UPI સેવના ચાર્જ અંગે RBI એ આપ્યો ચોંકાવનારો જવાબ, જાણો સામાન્ય માણસને શું થશે અસર ?

દેશભરમાં UPI દ્વારા મોટા પાયે ચુકવણી કરવામાં આવે છે. હાલમાં, આ સેવા મફત છે અને તેના માટે કોઈ ચાર્જ નથી. પરંતુ RBI ગવર્નરે આ ચુકવણી સિસ્ટમ વિશે એક મોટું નિવેદન આપ્યું હતું અને કહ્યું હતું કે આ સેવા સાથે સંકળાયેલા ખર્ચ છે અને કોઈ તેના માટે ચૂકવણી કરશે.

Sagar Solanki | Updated on: Aug 06, 2025 | 5:43 PM

ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) ના ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ તાજેતરમાં કહ્યું હતું કે UPI (યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ) ની સેવા હંમેશા મફત રહી શકતી નથી. તેમણે સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું કે આ ડિજિટલ ચુકવણી સિસ્ટમ ચલાવવામાં ખર્ચ છે, અને કોઈને આ ખર્ચ સહન કરવો પડશે.

RBI ગવર્નરે નાણાકીય નીતિ સમિતિ (MPC) ની બેઠક પછી એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં આ નિવેદન આપ્યું હતું. તેમણે કહ્યું, “મેં ક્યારેય કહ્યું નથી કે UPI હંમેશા મફત રહેશે. આ સેવા સાથે સંકળાયેલા ખર્ચ છે અને કોઈ તેના માટે ચૂકવણી કરશે.”

ગવર્નરે વધુમાં કહ્યું કે સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે આ સિસ્ટમને ટકાઉ બનાવવી પડશે. સરકાર ચૂકવણી કરે કે કોઈ બીજું, તેનાથી કોઈ ફરક પડતો નથી. પરંતુ આ સેવાનો ખર્ચ લાંબા સમય સુધી ચુકવણી વિના ચલાવી શકાતો નથી. તેમણે કહ્યું કે કોઈપણ સેવા ત્યારે જ ટકાઉ છે જ્યારે તેનો ખર્ચ આવરી લેવામાં આવે, પછી ભલે તે વ્યક્તિ હોય, વેપારી હોય, બેંક હોય કે સરકાર હોય.

શું શૂન્ય ખર્ચ મોડેલ લાંબા સમય સુધી નહીં ચાલે?

આરબીઆઈ ગવર્નરે અગાઉ પણ આ મુદ્દા પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. જુલાઈ 2025 માં યોજાયેલી ફાઇનાન્સિયલ એક્સપ્રેસ BFSI સમિટમાં, તેમણે કહ્યું હતું કે UPI નું શૂન્ય-ખર્ચ મોડેલ લાંબા સમય સુધી ટકી શકે નહીં. તેમણે કહ્યું કે હાલમાં સરકાર આ સેવાને સબસિડી આપી રહી છે, જેના કારણે બેંકો અને અન્ય કંપનીઓને કોઈ સીધો ખર્ચ નથી, પરંતુ જેમ જેમ વ્યવહારોની સંખ્યા વધી રહી છે, તેમ તેમ ખર્ચ પણ વધી રહ્યો છે.

યુપીઆઈ મોડેલ બદલાઈ રહ્યું છે, આઈસીઆઈસીઆઈ બેંકે પહેલું પગલું ભર્યું

દરમિયાન, એક મોટા સમાચાર એ પણ આવ્યા છે કે આઈસીઆઈસીઆઈ બેંકે યુપીઆઈ વ્યવહારો પર પ્રોસેસિંગ ફી વસૂલવાનું શરૂ કર્યું છે. ET ના અહેવાલ મુજબ, આઈસીઆઈસીઆઈ બેંક હવે વ્યવહારના આધારે ચુકવણી એગ્રીગેટર્સ (પીએ) વસૂલશે. જો PA પાસે ICICI બેંકમાં એસ્ક્રો એકાઉન્ટ હોય, તો 2 બેસિસ પોઈન્ટ (₹100 પર ₹0.02) સુધીનો ફી વસૂલવામાં આવશે.

પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન મહત્તમ ₹6. જે PA પાસે ICICI બેંકમાં એસ્ક્રો એકાઉન્ટ નથી, તેમની પાસેથી 4 બેસિસ પોઈન્ટ સુધીનો ફી વસૂલવામાં આવશે. પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન મહત્તમ ₹10. જો વેપારીનું ICICI બેંકમાં ખાતું હોય અને વ્યવહાર તે જ બેંકમાંથી કરવામાં આવે, તો કોઈ ફી વસૂલવામાં આવશે નહીં.