Pregnancy: પ્રેગ્નેંસી દરમિયાન ક્યા મહીનામાં ક્યું અલ્ટ્રાસાઉન્ડ કરાવવું જોઇએ? જાણો શું કહે છે નિષ્ણાંત
નિષ્ણાતો કહે છે કે ગર્ભાવસ્થાની તપાસ કરવા માટે વિવિધ પ્રકારના સ્કેન છે, જેને ત્રણ મહિનાના સમયગાળામાં વહેંચવામાં આવે છે. અલ્ટ્રાસાઉન્ડ પરીક્ષા પ્રથમ ત્રિમાસિકમાં થાય છે, જેને ગર્ભ અલ્ટ્રાસાઉન્ડ કહેવામાં આવે છે.
બોલિવૂડ એક્ટ્રેસ આલિયા ભટ્ટે (Alia Bhatt) હાલમાં જ ઈન્સ્ટાગ્રામ પર પોતાની પ્રેગ્નન્સી (Alia Bhatt Pregnancy) વિશે જાણકારી આપી હતી. તેણે હોસ્પિટલના બેડ પરથી પતિ અને અભિનેતા રણબીર કપૂર સાથેની તસવીર પોસ્ટ (Alia Bhatt Pregnancy) કરી હતી. આ તસવીરનું કેપ્શન હતું, ‘અમારું બાળક… ટૂંક સમયમાં આવી રહ્યું છે.’ આલિયાએ તેના અલ્ટ્રાસોનોગ્રામ (USG)ની અસ્પષ્ટ તસવીર પોસ્ટ કરી છે. સગર્ભાવસ્થા (Pregnancy) અલ્ટ્રાસોનોગ્રામ પરીક્ષણ વિકાસશીલ બાળક અને માતાના પ્રજનન અંગોના ફોટોગ્રાફ માટે હાઇ ફ્રિકવન્સી સાઉન્ડ વેવનો ઉપયોગ કરે છે. ગર્ભાવસ્થાના દરેક કિસ્સામાં કરવામાં આવતા અલ્ટ્રાસાઉન્ડની સરેરાશ સંખ્યા અલગ અલગ હોઈ શકે છે. ચાલો નિષ્ણાતો પાસેથી જાણીએ કે પ્રેગ્નેન્સી દરમિયાન મહિલાઓએ કયા મહિનામાં કયો ટેસ્ટ કરાવવો જોઈએ.
મુંબઈની વોકહાર્ટ હોસ્પિટલના કન્સલ્ટન્ટ ઑબ્સ્ટેટ્રિક્સ એન્ડ ગાયનેકોલોજી ડૉ. ગાંધલી દેવરુખકરે જણાવ્યું હતું કે અલ્ટ્રાસોનોગ્રામ (યુએસજી) સ્કેન ગર્ભાવસ્થા અને ગર્ભના સ્વાસ્થ્યનું નિરીક્ષણ કરવા માટે કરવામાં આવે છે. ડૉ. દેવરુખકરે કહ્યું, આ સ્કેન દ્વારા જોવામાં આવે છે કે ગર્ભનો વિકાસ યોગ્ય રીતે થઈ રહ્યો છે કે નહીં. ઉપરાંત, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન કોઈપણ સંભવિત સમસ્યાઓ માટે સ્કેન કરવામાં આવે છે.
USG સ્કેન દર ત્રણ મહિને કરવામાં આવે છે
નિષ્ણાતો કહે છે કે ગર્ભાવસ્થાની તપાસ કરવા માટે વિવિધ પ્રકારના સ્કેન છે, જેને ત્રણ મહિનાના સમયગાળામાં વહેંચવામાં આવે છે. અલ્ટ્રાસાઉન્ડ પરીક્ષા પ્રથમ ત્રિમાસિકમાં થાય છે, જેને ગર્ભ અલ્ટ્રાસાઉન્ડ કહેવામાં આવે છે. આ પરીક્ષણ ગર્ભાવસ્થાની હાજરી, સ્થાન અને કદની સાથે ગર્ભની સંખ્યા નક્કી કરવા સિવાય ગર્ભાવસ્થાનો સમયગાળો (સગર્ભાવસ્થાની સમય) શોધવા માટે કરવામાં આવે છે. આ પરીક્ષણ સામાન્ય રીતે ગર્ભાવસ્થાના 7-8 અઠવાડિયા દરમિયાન કરવામાં આવે છે. પ્રથમ ત્રિમાસિકમાં, અલ્ટ્રાસાઉન્ડનો ઉપયોગ આનુવંશિક તપાસ માટે તેમજ તમારા ગર્ભાશય અથવા સર્વિક્સની અસામાન્યતાઓ તપાસવા માટે થઈ શકે છે, તેમણે કહ્યું.
