલોજી પર કામ કરી રહી છે.
7. દ્વિપક્ષીય સૈન્ય અભ્યાસ અને લાયઝન ઓફિસર્સ: વડાપ્રધાન મોદી અને જો બિડેન સંયુક્ત લશ્કરી કવાયતની જરૂરિયાતોને સમજે છે. ભારત દ્વારા આયોજિત અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી દ્વિપક્ષીય, ત્રિ-સેવા કવાયત, TIGER TRIUMPH 2024 સાથે આ દિશામાં સહકારને વધુ ગાઢ બનાવવાની જરૂરિયાત અનુભવાઈ હતી. આ ઉપરાંત, બંને નેતાઓએ ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે સંપર્ક કાર્યાલયો તૈનાત કરવાના નિર્ણયનું પણ સ્વાગત કર્યું, જે વાસ્તવિક સમયના સહયોગમાં વધારો કરશે, ખાસ કરીને યુએસ સ્પેશિયલ કોઓપરેશન કમાન્ડ (SOCOM) સાથે.
8. સાયબર સ્પેસ ડિફેન્સ કોઓપરેશનઃ બંને નેતાઓએ એડવાન્સ્ડ ડિફેન્સ સેક્ટર સહિત સાયબર અને સ્પેસ સેક્ટરમાં સહયોગ વધારવા પર પણ ચર્ચા કરી હતી. નવેમ્બર 2024માં યોજાનારી સાયબર એંગેજમેન્ટમાં થ્રેટ ઈન્ફોર્મેશન શેરિંગ, સાયબર સિક્યોરિટી ટ્રેનિંગ અને ક્રિટિકલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોટેક્શન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, મે 2024 માં યોજાયેલી યુએસ-ભારત એડવાન્સ્ડ ડોમેન્સ ડિફેન્સ ડીલ સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં ઘણી મોટી કવાયતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જેણે અવકાશ સુરક્ષા ક્ષેત્રને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે.

ભવિષ્યનું વિઝન

ભારત અને અમેરિકા સંરક્ષણ વ્યૂહરચનાઓ પર સતત તેમનો સહયોગ વધારી રહ્યા છે, આ સહકારથી એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્ર વધુ મુક્ત અને ખુલ્લો રહેશે. નવીનતા, ટેકનોલોજી અને પરસ્પર સંરક્ષણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાથી બંને દેશો વચ્ચે સૈન્ય સહયોગ, વૈશ્વિક શાંતિ અને સુરક્ષા વધારવામાં મદદ મળશે.