Career in Forestry: ફોરેસ્ટ્રી શું છે? આ ક્ષેત્રમાં કારકિર્દી કેવી રીતે બનાવવી? જાણો સ્કોપ, નોકરીઓ, અભ્યાસક્રમો અને કમાણીની તકો

Career in Forestry: પ્રદૂષણની વધતી જતી સમસ્યાને ધ્યાનમાં રાખીને ‘ગ્રીન-ક્લીન એન્વાયરમેન્ટ’ પર ઘણું કરવાનું બાકી છે. આજે પર્યાવરણ અને જંગલોના સંરક્ષણ પર ઘણો ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે. પહેલા જંગલો પરની આપણી અવલંબન પ્રાણીઓના ખોરાક અને ઈંધણ સુધી સીમિત હતી, પરંતુ હવે વિકાસના નામે આડેધડ વનનાબૂદી થઈ રહી છે. વન સંસાધનોનું (Forest Resources) શોષણ થઈ રહ્યું છે. જંગલ વિસ્તારો સતત ઘટી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં વન સંરક્ષણની (Forest Conservation) જરૂરિયાત ઉભી થઈ છે. વનસંવર્ધન નિષ્ણાતો માટે દેશમાં તકો ઉભી કરવામાં આવી રહી છે. આ ક્ષેત્રમાં પ્રશિક્ષિત વ્યાવસાયિકોની માંગ વધી રહી છે. જો તમને આ ક્ષેત્રમાં રસ છે, તો તમે તેમાં કારકિર્દી બનાવીને સારી કમાણી કરી શકો છો.

What is forestry?

વનસંવર્ધન એ વન અને તેની સાથે સંકળાયેલ સંસાધનોને કાળજી સાથે વિકસાવવાનું વિજ્ઞાન છે. જંગલોના સંચાલન, સંરક્ષણ અને જાળવણીની પ્રક્રિયામાં આપણી જરૂરિયાતોનું ધ્યાન રાખવામાં આવે છે. વનસંવર્ધન હેઠળ, ગ્લોબલ વોર્મિંગ, અંધાધૂંધ વનનાબૂદી, જળ સંકટ, કુદરતી આફતો અને ગ્રીનહાઉસ અસર અને ગ્લોબલ વોર્મિંગ જેવા મુદ્દાઓને ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે.

ફોરેસ્ટર શું કરે છે?

1. છોડની પ્રજાતિઓની પસંદગી, સંભાળ, અંદાજપત્ર અને પર્યાવરણીય સર્વેક્ષણ
પડતર જમીનો વિકસાવવા અને ઈકો-ટૂરિઝમને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરવી
2. લાકડાના વેપારીઓ, જંગલની જમીનના માલિકો, સ્થાનિક વહીવટીતંત્ર અને ગ્રાહકો સાથે સંપર્ક કરો
3. ગેરકાયદેસર લોગીંગ, જીવાતો અને રોગોથી જંગલોનું રક્ષણ કરવું
4. વન અને પર્યાવરણીય સંરક્ષણ સંબંધિત કાયદાઓમાં ફેરફારોનું નિરીક્ષણ કરવું

ફોરેસ્ટ્રી કોર્સ અને લાયકાત

આ ક્ષેત્રમાં કારકિર્દી બનાવવા માટે 10મું પાસ હોવું જરૂરી છે. ઉમેદવાર ભૌતિકશાસ્ત્ર, રસાયણશાસ્ત્ર અને જીવવિજ્ઞાન વિષયોમાં સારા ગુણ સાથે પાસ થયેલો હોવો જોઈએ. દેશની ઘણી યુનિવર્સિટીઓમાં આ અભ્યાસક્રમ નિયમિતપણે ચલાવવામાં આવે છે. પ્રવેશ માટે પ્રવેશ પરીક્ષા લેવામાં આવે છે. વિદ્યાર્થીઓ બીએસસી ફોરેસ્ટ્રી કોર્સ કર્યા પછી ફોરેસ્ટ મેનેજમેન્ટ, કોમર્શિયલ ફોરેસ્ટ્રી, ફોરેસ્ટ ઈકોનોમિક્સ, વુડ સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી, વાઈલ્ડલાઈફ સાયન્સ, વેટરનરી સાયન્સ વગેરે જેવા કોર્સ કરી શકે છે. બેચલર કોર્સ ત્રણ વર્ષનો છે. B.Sc પછી, વ્યક્તિ સરળતાથી એમએસસીમાં પ્રવેશ મેળવી શકે છે. માસ્ટર ડિગ્રી પછી વિદ્યાર્થીઓ એમફીલ અથવા પીએચડી કરી શકે છે. ઘણી સંસ્થાઓ છે જે પીજી ડિપ્લોમા ઇન ફોરેસ્ટ મેનેજમેન્ટ કોર્સ ઓફર કરે છે. ફોરેસ્ટ્રીમાં સ્નાતકની ડિગ્રી પછી, તમે UPSC દ્વારા લેવામાં આવતી ભારતીય વન સેવાઓની પરીક્ષામાં પણ બેસી શકો છો.

