Coal Crisis In India: આખરે એવું તો શું થયું કે દેશમાં વીજળીનું સંકટ પેદા થઈ ગયું, સમજો શેના કારણે બની ગઈ સ્થિતિ

Coal Crisis In India: દેશના ઘણા રાજ્યોમાં વીજ કટોકટીના અહેવાલો છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ઘણા દિવસો સુધી વીજળી ન મળવાને કારણે સમસ્યા છે અને કોલસાની કટોકટીના કારણે વીજળીનું ઉત્પાદન અટકી ગયું છે. હકીકતમાં કોલસાની અછતને કારણે વીજળીના ઉત્પાદન પર અસર પડી છે અને હવે વીજળીનું સંકટ ઘેરાઇ રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં ઘણા રાજ્યોએ વીજળી કાપવાની પણ જાહેરાત કરી છે અને વીજળી બચાવવા માટે કાપ મુકવામાં આવી રહ્યો છે. 

પરંતુ, સવાલ એ છે કે આખરે શું થયું કે અચાનક કોલસાનું સંકટ આવ્યું અને કોલસાની અછતને કારણે વીજળીના ઉત્પાદન પર અસર પડી છે. જો તમારા મનમાં પણ આ પ્રશ્ન છે, તો ચાલો તમને જણાવી દઈએ કે જેના કારણે વીજળીનું સંકટ ભું થયું છે. આ ઉપરાંત, આખી બાબત તમને સરળ ભાષામાં સમજાવી દો જેથી તમે વીજળીની કટોકટી વિશે જાણી શકો. 

શા માટે વીજળીની કટોકટી છે?

ભારતમાં વીજળીની લગભગ 72 ટકા માંગ કોલસા દ્વારા પૂરી થાય છે. પ્રથમ, કોલસામાંથી વીજળી બનાવવામાં આવે છે અને જે કંપનીઓ વીજળી બનાવે છે તે આ વીજળી ઉદ્યોગ કે સામાન્ય લોકોને મોકલે છે. આ માટે, કંપનીઓ એકમો વગેરેના આધારે નાણાં લે છે અને લે છે. હવે જે થયું છે તે એ છે કે દેશમાં કોલસાની અછત સર્જાઈ છે, તેથી વીજળીના ઉત્પાદનને અસર થઈ છે સાથે સાથે વીજળીનો વપરાશ પણ ઘણો વધી ગયો છે. તેના કારણે વીજળીની કટોકટી વધી છે. 

આ સિવાય, પાવર પ્લાન્ટમાં કોલસાના ભંડારના ઘટાડા માટે ચાર કારણો છે – અર્થતંત્રના પુનરુત્થાનને કારણે વીજળીની માંગમાં અભૂતપૂર્વ વધારો, કોલસાની ખાણોમાં ભારે વરસાદ કોલસાના ઉત્પાદન અને પરિવહન પર પ્રતિકૂળ અસર કરે છે, ભાવમાં તીવ્ર વધારો આયાત કરેલો કોલસો. અને ચોમાસા પહેલા પૂરતો કોલસો સ્ટોક ન કરવો. કેન્દ્રીય કોલસા મંત્રી પ્રહલાદ જોશીએ કહ્યું કે, વીજ પુરવઠો ખોરવાઈ જવાનો કોઈ ભય નથી. 

કોલ ઇન્ડિયા લિમિટેડ પાસે 24 દિવસની કોલસાની માંગને અનુરૂપ 43 મિલિયન ટનનો પૂરતો કોલસો સ્ટોક છે. કોલસા મંત્રાલયે એ પણ ખાતરી આપી હતી કે પાવર પ્લાન્ટ્સની માંગને પહોંચી વળવા માટે દેશમાં પૂરતો કોલસો ઉપલબ્ધ છે. તમને જણાવી દઈએ કે કોરોના વાયરસની બીજી લહેર બાદ વીજળીની માંગમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે અને ઉદ્યોગમાં વપરાતી વીજળીની માંગ પણ વધી છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ઓગસ્ટ 2021 થી વીજળીની માંગમાં વધારો થયો છે.

ઓગસ્ટ 2021 માં વીજળીનો વપરાશ 124 અબજ યુનિટ (BU) હતો, જ્યારે ઓગસ્ટ 2019 માં (કોવિડ સમયગાળા પહેલા) વપરાશ 106 BU હતો. આ આશરે 18-20 ટકાનો વધારો છે. હવે સવાલ એ છે કે કોલસાની અછત કેમ સર્જાઈ છે. 

હકીકતમાં, થોડા મહિનાઓ માટે, કોલસાના સ્થાનિક ભાવ અને વૈશ્વિક ભાવ વચ્ચે મોટો તફાવત છે. તેના કારણે કોલસાની આયાત પ્રભાવિત થઈ છે અને નીચે આવી છે. રોઇટર્સના અહેવાલ મુજબ, કોલ ઇન્ડિયા (COAL.NS), જે ભારતના 80 ટકાથી વધુ કોલસાનું ઉત્પાદન કરે છે, કહે છે કે વૈશ્વિક કોલસાના ભાવમાં વધારો અને નૂર ખર્ચને કારણે આયાતી કોલસા આધારિત વીજળીમાં ઘટાડો થયો છે. પરિસ્થિતિ. હવે તમે જાણો છો કે ભાવમાં તફાવત કેમ છે? 

ખરેખર, ભારતમાં ઘરેલુ કોલસાના ભાવ મોટાભાગે કોલ ઇન્ડિયા દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે. તે જ સમયે, કોલસાના ભાવમાં વધારો અથવા ઘટાડો ઘણી વસ્તુઓ પર અસર કરે છે, જેમાંથી વીજળીના ભાવથી મોંઘવારી સુધી અસર થાય છે. એવું બન્યું કે તાજેતરના કેટલાક મહિનાઓમાં, વૈશ્વિક કોલસાના ભાવમાં તીવ્ર વધારો થયા પછી પણ, કોલ ઇન્ડિયાએ કોલસાના ભાવ સ્થિર રાખ્યા, જેનાથી ભાવ નીચા રહ્યા અને કોલસાની આયાત ઓછી રહી.

આવી સ્થિતિમાં વૈશ્વિક કિંમતોના આધારે કોલસાના ભાવ નક્કી ન કરવાને કારણે આ સ્થિતિ પણ ઉભી થઈ છે. હવે પંજાબ, કેરળ, રાજસ્થાન, દિલ્હી, ઝારખંડ વગેરે જેવા ઘણા રાજ્યોએ વીજળી કાપવાની જાહેરાત કરી છે. આવી સ્થિતિમાં પંજાબે 13 ઓક્ટોબર સુધી વીજ કાપ લંબાવ્યો છે.