India Pakistan war : ડ્રોન એટેક બાદ ભારતની પાકિસ્તાન પર જવાબી કાર્યવાહી, શું યુદ્ધ શરૂ થઈ ગયું છે ! કોણ કરે છે તેની જાહેરાત ..?
ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે પરિસ્થિતિ ખૂબ જ તણાવપૂર્ણ છે. બંને બાજુ લશ્કરી પ્રવૃત્તિઓ તીવ્ર બની છે. ભારતે હવાઈ હુમલા કરીને પાકિસ્તાનમાં ઘણા આતંકવાદી ઠેકાણાઓનો નાશ કર્યો છે. હતાશામાં આવીને પાકિસ્તાને ભારતના અનેક મોટા શહેરો પર હુમલો કરવાનો નિષ્ફળ પ્રયાસ પણ કર્યો છે. પણ શું આ સત્તાવાર યુદ્ધ છે? યુદ્ધની ઘોષણા કરવાની પ્રક્રિયા અને ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધનો ઇતિહાસ શું છે?
પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા અને પછી ઓપરેશન સિંદૂર પછી, ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ ચરમસીમાએ પહોંચી ગયો છે. બંને દેશો યુદ્ધની અણી પર ઉભા છે. જોકે, અત્યાર સુધીનો સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે શું બંને દેશો વચ્ચે યુદ્ધ શરૂ થઈ ગયું છે? અથવા શું કોઈ ઔપચારિક જાહેરાત થશે, જો હા, તો કોણ કરશે?
તમને જણાવી દઈએ કે ઓપરેશન સિંદૂરમાં ભારતે પાકિસ્તાનની અંદર ઘૂસીને 9 આતંકવાદી ઠેકાણાઓનો નાશ કર્યો છે. જે બાદ ગભરાયેલા પાકિસ્તાને જમ્મુ, પઠાણકોટ અને ઉધમપુર સહિત અનેક ભારતીય લશ્કરી મથકોને ડ્રોન અને મિસાઇલોથી નિશાન બનાવ્યા. જોકે, ભારતે પાકિસ્તાનના તમામ હુમલાઓને નિષ્ફળ બનાવી દીધા છે. પાકિસ્તાન તરફથી થયેલા હુમલાના પ્રયાસ બાદ, ઘણા વિસ્તારોમાં બ્લેકઆઉટ લાદવામાં આવ્યું હતું.
આપણે યુદ્ધના તબક્કાઓને સમજવા પડશે
આ યુદ્ધ અચાનક શરૂ થયું હોય તેવું લાગે છે, પરંતુ તેની પાછળ ઘણા કારણો છે. ભારત-પાકિસ્તાનની વાત કરીએ તો, આ સમય દરમિયાન ચાલી રહેલો તણાવ અચાનક બન્યો ન હતો. આ પાછળનું કારણ પાકિસ્તાનનું લાંબા સમયથી આતંકવાદને સમર્થન છે, જેનું પરિણામ ભારતે ઘણી વખત ભોગવ્યું છે. આ વખતે પણ પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા પછી જ તણાવ વધ્યો છે. જેમાં પાકિસ્તાન સામેલ છે
આ ઘટના પછી જ ભારતે પહેલગામ હુમલાને પાકિસ્તાન પ્રાયોજિત આતંકવાદી હુમલો ગણાવ્યો અને રાજદ્વારી કાર્યવાહી કરી અને ઇસ્લામાબાદ સાથેની કેટલીક મહત્વપૂર્ણ સંધિઓ તોડી નાખી, જેમ કે સિંધુ જળ સંધિ. આ પછી, બંને દેશોએ એકબીજા પર ઘણા પ્રતિબંધો લાદ્યા.
આતંકવાદીઓના ઠેકાણાઓ પર હુમલો
આ દરમિયાન, ભારતે પાકિસ્તાન અને પીઓકેમાં 9 આતંકવાદી ઠેકાણાઓ પર હુમલો કર્યો. આને ઓપરેશન અથવા મર્યાદિત લશ્કરી કાર્યવાહી કહેવામાં આવે છે. આ પછી પૂર્ણ-સ્તરીય યુદ્ધ આવે છે, એટલે કે ખુલ્લું યુદ્ધ, જેમાં લડાઈ ફક્ત દેશની સરહદો સુધી મર્યાદિત નથી હોતી પરંતુ દેશમાં ગમે ત્યાં થઈ શકે છે. દુશ્મન ગમે ત્યાં અચાનક હુમલો કરી શકે છે. જે હવે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે જોવા મળી રહ્યું છે. આ પછી, પરમાણુ યુદ્ધ છેલ્લા તબક્કામાં આવે છે.
સામાન્ય લોકોને યુદ્ધના સમાચાર ક્યારે મળે છે?
