કોંગ્રેસના નવા અધ્યક્ષ સામે અનેક પડકારો છે, શું ખડગે તેમને જીતના માર્ગ પર લાવી શકશે?
મહત્વનો સવાલ એ છે કે શું મલ્લિકાર્જુન ખડગે(Mallikarjun Kharge) 2104 પછી સતત લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી હારતી રહેલી કોંગ્રેસને જીતના માર્ગ પર લઈ જશે?
લગભગ અઢી દાયકા બાદ કોંગ્રેસ(Congress)ને ગાંધી પરિવારની બહારથી પ્રમુખ મળ્યો છે. મલ્લિકાર્જુન ખડગે (Mallikarjun Kharge) ચૂંટણી જીતીને પાર્ટીના નવા રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ (Congress New Party President)બન્યા છે. શશિ થરૂરે તેમની સામે ચૂંટણી લડી હતી. ચૂંટણીમાં ખડગેને 84%થી વધુ વોટ મળ્યા છે. ખડગેને કુલ 9385 મતોમાંથી 7897 મત મળ્યા જ્યારે તેમના પ્રતિસ્પર્ધી શશિ થરૂરને માત્ર 1072 મત મળ્યા. આ કુલ પડેલા મતના 11% છે. 416 મત રદ થયા હતા. મહત્વનો સવાલ એ છે કે શું મલ્લિકાર્જુન ખડગે 2014 પછી સતત હારી રહેલી કોંગ્રેસને જીતના પાટા પર લાવી શકે છે કેમ
ઉલ્લેખનીય છે કે, કોંગ્રેસને લગભગ સાડા ત્રણ વર્ષ બાદ નવા પ્રમુખ મળ્યા છે. મે 2019 માં, લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામો પછી, રાહુલ ગાંધીએ કોંગ્રેસની હારની જવાબદારી લેતા અધ્યક્ષ પદેથી રાજીનામું આપ્યું. તે પછી તેઓ અધ્યક્ષ પદ પર પાછા ફરવા માટે સહમત ન થયા, ત્યારબાદ ઓગસ્ટમાં સોનિયા ગાંધીને પાર્ટીના વચગાળાના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા. રાહુલ ગાંધીના અધ્યક્ષ પદ પર પાછા ન આવવાના અને તેમના પરિવારમાંથી કોઈને પ્રમુખ બનવાની મંજૂરી ન આપવાના નિર્ણય પર અડગ રહ્યા પછી, કોંગ્રેસે આખરે ચૂંટણી યોજવી પડી અને નવા પ્રમુખ બનાવવા પડ્યા.
રાહુલ ગાંધીનો આગ્રહ હતો કે તેમના પરિવારની બહારના વ્યક્તિને કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવે. જો કે રાહુલ ગાંધીની આ જીદ પુરી કરતા કોંગ્રેસે નવા અધ્યક્ષની પસંદગી કરી છે. હવે નવા પ્રમુખની જવાબદારી કોંગ્રેસને જીતનો રસ્તો બતાવવાની છે.
મલ્લિકાર્જુન ખડગે કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ તરીકે ચૂંટાયા બાદ સ્વાભાવિક પ્રશ્ન એ છે કે હવે કોંગ્રેસમાં રાહુલ ગાંધીની ભૂમિકા શું હશે? રાહુલ ગાંધીને ડિસેમ્બર 2017માં કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા હતા. તે પછી, જુલાઈ 2018 માં યોજાયેલી કોંગ્રેસ કાર્યકારી સમિતિની બેઠકમાં, પાર્ટી દ્વારા રાહુલ ગાંધીને વડા પ્રધાન પદના ઉમેદવાર તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. કોંગ્રેસના બંધારણ મુજબ વર્કિંગ કમિટીમાં પસાર થયેલા કોઈપણ ઠરાવ કે નિર્ણયને ફક્ત કાર્યકારી સમિતિ જ બદલી શકે છે.
શું 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ તરફથી રાહુલ ગાંધી એકમાત્ર વડાપ્રધાન પદના ઉમેદવાર હશે? ખડગે નવા પ્રમુખ બનતાની સાથે જ આ સવાલનો જવાબ શોધવાની કવાયત શરૂ થઈ ગઈ છે. ખડગેની ચૂંટણી જીત્યા બાદ જ્યારે રાહુલ ગાંધીએ ભારત જોડો યાત્રા દરમિયાન પ્રેસ કોન્ફરન્સ કરી હતી. જ્યારે તેમને પાર્ટીમાં તેમની ભૂમિકા વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે તેમણે સ્પષ્ટ કહ્યું કે ખડગે પાર્ટીમાં તેમની ભૂમિકા નક્કી કરશે.
