મેજર ધ્યાનચંદ ખેલ રત્ન એવોર્ડ, અર્જુન એવોર્ડ અને દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ વચ્ચે શું તફાવત છે?
કેન્દ્ર સરકારે ચાર ખેલાડીઓને ખેલ રત્ન અને 32 ખેલાડીઓને અર્જુન એવોર્ડ આપવાની જાહેરાત કરી છે. સાથે જ 4 કોચને દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ આપવામાં આવશે. રાષ્ટ્રપતિ 17 જાન્યુઆરી 2025ના રોજ રાષ્ટ્રપતિ ભવન ખાતે આયોજિત એક વિશેષ સમારોહમાં વિજેતાઓને પુરસ્કારો અર્પણ કરશે. ચાલો જાણીએ ખેલ રત્ન, અર્જુન એવોર્ડ અને દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ વચ્ચે શું તફાવત છે?
ભારત સરકારે મનુ ભાકર અને ડી ગુકેશ સહિત 4 ખેલાડીઓને ખેલ રત્ન એવોર્ડ આપવાની જાહેરાત કરી છે. સાથે જ 32 ખેલાડીઓને અર્જુન એવોર્ડ આપવામાં આવશે. ડી ગુકેશ અને મનુ ભાકર ઉપરાંત હોકી ખેલાડી હરમનપ્રીત સિંહ અને પેરા એથલીટ ખેલાડી પ્રવીણ કુમારને પણ ખેલ રત્ન એવોર્ડથી નવાજવામાં આવશે. યુવા બાબતો અને રમત મંત્રાલયે 2 જાન્યુઆરીએ રાષ્ટ્રીય રમત પુરસ્કારો 2024ની જાહેરાત કરી છે. રાષ્ટ્રપતિ 17 જાન્યુઆરી 2025ના રોજ રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં આયોજિત એક વિશેષ સમારોહમાં એવોર્ડ વિજેતાઓને એવોર્ડ એનાયત કરશે.
રાષ્ટ્રીય ખેલ પુરસ્કારોની જાહેરાત
રમતગમત જગતના યોગદાનને ધ્યાનમાં રાખીને યુવા બાબતો અને રમત મંત્રાલય દર વર્ષે ભારતના રાષ્ટ્રીય રમત પુરસ્કારોની જાહેરાત કરે છે, ભારત સરકાર વિવિધ રાષ્ટ્રીય રમત પુરસ્કારો દ્વારા ખેલાડીઓનું સન્માન કરે છે. દેશનો સર્વોચ્ચ રમત પુરસ્કાર મેજર ધ્યાનચંદ ખેલ રત્ન પુરસ્કાર છે. જેને ખેલ રત્ન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, આ અર્જુન પુરસ્કાર ઉપરાંત દ્રોણાચાર્ય પુરસ્કાર પણ ખેલાડીઓ, રમતવીરો, કોચ અને જૂથોને આપવામાં આવે છે.
મેજર ધ્યાનચંદ ખેલ રત્ન એવોર્ડ
મેજર ધ્યાનચંદ ખેલ રત્ન પુરસ્કાર, જેને ખેલ રત્ન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. અગાઉ તેને રાજીવ ગાંધી ખેલ રત્ન એવોર્ડ તરીકે ઓળખવામાં આવતો હતો. આ પુરસ્કાર ચાર વર્ષથી વધુ સમયથી રમતગમતમાં ઉત્કૃષ્ટ પ્રદર્શન માટે ખેલાડીઓને આપવામાં આવે છે. જેમાં ખેલાડીઓને પ્રશસ્તિ પત્ર, મેડલ અને 25 લાખ રૂપિયાનું રોકડ પુરસ્કાર આપવામાં આવે છે. આ પુરસ્કાર એવા ખેલાડીઓને આપવામાં આવે છે જેમણે છેલ્લા ચાર વર્ષમાં રમતગમતના ક્ષેત્રમાં શાનદાર પ્રદર્શન કર્યું છે. કમિટીની ભલામણ બાદ ખેલાડીઓના નામની જાહેરાત કરવામાં આવે છે.
આ વર્ષે ચાર ખેલાડીઓને ખેલ રત્ન એવોર્ડ મળશે
આ વર્ષે ચાર ખેલાડીઓને આ એવોર્ડ આપવામાં આવશે. આ વર્ષે, મનુ ભાકર, ડી ગુકેશ ઉપરાંત, ભારત સરકારે હોકી ખેલાડી હરમનપ્રીત સિંહ અને પેરા એથ્લેટ ખેલાડી પ્રવીણ કુમારને ખેલ રત્ન એવોર્ડ આપવાનો નિર્ણય કર્યો છે. મનુ ભાકરનું નામ સ્પોર્ટ્સ એવોર્ડ માટે બનાવવામાં આવેલી યાદીમાં નહોતું. મનુ ભાકરના નામને લઈને છેલ્લા ઘણા દિવસોથી ઘણો વિવાદ ચાલી રહ્યો હતો જેમાં અગાઉ એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે તેમના નામની ભલામણ કરવામાં આવી નથી. હાલમાં કેન્દ્ર સરકારે મનુ ભાકરને આ એવોર્ડ આપવાની જાહેરાત કરી છે.
શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન માટે અર્જુન એવોર્ડ
અર્જુન એવોર્ડ એ ખેલાડીઓને રમતના ક્ષેત્રમાં તેમના સારા પ્રદર્શન માટે આપવામાં આવતો એવોર્ડ છે. આ એવોર્ડની શરૂઆત 1961માં કરવામાં આવી હતી. તેનું નામ ઐતિહાસિક ભારતીય મહાકાવ્ય મહાભારતના મુખ્ય પાત્ર અર્જુન પરથી રાખવામાં આવ્યું છે. આ એવોર્ડ હેઠળ ખેલાડીઓને પ્રશસ્તિ પત્ર, અર્જુનની કાંસ્ય પ્રતિમા અને 15 લાખ રૂપિયાની રોકડ રકમ આપવામાં આવે છે. ફૂટબોલમાં ભારતના ઓલિમ્પિયન પી.કે. બેનર્જી આ એવોર્ડ મેળવનાર પ્રથમ ખેલાડી હતા. જ્યારે જુન એવોર્ડ મેળવનાર પ્રથમ મહિલા હોકી ખેલાડી અન્ના લુમ્સડેન હતી.
32 ખેલાડીઓને અર્જુન એવોર્ડ મળશે
સરકારે આ વર્ષે 32 ખેલાડીઓને અર્જુન એવોર્ડ આપવાનો નિર્ણય કર્યો છે. જ્યોતિ યારાજી (એથ્લેટિક્સ), અન્નુ રાની (એથ્લેટિક્સ), નીતુ (બોક્સિંગ), સ્વીટી (બોક્સિંગ), વંતિકા અગ્રવાલ (ચેસ), સલીમા ટેટે (હોકી), અભિષેક (હોકી), સંજય (હોકી), જર્મનપ્રીત સિંહ (હોકી) નો સમાવેશ થાય છે. સુખજીત સિંહ (હોકી), રાકેશ કુમાર (પેરા તીરંદાજી), પ્રીતિ પાલ (પેરા એથ્લેટિક્સ) સહિત 32 ખેલાડીઓને અર્જુન એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવ્યો છે. અગાઉ આ એવોર્ડ 967 ખેલાડીઓને આપવામાં આવ્યો છે.
દ્રોણાચાર્ય પુરસ્કાર
ભારતમાં કોચની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા અથવા યોગદાન માટે દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ આપવામાં આવે છે. આ પુરસ્કાર એવા ગુરુને આપવામાં આવે છે જે માત્ર માર્ગદર્શક તરીકે કામ કરે છે પરંતુ પ્રતિભાશાળી ખેલાડીને સ્ટાર બનવા માટે તૈયાર કરે છે. ભારતમાં રમતગમતમાં કોચ માટેનું સર્વોચ્ચ સન્માન, જેની સ્થાપના 1985માં કરવામાં આવી હતી. આ એવોર્ડ તેમને આપવામાં આવે છે જેમણે મહત્વપૂર્ણ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્પર્ધાઓમાં મેડલ વિજેતાઓને તૈયાર કર્યા છે. દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ મહાભારત પર આધારિત છે, જ્યાં અર્જુનના ગુરુ અથવા ટ્રેનર દ્રોણાચાર્ય હતા. કૌરવો અને પાંડવોને યુદ્ધની કુશળતા આપનાર દ્રોણના નામ પર દ્રોણાચાર્ય પુરસ્કાર આપવામાં આવે છે.
બે કોચને મળશે દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ
આ ખિતાબને રમતગમત અને રમતોમાં ઉત્કૃષ્ટ કોચ માટે દ્રોણાચાર્ય પુરસ્કાર કહેવામાં આવે છે. તે એવા કોચને આપવામાં આવે છે જેમણે પોતાના ખેલાડીઓને 4 વર્ષ સુધી તાલીમ આપી હોય. વિજેતાઓને દ્રોણાચાર્યની કાંસ્ય પ્રતિમા, પ્રમાણપત્ર અને 10 લાખ રૂપિયા રોકડા આપવામાં આવે છે. આ વર્ષે આ એવોર્ડ સુભાષ રાણા (પેરા-શૂટિંગ), દીપાલી દેશપાંડે (શૂટિંગ)ને આપવામાં આવશે. પહેલો દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ કુસ્તી કોચ ભાલચંદ્ર ભાસ્કર ભાગવતને મળ્યો હતો. જ્યારે એથ્લેટિક્સ કોચ રેણુ કોહલી 2002માં દ્રોણાચાર્ય એવોર્ડ મેળવનાર પ્રથમ મહિલા બની હતી.
આ પણ વાંચો: IND vs AUS : સિડની ટેસ્ટમાં પહેલા દિવસની રમત સમાપ્ત, ઓસ્ટ્રેલિયા પ્રથમ દાવમાં ભારતથી 176 રન પાછળ