કારકિર્દીની તકો

ફોરેસ્ટ્રી કોર્સ કર્યા પછી ઉમેદવારને સરકારી અને ખાનગી બંને ક્ષેત્રોમાં કામ કરવાની તક મળે છે. કોર્પોરેટ ગૃહોને લાકડાના વાવેતર જેવા કાર્યો માટે વન વિદ્યાર્થીઓની જરૂર પડે છે. ઉમેદવારોને ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ ફોરેસ્ટ્રી રિસર્ચ એન્ડ એજ્યુકેશન, સેન્ટર ફોર સોશિયલ ફોરેસ્ટ્રી એન્ડ ઈકો રિહેબિલિટેશન, નેશનલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ વાઈલ્ડલાઈફ ટેકનોલોજી એન્ડ રિસર્ચ, ટાટા એનર્જી રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ જેવી સંસ્થાઓમાં સંશોધન કરવાની તક મળી શકે છે.

વનશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યા પછી, વ્યક્તિ ફોરેસ્ટ રેન્જ ઓફિસર, ફોરેસ્ટ એડવાઈઝર અને ઝૂ ક્યુરેટર જેવી જગ્યાઓ પર કામ કરી શકે છે. ઉમેદવારો કામની પ્રકૃતિ અને તેમની રુચિ અનુસાર નોકરી પસંદ કરી શકે છે. આજકાલ, ઘણી બિન-સરકારી સંસ્થાઓ (એનજીઓ) દેશમાં જંગલ વિસ્તાર અને વન્યજીવોને બચાવવા માટે કામ કરી રહી છે. બોમ્બે નેચરલ હિસ્ટ્રી સોસાયટી, કલ્પવૃક્ષ, વાઈલ્ડલાઈફ ટ્રસ્ટ ઓફ ઈન્ડિયા, વર્લ્ડ વાઈડ ફંડ ફોર નેચર અને TERI જેવી ઘણી સંસ્થાઓ દેશભરમાં વન અને પર્યાવરણ સંરક્ષણ સંબંધિત કાર્યક્રમો ચલાવે છે. આ કાર્યો માટે તેમને નિષ્ણાતોની જરૂર છે. ફોરેસ્ટ્રી સ્પેશિયાલિસ્ટ તરીકે તેમના માટે કામ કરી શકાય છે. આ ક્ષેત્રમાં લાયકાત ધરાવતા લોકો માટે કામની કોઈ કમી નથી.

પગાર ધોરણ

આ ક્ષેત્રમાં સામાન્ય રીતે ઉચ્ચ પગાર પેકેજ ઓફર કરવામાં આવે છે. વેલ પેકેજ જે પેઢી માટે ઉમેદવાર કામ કરે છે તેના પર આધાર રાખે છે. મોટી સંસ્થાઓ અને એનજીઓ ખૂબ સારો પગાર આપે છે. બેચલર કોર્સ કર્યા પછી શરૂઆતમાં 30 થી 35 હજાર રૂપિયા સરળતાથી મળી જાય છે. માસ્ટર ડિગ્રી અથવા અનુભવી ઉમેદવારો દર મહિને 50 થી 60 હજાર રૂપિયા મેળવી શકે છે. સરકારી ક્ષેત્રમાં પગારનું નિર્ધારણ સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત ધોરણો અનુસાર કરવામાં આવે છે.

ટોચની ફોરેસ્ટ્રી સંસ્થાઓ

ફોરેસ્ટ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ યુનિવર્સિટી, દેહરાદૂન
ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફોરેસ્ટ મેનેજમેન્ટ, ભોપાલ
ઓરિસ્સા યુનિવર્સિટી ઓફ એગ્રીકલ્ચર એન્ડ ટેકનોલોજી, ભુવનેશ્વર.
કોલેજ ઓફ હોર્ટીકલ્ચર એન્ડ ફોરેસ્ટ્રી, સોલન, હિમાચલ પ્રદેશ
ઈન્દિરા ગાંધી નેશનલ ઓપન યુનિવર્સિટી, નવી દિલ્હી
ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સોશિયલ ફોરેસ્ટ્રી એન્ડ ઇકોરહેબિલિટેશન, અલ્હાબાદ
વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા, દેહરાદૂન
બિરસા કૃષિ યુનિવર્સિટી, રાંચી.
કૉલેજ ઑફ ફોરેસ્ટ્રી, થ્રિસુર, કેરળ

આ પણ વાંચો: નોકરીની શોધમાં છો? આ જોબ ઓફર તમને આશ્ચર્યચકિત કરી દેશે !!! જાણો સંપૂર્ણ માહિતી

આ પણ વાંચો: CGPSC Recruitment 2022 : ડેન્ટલ સર્જનની પોસ્ટ પર નોકરી મેળવવાની તક, અહીં કરો અરજી