ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર એલોવેરા (Aloe Vera) ભારતમાં (India) તેમજ વિશ્વના અન્ય ઘણા દેશોમાં સરળતાથી મળી રહેતો છોડ છે. તે ઘણી રીતે ઉપયોગમાં લેવા માટે ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. આપણા ખેડૂતો પણ એલોવેરાની ખેતી કરે છે અને તેમાંથી તેમની કમાણી વધે છે. એલોવેરાને કુંવારપાઠા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે પિયત અથવા બિન-પિયત બંને સ્થિતિમાં ઉગાડી શકાય છે. તેની જેલનો જ ઉપયોગ થાય છે. જેને છોલીને કાઢી નાખવામાં આવે છે. તે જ્યુસ અને અન્ય ઘણા પ્રકારના ઉત્પાદનો બનાવે છે. બ્યુટી પ્રોડક્ટ્સમાં તેનો ખાસ ઉપયોગ થાય છે.
એલોવેરાનું વાવેતર વરસાદની ઋતુમાં કરવામાં આવે છે. ખેડૂતો તેના મૂળ વાવે છે. છોડ અને હરોળ વચ્ચે એક મીટરનું અંતર રાખવામાં આવે છે. આ રીતે એક હેક્ટરમાં લગભગ 40 હજાર રોપા વાવી શકાય છે. આશ્ચર્યજનક બાબત એ છે કે એકવાર વાવણી કર્યા પછી 4-5 વર્ષ સુધી ઉત્પાદન પ્રાપ્ત થાય છે. ખેડૂતો દર મહિને કુંવારપાઠાની કાપણી કરે છે, એટલે કે આવકનો સ્ત્રોત રહે છે.
ઘણા ખેડૂતો એલોવેરાની ખેતીની સાથે પ્રોસેસિંગ પણ કરે છે. પ્રોસેસિંગ યુનિટની સ્થાપનાનો ફાયદો એ છે કે ખેડૂતો માત્ર તેમની પેદાશ પર પ્રક્રિયા કરતા નથી, પરંતુ અન્ય ખેડૂતો પાસેથી ખરીદ્યા પછી પ્રોસેસિંગ પણ કરે છે. આનાથી અન્ય ખેડૂતોને પણ ફાયદો થાય છે અને તેઓએ તેમના પાક વેચવા માટે વેપારીઓની રાહ જોવી પડતી નથી.
પ્રોસેસિંગ માટે એલોવેરાને પહેલા પાણીમાં પોટેશિયમ ઉમેરીને ધોવામાં આવે છે. પછી તે નાના ટુકડાઓમાં કાપવામાં આવે છે. ટુકડાઓ ગરમ પાણીમાં મૂકવામાં આવે છે અને થોડા સમય માટે છોડી દેવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા બાદ એલોવેરામાંથી જેલ કાઢવાનું કામ કરવામાં આવે છે.
છાલ ઉતાર્યા પછી કાઢવામાં આવેલી જેલને બ્લેન્ડિંગ મશીનમાં રસ કાઢવા માટે મૂકવામાં આવે છે અને તેને 70 ડિગ્રી તાપમાને ગરમ કરવામાં આવે છે. આ કાર્ય પછી રસને ફિલ્ટર કરવામાં આવે છે અને ઠંડુ થવા માટે છોડી દેવામાં આવે છે. પછી તેમાં પ્રિઝર્વેટિવ્સ મિક્સ કરીને ઠંડુ થવા માટે રેફ્રિજરેટરમાં રાખો.
આ પ્રક્રિયા કર્યા પછી એલોવેરાનો રસ તૈયાર છે. હવે તેનો ઉપયોગ કોસ્મેટિક્સ અને દવા બનાવવામાં થાય છે. જે ખેડૂતો પ્રોસેસિંગ યુનિટની સ્થાપના કરે છે તેઓ તેનું માર્કેટિંગ અને બ્રાન્ડિંગ પણ જાતે જ કરે છે. આ કામ માટે તેઓએ પેકેજિંગ પર વિશેષ ધ્યાન આપવું પડશે.