IPO : UPI થી IPO માં કેટલું રોકાણ કરી શકાય? જાણો નિયમમાં ફેરફાર બાદ શું પડશે અસર
સ્થાનિક રિટેલ રોકાણકારો હવે 2 લાખ રૂપિયાના બદલે ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનના લોકપ્રિય માધ્યમ UPI મારફત શેર અને કન્વર્ટિબલ સિક્યોરિટીઝના પબ્લિક ઇશ્યૂમાં અરજી દીઠ રૂ. 5 લાખ સુધીનું રોકાણ કરી શકશે.
શેરબજાર(Stock Market)માં લિસ્ટેડ નવી કંપનીઓના IPOમાં સ્થાનિક રિટેલ રોકાણકારોની ભાગીદારી છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં બે ગણી વધી છે. આ સમય દરમિયાન ડિજિટલ વ્યવહારો માટે યુપીઆઈ(UPI) એટલે કે યુનિફાઈડ પેમેન્ટ ઈન્ટરફેસ(Unified Payment Interface)નો ઉપયોગ કરતા લોકોની સંખ્યા પણ લગભગ બમણી થઈ ગઈ છે. SEBI એ શેરબજારમાં રિટેલ રોકાણકારોની સતત વધતી જતી સંખ્યા અને UPIની લોકપ્રિયતાને સાંકળીને એક ફોર્મ્યુલા બનાવી છે. નાના અને મધ્યમ રોકાણકારો હવે UPIમાંથી IPOમાં રૂ. 5 લાખ સુધીનું રોકાણ કરી શકશે. અત્યાર સુધી આ મર્યાદા 2 લાખ રૂપિયા સુધીની છે.
સ્થાનિક રિટેલ રોકાણકારો હવે 2 લાખ રૂપિયાના બદલે ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનના લોકપ્રિય માધ્યમ UPI મારફત શેર અને કન્વર્ટિબલ સિક્યોરિટીઝના પબ્લિક ઇશ્યૂમાં અરજી દીઠ રૂ. 5 લાખ સુધીનું રોકાણ કરી શકશે. એટલે કે જ્યારે રોકાણકારોને વધુ સગવડ મળશે ત્યારે જ તેઓ વધુ રોકાણ કરશે અને જ્યારે વધુ રોકાણ આવશે ત્યારે બજાર વધુ મજબૂત બનશે.
સ્થાનિક રોકાણકાર બજાર માટે આવશ્યક
સ્થાનિક રોકાણકારોનું બજાર કેટલું મહત્વનું છે. આ વાત પરથી તમે અનુમાન લગાવી શકો છો. ઑક્ટોબર-2021 થી માર્ચ 2022 ની વચ્ચે જ્યારે વિદેશી રોકાણકારોએ રૂ. 1.48 લાખ કરોડના શેરનું વેચાણ કર્યું ત્યારે સ્થાનિક રોકાણકારોએ વધુ ખરીદી કરી ન હતી જેના કારણે બજારમાં વધુ ઘટાડો થયો ન હતો. IPO અને કન્વર્ટિબલ બોન્ડ્સમાં રૂ. 5 લાખ સુધીનું રોકાણ કરવા માટે UPI 1 મે 2022 ના રોજ અથવા તે પછી જાહેર ઇશ્યુ પર સુવિધા ઉપલબ્ધ થશે. આ સુવિધા માટે UPI વિકસાવનાર NPCIને પણ ઘણી મહેનત કરવી પડી છે.
UPI દ્વારા અરજી કરવાની પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવા માટે NPCI એ સિસ્ટમમાં કેટલાક ફેરફારો સૂચવ્યા હતા અને 30 માર્ચ, 2022 સુધીમાં લગભગ 80 ટકા સેલ્ફ-સર્ટિફાઇડ સિન્ડિકેટ બેંકો/પ્રાયોજક બેંકો/UPI એપ્સે આ જોગવાઈઓ લાગુ કરી દીધી છે. સેબીના આ નવા પગલાથી આઇપીઓ અને કન્વર્ટિબલ બોન્ડ્સમાં સ્થાનિક રિટેલ રોકાણકારોની ભાગીદારી વધુ વધશે.
IPOમાં રિટેલ રોકાણકારોની ભાગીદારી બમણીથી વધુ
IPO વર્ષ દીઠ રિટેલ રોકાણકારોની સંખ્યા
- 2021-22માં 14.05 લાખ
- 2020-21 માં 12.73 લાખ
- 2019-20 માં 6.88 લાખ
UPI ની વધતી જતી લોકપ્રિયતા (FY માં થયેલા UPI વ્યવહારો)
- 2020-21 માં રૂ. 41 લાખ કરોડ
- 2021-22 માં રૂ. 76 લાખ કરોડ
- 2022-23 માં રૂ. 100 લાખ કરોડ (અંદાજિત)
દેશમાં નોંધાયેલા રોકાણકારોની સંખ્યા બે વર્ષમાં બમણી થઈ છે (રજિસ્ટર્ડ રોકાણકારોની સંખ્યા )
- 2019 માં 3.6 કરોડ
- 2021 માં 7.7 કરોડ
- 2022 (7મી એપ્રિલ સુધી) માં 10.20 કરોડ