Budget Gurukul: સરકાર ક્યાંથી લે છે ઋણ? જાણો ઑફ બજેટ બોરોઈંગ શું છે?
Budget Gurukul: બજેટ અંગે મોટાભાગના લોકોના મનમાં એક પ્રશ્ન છે કે સરકાર તેની ગણતરી કેવી રીતે કરે છે. સરકાર ક્યાંથી કમાય છે અને કઈ વસ્તુઓ પર રૂપિયા ખર્ચે છે. આજે Budget Gurukul સીરીઝ દ્વારા સરકાર ક્યાંથી લે છે ઋણ?
Budget Gurukul: દેશનું બજેટ 1 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ કરવામાં આવશે. બજેટ સાથે જોડાયેલા ઘણા પ્રકારના શબ્દો છે, જેના વિશે દરેકને જાણ હોવી જોઈએ. મોટાભાગના લોકો ઘણા શબ્દોનો અર્થ જાણે છે, પરંતુ કેટલાક એવા શબ્દો છે જે હજી પણ લોકોને મૂંઝવણમાં મૂકે છે. આવો એક શબ્દ બોરોઇંગ છે, જેને સરકારના ઋણ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેનો સીધો સંબંધ રાજકોષીય ખાધ સાથે છે.
બોરોઇંગ શું છે?
આપણે જ્યારે નાણાની જરૂર પડે ત્યારે નાણા ઉછીના લઈએ છીએ, એવી જ રીતે સરકારને નાણાની જરૂર પડે ત્યારે સરકાર પણ ઋણ લે છે.
હવે જાણો ઑફ બજેટ બોરોઈંગ શું છે?
નામ પરથી જ સમજાય છે કે તે બજેટની બહાર છે. એટલે કે, આ એવી લોન છે જે સરકાર પોતે નથી લેતી, પરંતુ તે સરકારની સૂચના પર કોઈપણ સરકારી કામ કે પ્રોજેક્ટ માટે લેવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે સરકારનો મોટો ખર્ચ ખોરાક સબસિડી આપવાનો છે. 2020-21માં સરકારે કુલ 1,51,000 કરોડના બિલમાંથી માત્ર 77,892 કરોડનું બિલ ચૂકવ્યું હતું. બાકીનું બિલ નેશનલ સ્મોલ સેવિંગ્સ ફંડ દ્વારા ચૂકવવામાં આવ્યું હતું. અહીં નેશનલ સ્મોલ સેવિંગ્સ ફંડ દ્વારા બજેટ સિવાયનું ઉધાર લેવામાં આવતું હતું.
ઓફ બજેટ બોરોઈંગનો શું ફાયદો છે?
ઑફ-બજેટ ઋણનો ફાયદો રાજકોષીય ખાધ ઘટાડવામાં છે, કારણ કે ઑફ-બજેટ ઋણનો સમાવેશ રાજકોષીય ખાધની ગણતરીમાં થતો નથી. આનું કારણ એ છે કે ઑફ-બજેટ ઋણ એ સરકાર દ્વારા લેવામાં આવતી પરોક્ષ લોન છે. રાજકોષીય ખાધ જેટલી ઓછી હોય છે, સરકારોને કોઈપણ આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થા પાસેથી લોન લેવાથી તેટલો વધુ ફાયદો થાય છે, તેથી દરેક સરકાર તેને ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરે છે અને આ માટે ઑફ-બજેટ ઋણની મદદ પણ લે છે.
