આ વર્ષે કાશ્મીર, હિમાચલ પ્રદેશ, ઉત્તરાખંડમાં કેમ નથી થઈ હિમવર્ષા ? હવામાન વિભાગે જણાવ્યું આ કારણ
આ વર્ષે લોકો કાશ્મીર, ઉત્તરાખંડ, હિમાચલ પ્રદેશ સહીતના પર્વતીય વિસ્તાર હિમવર્ષાની રાહ જોઈ રહ્યા છે, પરંતુ તેઓ હજુ સુધી હિમવર્ષા રૂપી સ્વર્ગનો અનુભવ કરી શક્યા નથી. હવામાન વિભાગે તેની પાછળનું કારણ જણાવ્યું છે.
દિલ્હી સહિત સમગ્ર ભારતમાં હાલમાં ભારે ઠંડી પડી રહી છે. જ્યાં આ સમયે ઉત્તરાખંડ, હિમાચલ અને જમ્મુ-કાશ્મીરના પર્વતો બરફથી ઢંકાયેલા હોય છે, ત્યાં આજે દૂર દૂર સુધી બરફ દેખાતો નથી. પર્વતો સાવ બરફ વિનાના સૂકા છે. એવુ તો શું થયું કે હિમાલયના પર્વતીય પ્રદેશમાં હિમવર્ષા ન થઈ? આનું કારણ દેશના હવામાન વિભાગ (IMD)ના મહાનિર્દેશક મૃત્યુંજય મહાપાત્રાએ જણાવ્યું છે.
હિમાલયના ક્ષેત્રમાં હિમવર્ષા ન થવાના પ્રશ્ન પર, હવામાન વિભાગના મહાનિર્દેશક મૃત્યુંજય મહાપાત્રાએ કહ્યું કે, આ વર્ષે કાશ્મીર, લદ્દાખ, હિમાચલ પ્રદેશ અને ઉત્તરાખંડ સહિત પશ્ચિમ હિમાલય ક્ષેત્રમાં ખૂબ જ ઓછી હિમવર્ષા થઈ છે. તેનું મુખ્ય કારણ એ છે કે આ પ્રદેશમાંથી કોઈ નોંધપાત્ર વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ પસાર થયું નથી. સામાન્ય રીતે શિયાળામાં દર મહિને લગભગ પાંચ વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ આ પ્રદેશને અસર કરે છે. આ વર્ષે હવામાનમાં થોડી ગરબડ થઈ છે, પણ ખાસ કંઈ થઈ નથી.
છેલ્લા ત્રણ મહિનાથી વરસાદ ન હોવાના પ્રશ્ન પર, IMDના મહાનિર્દેશકે કહ્યું કે અમે ઘણા સંશોધકો સાથે મળીને પશ્ચિમ હિમાલય ક્ષેત્રના ડેટાનું વિશ્લેષણ કર્યું છે. વિશ્લેષણમાં જાણવા મળ્યું છે કે છેલ્લા 50 વર્ષોમાં, પશ્ચિમ હિમાલયના ક્ષેત્રમાં એટલે કે જમ્મુ અને કાશ્મીર, હિમાચલ પ્રદેશ, ઉત્તરાખંડ અને ચોક્કસપણે લદ્દાખમાં વરસાદમાં ઘટાડો થયો છે. જો આપણે મહિના પ્રમાણે જોઈએ તો, ડિસેમ્બર, જાન્યુઆરી, ફેબ્રુઆરી અને દરેક ઋતુના દરેક મહિનામાં પ્રવૃત્તિમાં ઘટાડો થવાનું વલણ છે. આ પ્રદેશને અસર કરતી પશ્ચિમી વિક્ષેપની આવર્તન અને તીવ્રતામાં ઘટાડો પણ જોવા મળ્યો છે. આ પશ્ચિમી હિમાલયના પ્રદેશમાં શિયાળામાં વરસાદનું પ્રમાણ ઘટી રહ્યું છે.
શિયાળામાં તાપમાન કેમ વધે છે?
તેમણે કહ્યું કે શિયાળાના મહિનાઓમાં તાપમાન વધી રહ્યું છે. જો આપણે પશ્ચિમ હિમાલયના પ્રદેશમાં દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ નજર કરીએ તો, 100 વર્ષમાં તાપમાન લગભગ એક ડિગ્રી સેલ્સિયસના દરે વધી રહ્યું છે, જ્યારે અન્ય ભાગોમાં તે 100 વર્ષમાં 0.63 ડિગ્રી સેલ્સિયસના દરે વધી રહ્યું છે. ત્રીજી ખાસ વાત એ છે કે જ્યારે અલ નિનો વર્ષ હોય છે, ત્યારે વલણ એવું છે કે ઉત્તર ભારતમાં શિયાળાની ઋતુમાં પણ તાપમાન વધે છે, તેથી ઠંડીના દિવસો અને કોલ્ડ વેવની સ્થિતિ ઓછી થાય છે. તમે જુઓ આ વર્ષે પણ કોલ્ડવેવની સ્થિતિ ઘણી ઓછી રહી છે.
અલ નીનો ભારતમાં દુષ્કાળનું કારણ બને છે કે કેમ તેવા પ્રશ્નના જવાબમાં મહાપાત્રાએ કહ્યું કે, અલ નીનોથી વાતાવરણીય પરિભ્રમણ પ્રભાવિત થાય છે. આ જ કારણ છે કે હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં પણ તાપમાનમાં વધારો જોવા મળ્યો છે. જ્યારે અમે તાપમાન અને વરસાદની માસિક અને મોસમી આગાહી જાહેર કરી, ત્યારે એવી આગાહી કરવામાં આવી હતી કે ડિસેમ્બર માટે પશ્ચિમ હિમાલય વિસ્તારમાં ઓછો વરસાદ પડશે અને જાન્યુઆરી માટે પણ આગાહી કરવામાં આવી હતી કે વરસાદ સામાન્ય કરતાં ઓછો રહેશે.