મલ્લિકાર્જુન ખડગે હમણાં જ ચૂંટણી જીત્યા છે. તેમણે ઔપચારિક રીતે કોંગ્રેસના પ્રમુખ તરીકેનો હોદ્દો સંભાળ્યો નથી. છેલ્લા 3 વર્ષથી કોંગ્રેસના વચગાળાના અધ્યક્ષ તરીકે કામ કરી રહેલા સોનિયા ગાંધીએ 24 ઓક્ટોબરે ઔપચારિક રીતે કોંગ્રેસ અધ્યક્ષનો કાર્યભાર ખડગેને સોંપ્યો હતો. ખડગે કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ બન્યા તે પહેલા જ હિમાચલ પ્રદેશમાં ચૂંટણીની તારીખો જાહેર કરવામાં આવી છે. કોંગ્રેસે પણ મોટાભાગના ઉમેદવારોના નામ જાહેર કરી દીધા છે. આ નિર્ણયમાં ખડગેની કોઈ ખાસ ભૂમિકા નથી.
ગુજરાતમાં પણ આ જ સ્થિતિ છે. ગુજરાતમાં ચૂંટણીની તારીખો પણ ટૂંક સમયમાં જાહેર કરવામાં આવશે. બંને રાજ્યોના પરિણામો 8મી ડિસેમ્બર સુધીમાં આવી જશે. છેલ્લા ત્રણ દાયકાથી હિમાચલ પ્રદેશમાં એક વખત કોંગ્રેસ અને એક વખત ભાજપની સરકાર બનાવવાનો ટ્રેન્ડ રહ્યો છે. જો ત્યાં કોંગ્રેસની સરકાર બને તો પણ આ વલણ સાથે આગળ વધવાનું માનવામાં આવશે. કોંગ્રેસ ગુજરાતમાં 1985 પછી વિધાનસભાની ચૂંટણી જીતી શકી નથી. જો તે ત્યાં હારી જાય તો પણ તે હારને ખડગેના પ્રમુખ બનવા સાથે સાંકળવું ખોટું હશે.
કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ બન્યા બાદ મલ્લિકાર્જુન ખડગેની ખરી અગ્નિપરીક્ષા આવતા વર્ષે થનારી કર્ણાટક વિધાનસભા ચૂંટણીમાં થશે. કોંગ્રેસે ખડગેને કર્ણાટકના બહુ મોટા કોંગ્રેસી અને દલિત નેતા તરીકે પ્રોજેક્ટ કરીને ખડગેને પ્રમુખ બનાવ્યા છે. તેમને પ્રમુખ બનાવીને કોંગ્રેસ કર્ણાટકમાં સત્તામાં પરત ફરવાની આશા રાખી રહી છે. હકીકતમાં, 2018 માં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, સીતારામ ભૈયાની આગેવાની હેઠળની તત્કાલિન કોંગ્રેસ સરકાર ચૂંટણી હારી ગઈ હતી, જ્યારે ભાજપને 224 બેઠકોની વિધાનસભામાં 104 બેઠકો મળી હતી.
કોંગ્રેસને 80 અને જનતા દળ સેક્યુલરને 37 બેઠકો મળી હતી. ત્યારબાદ રાજ્યપાલ વજુભાઈ વાળાએ ભાજપના બીએસ યેદિયુરપ્પાને મુખ્યમંત્રી પદના શપથ લેવડાવ્યા હતા. પરંતુ તેમણે ગૃહમાં બહુમતી સાબિત કરતા પહેલા જ રાજીનામું આપી દીધું હતું. બાદમાં કોંગ્રેસે JDSને સમર્થન આપીને કુમાર સ્વામીના નેતૃત્વમાં મિશ્ર સરકાર બનાવી. 2019ની લોકસભા ચૂંટણી બાદ, ઓપરેશન લોટસ બાદ આ સરકારને પછાડીને ભાજપે પોતાની સરકાર બનાવી. હવે કોંગ્રેસ એક દલિત નેતા તરીકે ખડગેની છબીને ઉગારીને કર્ણાટકમાં સત્તામાં પાછા ફરવાની આશા રાખી રહી છે.