જો આપણે બંધારણ વિશે વાત કરીએ, તો તેમાં યુદ્ધની ઘોષણા કરવા માટે કોઈ સીધી પ્રક્રિયા લખેલી નથી, જો કે, તેમાં રાષ્ટ્રીય કટોકટીનો ચોક્કસપણે ઉલ્લેખ છે. જોકે, જો આપણે ઘોષણા વિશે વાત કરીએ, તો રાષ્ટ્રપતિ પાસે આવું કરવાનો અધિકાર છે. જોકે, આ કિસ્સામાં પણ એવું નથી કે દેશ સંપૂર્ણપણે યુદ્ધમાં છે. બંધારણના અનુચ્છેદ 352 માં રાષ્ટ્રીય કટોકટીની ઘોષણા કરવાની જોગવાઈ છે.
નિર્ણય કોણ લે છે?
તમને જણાવી દઈએ કે રાષ્ટ્રપતિ ત્રણેય સેનાઓના સર્વોચ્ચ કમાન્ડર છે, એટલે કે તેમની પાસે આ અધિકાર છે. ભલે તે પોતાની જાતે નિર્ણયો લઈ શકતો નથી, પરંતુ તેણે સરકારની સલાહ લેવી પડે છે. જો ક્યારેય યુદ્ધ કે શાંતિની ઔપચારિક ઘોષણા કરવી પડે, તો તે વડા પ્રધાન અને તેમના મંત્રીમંડળની સલાહથી કરવામાં આવે છે. આમાં સંરક્ષણ મંત્રાલય અને વિદેશ મંત્રાલયનો પણ સમાવેશ થાય છે. તે જ સમયે, જરૂરિયાત મુજબ સેનાના વડાઓ, ગુપ્તચર એજન્સીઓ અને રાજદ્વારીઓનો અભિપ્રાય પણ લઈ શકાય છે.
રાષ્ટ્રપતિને ભલામણ મોકલે છે
માહિતી અનુસાર, જો સરકારને લાગે કે પરિસ્થિતિ વધુ વણસી ગઈ છે અને યુદ્ધની ઔપચારિક ઘોષણા કરવી જોઈએ, તો બધા સાથે બેસીને નિર્ણય લે છે અને રાષ્ટ્રપતિને ભલામણ મોકલે છે. આ પછી રાષ્ટ્રપતિ કલમ 352 હેઠળ રાષ્ટ્રીય કટોકટી લાદી શકે છે. દેશના પસંદગીના ભાગોમાં પણ કટોકટી લાદી શકાય છે. જો સંસદ મંજૂરી આપે તો કટોકટી 6 મહિના સુધી અમલમાં રહી શકે છે. જરૂર પડે તો તેમાં વધારો પણ કરી શકાય છે. તે જ સમયે, જ્યારે સરકારને લાગે છે કે પરિસ્થિતિ નિયંત્રણમાં છે, ત્યારે રાષ્ટ્રપતિ તેને ગમે ત્યારે પાછી ખેંચી શકે છે.
ભારતે ક્યારેય ઔપચારિક જાહેરાત કરી નથી
ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે પહેલું યુદ્ધ 1947માં કાશ્મીરને લઈને થયું હતું, જ્યારે પાકિસ્તાની આદિવાસી લડવૈયાઓ અને સૈનિકો જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ઘૂસી ગયા હતા. તે સમયે ભારતે કાશ્મીરને મદદ કરી હતી. પરંતુ બંનેમાંથી કોઈ પણ દેશે યુદ્ધની ઘોષણા કરી ન હતી.
1962 માં ભારત-ચીન યુદ્ધ દરમિયાન પણ કંઈક આવું જ બન્યું હતું. ચીને અચાનક લશ્કરી કાર્યવાહી શરૂ કરી અને યુદ્ધ શરૂ થયું. કોઈએ કોઈ ઔપચારિક જાહેરાત કરી ન હતી. 1965ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધમાં પણ આવું જ બન્યું હતું. આ વખતે પણ કોઈ પણ પક્ષ દ્વારા યુદ્ધની ઔપચારિક ઘોષણા કરવામાં આવી ન હતી.
૧૯૭૧નું ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ બાંગ્લાદેશ પર હતું. 13 દિવસ સુધી ચાલેલા આ યુદ્ધમાં ભારતનો વિજય થયો અને બાંગ્લાદેશ એક સ્વતંત્ર દેશ બન્યો. પરંતુ આ સમય દરમિયાન પણ કોઈ ઔપચારિક જાહેરાત કરવામાં આવી ન હતી. ચાલો તમને જણાવી દઈએ કે આપણા દેશમાં ઘણીવાર કોઈ ઘટનાના બદલામાં યુદ્ધ શરૂ થાય છે. ભારત પહેલાં ક્યારેય આક્રમક નહોતું.
