ઘઉં બાદ સરકારે લોટ, મેંદો અને સોજીની નિકાસ પર લગાવ્યો પ્રતિબંધ, આ દિવસથી લાગુ થશે નિયમ
વર્ષ 2021-22માં ભારતે $24.65.7 મિલિયનના ઘઉંના (Wheat) લોટની નિકાસ કરી હતી. ગરમી ઘઉંના ઉત્પાદનને અસર કરશે તેવી ચિંતા વચ્ચે ભાવમાં વધારાને રોકવા માટે મે મહિનામાં ભારતે ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.
મે મહિનામાં ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યા બાદ કેન્દ્ર સરકારે હવે ઘઉંના લોટ, મેંદા અને સોજીની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ કોમોડિટીના નિકાસકારોને હવે 12 જુલાઈથી ઘઉંની નિકાસ (Wheat Export) પરની આંતર-મંત્રાલય સમિતિની મંજૂરીની જરૂર પડશે. ડાયરેક્ટોરેટ જનરલ ઓફ ફોરેન ટ્રેડ (DGFT) એ એક સૂચનામાં જણાવ્યું છે કે ઘઉંના લોટની નિકાસ નીતિ મુક્ત છે, પરંતુ તેની નિકાસ ઘઉંની નિકાસ પરની આંતર-મંત્રાલય સમિતિની ભલામણને આધિન રહેશે. નવી મંજૂરી માળખું ઘઉંનો લોટ, મેંદા, સોજી (રવા/સિરગી), આખા લોટ વગેરેને લાગુ પડશે. નોટિફિકેશન મુજબ ઘઉંના લોટની ગુણવત્તા અંગે જરૂરી મોડલ અલગથી સૂચિત કરવામાં આવશે.
આ સૂચના હેઠળ ફેરફારની જોગવાઈના સંબંધમાં વિદેશી વેપાર નીતિની જોગવાઈઓ લાગુ થશે નહીં. વર્ષ 2021-22માં ભારતે $24.65.7 મિલિયનના ઘઉંના લોટની નિકાસ કરી હતી. ગરમી ઘઉંના ઉત્પાદનને અસર કરશે તેવી ચિંતા વચ્ચે ભાવમાં વધારાને રોકવા માટે મે મહિનામાં ભારતે ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.
યુક્રેન પર રશિયાના આક્રમણ પછી વૈશ્વિક ઘઉંના ભાવ બમણા થઈ ગયા છે, કારણ કે ઘણા આયાતકારોને ગંભીર અછતનો સામનો કરવો પડે છે. વિશ્વ બેંકે 5 જુલાઇના રોજ કહ્યું હતું કે યુક્રેનમાં યુદ્ધ, સપ્લાય-ચેઇન વિક્ષેપ અને કોવિડ-19 રોગચાળાને કારણે આર્થિક વૃદ્ધિ પલટાઈ રહી છે. ખાદ્યપદાર્થોની કિંમતો સર્વકાલીન ઉચ્ચતમ સ્તરે પહોંચવા તરફ આગળ વધી રહી છે.
ગયા વર્ષે ભારતે રેકોર્ડ નિકાસ કરી
રશિયા અને યુક્રેન ઘઉંના મુખ્ય નિકાસકારો છે. ઘણા દેશો અનાજ માટે આયાતી અનાજ પર નિર્ભર છે. યુદ્ધના કારણે સપ્લાય ચેઈન પ્રભાવિત થઈ છે. રશિયા અને યુક્રેનમાંથી ઘઉંની આયાત કરતા દેશો હવે નવા વિકલ્પો શોધી રહ્યા છે. ઘઉંના ઉત્પાદનમાં ભારત બીજા ક્રમે છે પરંતુ નિકાસની બાબતમાં પાછળ છે. અહીં ઉત્પાદનનો મોટો હિસ્સો ઘરેલું જરૂરિયાતો માટે વપરાય છે. પરંતુ ગત નાણાકીય વર્ષમાં ભારતે રેકોર્ડ ઘઉંની નિકાસ કરી હતી.
વૈશ્વિક સંકટ વચ્ચે ભારત પાસે આ વખતે પણ ઘઉંની નિકાસ માટે સારી તક હતી. પ્રતિબંધ પહેલા ઓર્ડર પણ ઝડપથી મળી રહ્યા હતા. પરંતુ 13 મે 2022 ના રોજ, ભારતે સ્થાનિક બજારમાં વધતા ભાવને કારણે ઉપજમાં ઘટાડો દૂર કરવા ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. એવી માહિતી મળી હતી કે ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ પછી લોટ અને મેંદા જેવા ઉત્પાદનોની નિકાસ કરવામાં આવી રહી છે. તેને રોકવા માટે સરકારે આ નિર્ણય લીધો છે.