આ રીતે આવતા વર્ષે 9 રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાવાની છે. પરંતુ આમાં કર્ણાટક અને ત્યારબાદ રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશ અને છત્તીસગઢની વિધાનસભાની ચૂંટણી સૌથી મહત્વની છે. આ ત્રણ રાજ્યોમાં 2024ની લોકસભા ચૂંટણીના લગભગ 6 મહિના પહેલા ચૂંટણી યોજાવાની છે. તેમને સત્તાની સેમીફાઈનલ માનવામાં આવે છે.2018માં કોંગ્રેસે આ ત્રણ રાજ્યોમાં ભાજપ સરકારોને હરાવીને મોટી જીત મેળવી હતી. પરંતુ દોઢ વર્ષ પછી મધ્ય પ્રદેશમાં જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયાના બળવાને કારણે ત્યાંની સત્તા કોંગ્રેસના હાથમાંથી જતી રહી.
હાલમાં રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં કોંગ્રેસની સરકાર છે. દેશના માત્ર આ બે રાજ્યોમાં કોંગ્રેસ સત્તા પર છે. ખડગેની સામે આ બે રાજ્યોમાં કોંગ્રેસ સરકારોને બચાવવા ઉપરાંત મધ્યપ્રદેશમાં પણ ભાજપને હરાવીને ફરીથી સત્તા મેળવવાનો મોટો પડકાર છે. જો ખડગે તેમની રાજકીય કુશળતાથી આ પડકારને પાર કરે છે, તો કોંગ્રેસ 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં વધુ સારું પ્રદર્શન કરશે તેવી અપેક્ષા રાખવામાં આવશે.
રાષ્ટ્રપતિ પદ માટે પ્રચાર કરતી વખતે શશિ થરૂરે ખડગે પર યથાવત્ હોવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. તેથી તેમના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસ જૂની પેટર્ન પર ચાલશે. જ્યારે તેમને એટલે કે શશિ થરૂરને તક મળે છે તો તેઓ કોંગ્રેસને જૂની પેટર્નથી આગળ લઈ જવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. થરૂરના આરોપોનો જવાબ આપતા કોંગ્રેસના પ્રવક્તાએ કહ્યું છે કે ચૂંટણી બાદ કોંગ્રેસ સંગઠનમાં વ્યાપક ફેરફારો કરવામાં આવશે. આવી સ્થિતિમાં સામાજિક સલાહકાર પરિષદની રચના કરવાની પણ દરખાસ્ત છે.
આ પરિષદ કોંગ્રેસ અધ્યક્ષને સમાજના વિવિધ વર્ગો, ખાસ કરીને પછાત અને દલિત વર્ગોમાં પાર્ટીનો વ્યાપ વધારવા માટે સૂચનો આપશે. આ સાથે આ માટે ખાસ ઝુંબેશ ચલાવવાની યોજના તૈયાર કરવામાં આવશે. તેની ભૂમિકા યુપીએ સરકાર દરમિયાન રચાયેલી રાષ્ટ્રીય સલાહકાર સમિતિ જેવી હશે.
ઉલ્લેખનીય છે કે, 2019ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા 2017માં રાહુલ ગાંધીને કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા હતા. ત્યારબાદ તેમને પીએમ મોદીની સામે એક શક્તિશાળી અને યુવા નેતા તરીકે રજૂ કરવામાં આવ્યા. તમામ રાજ્યની ચૂંટણીઓમાં રાહુલ સ્ટાર પ્રચારક જેવા દેખાતા હતા. પરંતુ 2019ની લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામોએ રાહુલ ગાંધીનું કદ ઘટાડ્યું હતું. રાહુલના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસને લોકસભામાં માત્ર 52 બેઠકો મળી હતી. જોકે, આ બેઠકો 2014માં સોનિયા ગાંધીના નેતૃત્વમાં જીતેલી 44 બેઠકો કરતાં વધુ હતી.
મોટી હાર બાદ રાહુલ ગાંધીએ આની જવાબદારી લીધી અને રાજીનામું આપી દીધું, સાથે જ ગાંધી પરિવારમાંથી કોઈ આગામી પ્રમુખ નહીં હોવાની જાહેરાત કરી. આ પછી કોંગ્રેસને નવા પ્રમુખ શોધવામાં ત્રણ વર્ષથી વધુ સમય લાગ્યો. જો કે હવે એ જોવાનું રસપ્રદ રહેશે કે શું 52 વર્ષીય રાહુલનો યુવા ઉત્સાહ અને 80 વર્ષીય ખડગેનો રાજકીય અનુભવ મળીને કોંગ્રેસને જીતનો રસ્તો બતાવી શકે છે.
Latest News Updates
