5 kg free ration : બજેટમાં 5 કિલો ફ્રી રાશનનો સમયગાળો લંબાવ્યો, 3 ચૂંટણી રાજ્યોના 1.5 કરોડ લાભાર્થીઓ પર છે નજર ?

5 kg free ration : બજેટ 2024ની જાહેરાત કરતી વખતે નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે વડાપ્રધાન ગરીબ કલ્યાણ હેઠળ આપવામાં આવતા 5 કિલો મફત અનાજનો સમયગાળો લંબાવવાની જાહેરાત કરી છે. સીતારમણે કહ્યું છે કે હવે આ મફત અનાજ આગામી 5 વર્ષ માટે આપવામાં આવશે. મફત અનાજ અંગેની આ જાહેરાતને હરિયાણા, મહારાષ્ટ્ર અને ઝારખંડની વિધાનસભા ચૂંટણી સાથે જોડીને જોવામાં આવે છે.

આ ત્રણેય રાજ્યોમાં હવેથી 3 મહિના પછી વિધાનસભાની ચૂંટણી આવવાની છે. 3 માંથી 2 રાજ્યો (મહારાષ્ટ્ર અને હરિયાણા)માં હાલમાં ભાજપની ગઠબંધન સરકાર છે, જ્યારે ઝારખંડમાં કોંગ્રેસની ગઠબંધન સરકાર છે.

ફરી મફત અનાજ આપવાની જાહેરાત શા માટે?

1. જે રાજ્યોમાં ચૂંટણી થાય છે ત્યાં 35 લાખ પરિવારો લાભાર્થી છે. જો ત્રણેયને ઉમેરવામાં આવે તો તે 35 લાખથી વધુ થાય છે.

જો આપણે લાભાર્થીઓની સંખ્યાને આંકડાકીય રીતે જોઈએ તો તે સીધી રીતે 1.59 કરોડની આસપાસ છે. ભારત સરકારના જણાવ્યા અનુસાર મહારાષ્ટ્રમાં 1 કરોડ 10 લાખ લોકો મફત રાશનનો લાભ લે છે. ઝારખંડમાં આ સંખ્યા 34 લાખની આસપાસ છે. હરિયાણામાં રાશનનો લાભ લેનારા લોકોની સંખ્યા લગભગ 12 લાખ છે.

2. યુપીથી લઈને ગુજરાત સુધી ભાજપને ફાયદો થયો

ઘણા રાજ્યોની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને મફત રાશનનો લાભ મળ્યો છે. આમાં ગુજરાત અને ઉત્તર પ્રદેશની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ મુખ્ય છે. CSDS મુજબ ગુજરાતમાં મતદાન કરવા નીકળેલા 10માંથી 7 લોકોએ મફત અનાજ યોજનાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. આ રાજ્યની ચૂંટણીમાં ભાજપે એકતરફી જીત મેળવી હતી.

ઉત્તર પ્રદેશમાં પણ ભારતીય જનતા પાર્ટીને મફત અનાજ યોજનાનો લાભ મળ્યો છે. સર્વે એજન્સી અનુસાર તાજેતરની લોકસભા ચૂંટણીમાં 67 ટકા લોકોએ કહ્યું કે, તેમના પરિવારને આ ફ્રી રાશન યોજનાનો લાભ મળ્યો છે.

મફત અનાજ યોજના પાછળ સરકાર કેટલો ખર્ચ કરે છે?

નાણા મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર વર્ષ 2020માં આ યોજના પર મહત્તમ 5.41 લાખ કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. આ આંકડો 2021માં રૂપિયા 2.92 લાખ કરોડ, 2022માં રૂપિયા 2.72 લાખ કરોડ, 2023માં રૂપિયા 2.12 લાખ કરોડ અને 2023માં રૂપિયા 2.05 લાખ કરોડ હતો.

કેન્દ્ર સરકારના જણાવ્યા અનુસાર દેશભરમાં લગભગ 80 કરોડ લોકોને આ યોજનાનો લાભ મળે છે. નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે તેને બજેટ પર બોજ ગણાવ્યું અને કહ્યું કે પાંચ વર્ષના ગાળામાં તેના પર લગભગ 10 લાખ કરોડ રૂપિયા ખર્ચવામાં આવે છે.

એટલું જ નહીં ઘણા મીડિયા રિપોર્ટ્સમાં એવો પણ દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે નીતિ આયોગે આ સ્કીમ બંધ કરવાની સલાહ આપી હતી. જો કે સરકારે પંચની આ સલાહ સ્વીકારી ન હતી.

મફત અનાજ યોજના પણ વિવાદમાં આવી

મફતના કારણે મફત અનાજ યોજના પણ વિવાદમાં આવી છે. જ્યારે ફ્રીબીઝ દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી હતી, ત્યારે પક્ષકારો દ્વારા દલીલ કરવામાં આવી હતી કે આ યોજના પર પણ વિચાર કરવો જોઈએ. જો કે કેન્દ્રએ કહ્યું કે આ રાહત માટે છે.