ઠંડી લાગવા પર આપણું શરીર ધ્રુજવા કેમ લાગે છે? જાણો તેની પાછળનું વૈજ્ઞાનિક કારણ

શિયાળાની ઋતુએ જોર પકડ્યું છે. લોકોને ઠંડી લાગી રહી છે. ત્યારે રૂવાડા ઉભા થઈ જાય છે, આંગળીઓ સુન્ન થઈ જાય છે. કાન ઠંડા પડી જાય છે. આ બધું કેમ થાય છે? શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આપણને ઠંડી કેમ લાગે છે? શા માટે અચાનક ઠંડી વધુ લાગે છે? શા માટે કેટલાકને ઓછી અને કેટલાકને વધુ ઠંડી લાગે છે? આવો જાણીએ તેની પાછળનું વૈજ્ઞાનિક કારણ.

દરેક વ્યક્તિ ખોરાક, જીવનશૈલી અને શરીરની આંતરિક ક્ષમતા અનુસાર ઠંડી અનુભવે છે. પરંતુ ઠંડી (Cold)નો અનુભવ સૌથી પહેલા ક્યાં થાય છે? શું તમે જાણો છો? ઠંડી સૌ પ્રથમ ત્વચા પર અનુભવાય છે. રૂવાડા ઉભા થઈ જાય છે. જ્યારે તાપમાનમાં ઘટાડો થાય છે,

ત્યારે શરીરનું પ્રથમ રક્ષણાત્મક વર્તુળ, એટલે કે, ત્વચા, તેને અનુભવે છે. ત્વચાની નીચે હાજર થર્મો-રિસેપ્ટર (Thermo-receptors Nerves)ચેતા તરંગોના સ્વરૂપમાં મગજને સંદેશો મોકલે છે કે વ્યક્તિ ઠંડી અનુભવી રહી છે. આ સરળ લાગણી વિવિધ માનવ શરીરમાં વિવિધ સ્તરે અને તીવ્રતા પર થાય છે.

જ્યારે ઠંડી પડે છે, ત્યારે આખું શરીર ધ્રુજવા લાગે છે. તેની પાછળનું કારણ એવું છે કે ત્વચામાંથી નીકળતા તરંગો મગજના હાયપોથેલેમસ (Hypothalamus)સુધી પહોંચે છે. હાયપોથેલેમસ જ શરીરના આંતરિક તાપમાન અને પર્યાવરણને સંતુલિત કરે છે. સંતુલનની પ્રક્રિયામાં, રૂવાડા ઊભા થાય છે. કારણ કે તેમની નીચેની માંસપેશીઓ સંકોચવા લાગે છે. શરીર પર હાજર વાળનું પડ તમને ઠંડીથી બચાવવામાં મદદ કરે છે.

હાયપોથેલેમસ (Hypothalamus) શરીરના નર્વસ સિસ્ટમને કહે છે કે શરીરના તાપમાનમાં (Body temperature) ઘટાડો અનુભવાય છે. આ મહત્વપૂર્ણ સુચના છે કારણ કે આપણું શરીર તાપમાનમાં ઘટાડો સહન કરી શકતું નથી. જો તાપમાન ખૂબ ઓછું થઈ જાય, તો ઘણા અંગો કામ કરવાનું બંધ કરી દે છે. મલ્ટી ઓર્ગન ફેલ્યોર થવાને કારણે વ્યક્તિનું મૃત્યુ થઈ શકે છે. એટલે કે અતિશય ઠંડીને કારણે જેને હાઈપોથર્મિયા કહેવાય છે, તેનાથી લોકોનું મૃત્યુ થઈ જાય છે.

તેથી ભલે તમને તમારી ત્વચા પર ઠંડી લાગતી હોય, પરંતુ મગજ શરીરની અંદરના તાપમાનને ઘટતું અટકાવે છે. મગજ આખા શરીરને ચેતવણી આપે છે કે તાપમાન ઘટી રહ્યું છે, તમારે તાપમાનને સંતુલિત કરવું પડશે. તેથી તમામ અંગો, સ્નાયુઓ તેમના કામની ગતિ ધીમી કરે છે.