બીજું USG સ્કેન બીજા ત્રિમાસિકમાં કરવામાં આવે છે. ડૉ. દેવરુખકરે જણાવ્યું હતું કે, ન્યુકલ ટ્રાન્સલુસન્સી (NT) સ્કેન એ અલ્ટ્રાસાઉન્ડ સ્કેન છે, જેને બાળકની ગરદનના પાછળના ભાગમાં પ્રવાહી ભરેલી જગ્યા કહેવામાં આવે છે. આ પરીક્ષણ તમારા ડૉક્ટરને તમારા બાળકમાં ડાઉન સિન્ડ્રોમ જેવી રંગસૂત્રીય અસાધારણતા વિકસાવવાના જોખમનો અંદાજ કાઢવામાં મદદ કરે છે. NT સ્કેન ગર્ભાવસ્થાના 11 થી 14 અઠવાડિયાની વચ્ચે કરવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે એનટી સ્કેનનાં પરિણામોને બ્લડ ટેસ્ટ અને ડ્યુઅલ માર્કર બ્લડ ટેસ્ટ સાથે જોડી શકાય છે. રક્ત પરીક્ષણ અને અલ્ટ્રાસાઉન્ડ પરિણામનું સંયોજન તમારા જોખમની વધુ ચોક્કસ આગાહી કરી શકે છે.
એનોમલી સ્કેન પણ કરી શકાય છે
ત્રીજા ત્રિમાસિક દરમિયાન, વિગતવાર સ્કેન કરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે, જેને એનોમલી સ્કેન કહેવામાં આવે છે. આ અલ્ટ્રાસાઉન્ડ સ્કેન સામાન્ય રીતે જ્યારે સ્ત્રીઓ 18 થી 20 અઠવાડિયાની ગર્ભવતી હોય ત્યારે કરવામાં આવે છે. નિષ્ણાતે જણાવ્યું કે આ ટેસ્ટ દ્વારા ગર્ભના શરીરના દરેક અંગની તપાસ કરવામાં આવે છે. ઉપરાંત, તે પ્લેસેન્ટાની સ્થિતિ નક્કી કરવા, એમ્નિઅટિક પ્રવાહીની માત્રાનું મૂલ્યાંકન કરવા અને ગર્ભના વિકાસને માપવા માટે કરવામાં આવે છે. આ ટેસ્ટ દરમિયાન મગજ, ચહેરો, કરોડરજ્જુ, હૃદય, પેટ, આંતરડા, કિડની સહિતના અન્ય અંગો પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવે છે.
વિસંગતતા સ્કેનનો મુખ્ય હેતુ સગર્ભાવસ્થાનું સંપૂર્ણ મૂલ્યાંકન કરવાનો અને મગજ, કરોડરજ્જુ અને હૃદયમાં કોઈપણ દુર્લભ પરિસ્થિતિઓની હાજરી શોધવાનો છે. દરેક ત્રિમાસિકમાં આ ત્રણ સ્કેન કર્યા પછી, ગર્ભના વિકાસ, પ્લેસેન્ટા પ્લેસમેન્ટ વગેરે તપાસવા માટે કેટલાક ગ્રોથ સ્કેન કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
શું સ્કેનની સંખ્યા નિશ્ચિત છે?
ડૉ. દેવરુખકરે કહ્યું, સામાન્ય રીતે છ સ્કેન હોય છે, જે સમગ્ર ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન કરવામાં આવે છે, પરંતુ યુએસજીની કોઈ નિશ્ચિત સંખ્યા હોતી નથી. અમે માતાઓને દર ત્રિમાસિકમાં આ સ્કેન કરાવવાની ભલામણ કરીએ છીએ, જ્યારે કેટલીક અન્યને દર અઠવાડિયે આ પરીક્ષણ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. જો સ્થિતિ વધુ ગંભીર હોય, તો ગર્ભની તપાસ માટે માતાને દર અઠવાડિયે તપાસ કરવાની જરૂર પડી શકે છે.
