
જ્યાં પણ આ અંગો દેખાયા, ત્યાં પાંડવોએ શિવ મંદિરો બનાવ્યા. ભગવાન શિવના આ પાંચ ભવ્ય મંદિરોને 'પંચ કેદાર' કહેવામાં આવે છે. દરેક મંદિરને ભગવાન શિવના શરીરના એક ભાગથી ઓળખવામાં આવે છે. પંચકેદાર (તૃતીયકેદાર)માં તુંગનાથ ત્રીજું સ્થાન છે. તુંગનાથ મંદિરના સ્થળે ભગવાન શિવના હાથ મળી આવ્યા હતા. મંદિરનું નામ પણ તેના આધારે રાખવામાં આવ્યું હતું. તુંગ એટલે હાથ અને નાથ એટલે ભગવાન શિવ.

તુંગનાથ મંદિર ઉપરાંત, ‘પંચ કેદાર’માં કેદારનાથ, રુદ્રનાથ, મધ્યમહેશ્વર અને કલ્પેશ્વરનો સમાવેશ થાય છે. કેદારનાથમાં ભગવાનનો ખૂંધ દેખાયો. રુદ્રનાથમાં પણ તેનું માથું; કલ્પેશ્વરમાં તેના વાળ; અને તેની નાભિ મેડમ મહેશ્વરમાં પ્રગટ થઈ હતી.

શિયાળાની ઋતુમાં આ જગ્યા બરફથી ઢંકાયેલી હોય છે. તે દરમિયાન મંદિર બંધ કરવામાં આવે છે અને દેવતા અને પૂજારીઓની પ્રતિકાત્મક મૂર્તિને મુક્કુમતમાં લઈ જવામાં આવે છે. આ સ્થળ મુખ્ય મંદિરથી 19 કિલોમીટર દૂર છે. આ દરમિયાન ગામલોકો શિવને આખા ડ્રમ સાથે લઈ જાય છે અને ઉનાળામાં તેને પાછું રાખે છે. ભક્તો એપ્રિલ અને નવેમ્બર વચ્ચે મુખ્ય મંદિરની મુલાકાત લઈ શકે છે.

પુરાણોમાં ભગવાન રામ સાથે તુંગનાથનો સંબંધ પણ કહેવામાં આવ્યો છે. શ્રી રામ તુંગનાથથી દોઢ કિલોમીટર દૂર ચંદ્રશિલા ખાતે ધ્યાન કરવા આવ્યા હતા. એવું કહેવાય છે કે લંકાના રાજા રાવણને માર્યા પછી, શ્રી રામ પર બ્રહ્માની હત્યાના પાપનો આરોપ હતો. આ પાપમાંથી મુક્ત થવા માટે તેણે ચંદ્રશિલા પર્વત પર થોડો સમય રોકાઈને તપ કર્યું. ચંદ્રશિલાનું શિખર 14 હજાર ફૂટની ઉંચાઈ પર છે.
Published On - 10:25 am, Fri, 8 March 24