ધીમી ગતિએ કામ કરતા અંગો વધુ મેટાબોલિક હીટ (Metabolic Heat)ઉત્પન્ન કરે છે, જે અન્ય સ્થળોએ ગયા વગર અંગની આસપાસના વિસ્તારને ગરમ રાખે છે. અહીં પર તમારા શરીરમાં અચાનક ધ્રુજારી આવે છે. અથવા ક્યારેક અનેક તરંગોમાં ધ્રુજારી આવે છે. ધ્રુજારીનો અર્થ એ છે કે તમારું શરીર અંદરના તાપમાનને બહારના તાપમાન સાથે સંતુલિત કરી રહ્યું છે.

જ્યારે તમે ધ્રુજાવાનું શરૂ કરો છો અથવા ધ્રુજારી આવે છે, ત્યારે તમારી રક્તવાહિનીઓ સંકુચિત થઈ જાય છે, જે લોહીના પ્રવાહને અને શરીરના ભાગોમાં તેની ગરમીને અટકાવે છે. તેને ઠંડી ત્વચા સુધી પહોંચતા અટકાવે છે. જે તમને સુરક્ષિત રાખે છે. આવી સ્થિતિમાં તમારા શરીરના અંગો ગરમ રહે છે પરંતુ ત્વચાને ઠંડી લાગે છે. પરંતુ આ પદ્ધતિ શરીરનું તાપમાન સંતુલિત રાખવા માટે છે.

આશ્ચર્યજનક વાત એ છે કે જ્યારે આપણે વારંવાર ઠંડા તાપમાનનો સામનો કરીએ છીએ, ત્યારે આપણું શરીર તરત જ તે મુજબ સંતુલિત થવાનું શરૂ કરે છે. બરાબર વિપરીત પરિસ્થિતિમાં એ અલગ બાબત છે. શરીરનું કે બહારનું તાપમાન એકબીજાને અનુકૂળ થતાં જ આપણને ઠંડી લાગવાનું બંધ થઈ જાય છે. આવી સ્થિતિમાં, તમારા શરીરની તે પ્રવૃત્તિ બંધ થઈ જાય છે, જેના કારણે શરીરનું આંતરિક તાપમાન સંતુલિત થઈ રહ્યું હતું.

એવા ઘણા સંશોધન પત્રો છે જે કહે છે કે લિંગ, ઉંમર અને જનીન પણ તેના પર નિર્ભર કરે છે કે વ્યક્તિને કેટલી ઠંડી લાગશે. કારણ કે જે રીતે લોકોના શૂઝની સાઈઝ એકબીજાથી અલગ હોય છે, તેવી જ રીતે તેમાં હાજર થર્મોમીટર સેન્સરની સંખ્યા પણ અલગ હોઈ શકે છે. ઉપરાંત, તેમની ઠંડી અનુભવવાની ક્ષમતા પણ અલગ છે.

એવો પણ દાવો છે કે જ્યાં સુધી તાપમાન ખૂબ નીચું ન આવે ત્યાં સુધી વૃદ્ધ લોકો ધ્રૂજતા નથી. જ્યારે, તાપમાનમાં સહેજ ઘટાડો થતાં યુવાનો ધ્રૂજવા લાગે છે. આનું કારણ એ છે કે વૃદ્ધોની શરદી અનુભવવાની ક્ષમતા નાની વયની સરખામણીમાં વય સાથે ઘટતી જાય છે.

આ પણ વાંચો: Viral: ફુટબોલ પર ગજબની પકડ, વાયરલ વીડિયો જોઈ લોકો બોલ્યા ‘અદ્ભૂત, અવિશ્વસનીય ટેલેન્ટ’

આ પણ વાંચો: Kusum Yojana: સરકાર હવે સિંચાઈ માટે પણ આપશે પૈસા, ડીઝલનો ખર્ચ અને વીજળીના બિલની થશે બચત