ટેકનોલોજી અને આધુનિકતાનો કોઈ વિરોધ નથી, પણ શિષ્ટાચાર જરૂરી છે : મોહન ભાગવત

RSS શતાબ્દી વર્ષની ઉજવણીનો ત્રીજો દિવસ પ્રશ્નો અને જવાબોનો હતો. આ દરમિયાન ઘણા પ્રશ્નો પૂછવામાં આવ્યા. સંઘના વડા મોહન ભાગવતે બધા પ્રશ્નોના જવાબ આપ્યા. આ પ્રશ્નોમાંથી એક એ હતો કે ટેકનોલોજી અને આધુનિકીકરણના યુગમાં સંસ્કૃતિ અને પરંપરાઓને જાળવવાના પડકારને સંઘ કેવી રીતે જુએ છે? આના જવાબમાં સરસંઘચાલકએ કહ્યું કે ટેકનોલોજી અને આધુનિકતા શિક્ષણનો વિરોધ નથી.

તેમણે કહ્યું કે જેમ જેમ માણસનું જ્ઞાન વધે છે તેમ તેમ નવી ટેકનોલોજી આવે છે. ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવો માણસના હાથમાં છે. તેની ખરાબ અસરોથી બચવું જોઈએ. ટેકનોલોજી માણસનો ગુલામ રહેવી જોઈએ, શિક્ષણ જરૂરી છે જેથી માણસ ટેકનોલોજીનો ગુલામ ન બને. ભાગવતે કહ્યું કે શિક્ષણ ફક્ત માહિતી યાદ રાખવાનું નથી. તેનો હેતુ માણસને સંસ્કારી બનાવવાનો છે.

નવી શિક્ષણ નીતિ લાવવી જરૂરી હતી

તેમણે કહ્યું કે નવી શિક્ષણ નીતિમાં પંચકોશી શિક્ષણ એટલે કે પાંચ સ્તરીય સર્વાંગી શિક્ષણની જોગવાઈ છે. સરસંઘચાલક કહે છે કે આપણા દેશનું શિક્ષણ ઘણા વર્ષો પહેલા લુપ્ત થઈ ગયું હતું અથવા લુપ્ત થઈ ગયું હતું. આ દેશ પર શાસન કરવા માટે નવું શિક્ષણ બનાવવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ આજે આપણે સ્વતંત્ર છીએ, તેથી એવા શિક્ષણની જરૂર છે જે ફક્ત રાજ્ય ચલાવવા માટે જ નહીં પરંતુ લોકોના કલ્યાણ માટે પણ ગૌરવ જગાડી શકે.

#WATCH | Delhi | On the question of ‘Should Indian leaders retire at the age of 75 years’, RSS chief Mohan Bhagwat says, “…I never said I will retire or someone should retire. In Sangh, we are given a job, whether we want it or not. If I am 80 years old, and Sangh says go and… pic.twitter.com/p8wq03IKYj

— ANI (@ANI) August 28, 2025

ભાગવતે કહ્યું કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં નવી શિક્ષણ નીતિમાં આવા પ્રયાસ કરવામાં આવ્યા છે. મેં સાંભળ્યું છે કે કેટલાક કામ થયા છે અને કેટલાક થવાના છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે મેં સાંભળ્યું છે કે આજકાલ નોકરીઓમાં, વિદેશ સેવા ક્ષેત્રમાં કામ કરતા લોકોને દારૂ પીવાના શિષ્ટાચાર શીખવવામાં આવે છે. શક્ય છે કે તેમને તેની જરૂર હોય કારણ કે વિદેશમાં આ પ્રકારનો ટ્રેન્ડ છે પરંતુ તેને સામાન્ય બનાવવાની શું જરૂર છે.

કોઈપણ ભાષા શીખવામાં કોઈ સમસ્યા નથી

ભાગવતે કહ્યું કે આપણે અંગ્રેજો નથી. આપણે બ્રિટિશ બનવા નથી માંગતા પણ આ એક ભાષા છે અને ભાષા શીખવામાં કોઈ સમસ્યા નથી. નવી શિક્ષણ નીતિમાં પંચકોશી શિક્ષણની જે વ્યવસ્થા બનાવવામાં આવી છે તે ધીમે ધીમે આગળ વધશે. સંઘના વડાએ કહ્યું કે સંગીત, નાટક જેવા વિષયોમાં રસ જગાડવો જોઈએ પરંતુ કંઈપણ ફરજિયાત ન બનાવવું જોઈએ કારણ કે દરેકને કંઈક ફરજિયાત વિષય બનાવવામાં મુશ્કેલી પડે છે.

શિક્ષણને ગુરુકુળ પ્રણાલી સાથે જોડવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ

સંઘના વડાએ કહ્યું કે વૈદિક કાળની 64 કળાઓમાંથી શિક્ષણ લઈ શકાય તેવા વિષયો લેવા જોઈએ. ગુરુકુળ અને આધુનિક શિક્ષણને એકસાથે લાવવું જોઈએ. આધુનિક શિક્ષણને ગુરુકુળ પ્રણાલી સાથે જોડવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ. ફિનલેન્ડમાં વિશ્વની શ્રેષ્ઠ શિક્ષણ પ્રણાલી છે, જે પરંપરાગત અને આધુનિકતાની સમાવિષ્ટ પ્રણાલી છે. સંસ્કૃતને એવી રીતે લાવવી જોઈએ કે શીખનારાઓ તેનો આનંદ માણતા સરળતાથી તેને ગ્રહણ કરી શકે. ઓછામાં ઓછા દરેક ભારતીયને ઓછામાં ઓછા ત્રણ બાળકો હોવા જોઈએ, તેનાથી વધુ નહીં

મોહન ભાગવતે તેમના સંબોધન દરમિયાન જન્મદરનો ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે કહ્યું કે ઓછામાં ઓછા ત્રણ બાળકો હોવા જોઈએ. જેમના ત્રણ બાળકો નહોતા, તેઓ લુપ્ત થઈ ગયા. તેમણે કહ્યું કે ડોક્ટરો કહે છે કે ત્રણ બાળકો થવાથી ત્રણેયનું સ્વાસ્થ્ય સારું રહે છે. ઉપરાંત, વ્યક્તિ એડજસ્ટ થવાનું શીખે છે. તેથી, ત્રણ બાળકો હોવા જોઈએ અને તેનાથી વધુ નહીં.

દરેક વ્યક્તિએ અખંડ ભારતની ભાવના સાથે પ્રગતિ કરવી જોઈએ

મોહન ભાગવતે કહ્યું કે સંઘે ભાગલાનો વિરોધ કર્યો હતો પરંતુ ત્યારે સંઘની તાકાત શું હતી? સંઘના ઇશારે સમાજ ટેકો આપતો ન હતો કારણ કે તે સમયે સમાજ ગાંધીજીના વિચારો સાથે આગળ વધી રહ્યો હતો. તેમણે દેશના ભાગલાનો પણ વિરોધ કર્યો હતો પરંતુ પાછળથી કેટલીક મુશ્કેલીને કારણે તેમને સંમત થવું પડ્યું. જો અખંડ ભારતની ભાવના પાછી આવશે તો બધા પ્રગતિ કરશે, બધા શાંતિથી જીવશે. તેમણે કહ્યું કે એક દિવસ સૂતો માણસ જાગી જશે. અખંડ ભારત રાજકીય નથી.

તમને ખબર પડી ? 80 વર્ષમાં 2059 પરમાણુ બોમ્બ ફૂટી ગયા… અહીં છે આખું List