DNA શું છે ? કેટલા સમયમાં DNA ટેસ્ટ કરાવવો ફરજીયાત છે,16 પ્રશ્નો દ્વારા જાણો તમામ જવાબ

Ahmedabad Plane Crash : 12 જૂન 2025 ના રોજ અમદાવાદમાં થયેલા ભયાનક વિમાન દુર્ઘટનાએ સમગ્ર દેશને હચમચાવી નાખ્યો હતો. આ અકસ્માતમાં 265 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા અને ઘણા મૃતદેહો એવી હાલતમાં મળી આવ્યા હતા કે તેમની ઓળખ કરવી પણ મુશ્કેલ બની ગઈ હતી. આવી સ્થિતિમાં, ડીએનએ ટેસ્ટ એ કોનું શરીર છે તે નક્કી કરવાનો એકમાત્ર વિશ્વસનીય રસ્તો છે. પરંતુ સામાન્ય લોકોમાં હજુ પણ ડીએનએ ટેસ્ટ વિશે ઘણા પ્રશ્નો છે. તે શું છે, તે કેવી રીતે કરવામાં આવે છે, તેનો ખર્ચ કેટલો છે અને તે 100% સચોટ છે કે નહીં?

DNA ટેસ્ટ શું છે ?

DNA એટલે ડીઓક્સીરાઇબો ન્યુક્લિક એસિડ, જે માનવશરીર સહિત દરેક જીવંત સજીવના કોષોમાં જોવા મળે છે. તે એક પ્રકારની જૈવિક માહિતીનાં અણુઓથી બનેલું છે, જે દરેક સજીવના શારીરિક લક્ષણો અને વિકાસની માહિતી જાળવે છે. DNA માતાપિતાથી સંતાન સુધી અનુવંશિક લક્ષણો પહોંચાડવાનું કામ કરે છે. આપણા શરીરમાં જે દરેક કાર્ય થાય છે, તેના માટે જરૂરી સૂચનાઓ DNAમાં જ રહેલી હોય છે.

1. DNA ટેસ્ટ શું છે?

DNA અથવા ડીઓક્સિરીબોન્યુક્લિક એસિડ એ શરીરના દરેક કોષમાં હાજર કોડ છે, જે વ્યક્તિની ઓળખ નક્કી કરે છે. તે તેના માતાપિતા પાસેથી પ્રાપ્ત થાય છે. ડીએનએ ટેસ્ટ એ એક વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ છે જેના દ્વારા વ્યક્તિની ઓળખ, સગપણ અથવા રોગ શોધી શકાય છે.

2. અકસ્માત પછી DNA ટેસ્ટ કેવી રીતે મદદ કરે છે?

જ્યારે કોઈ મૃતદેહની સ્થિતિ એટલી ખરાબ હોય છે કે ચહેરો કે શરીર ઓળખી શકાતું નથી, ત્યારે મૃતદેહમાંથી DNA લેવામાં આવે છે અને તેને શરીરનો દાવો કરનારા સંબંધીઓના DNA સાથે મેચ કરવામાં આવે છે. જો મેચિંગ મળે, તો મૃતદેહની ઓળખ પુષ્ટિ થાય છે.

૩. ડીએનએ ટેસ્ટ માટે કયા નમૂના લેવામાં આવે છે?

ડીએનએ ટેસ્ટ માટે, મૃત શરીરમાંથી લોહી, હાડકા, વાળ, દાંત, ચામડી અથવા નખ જેવા નમૂના લેવામાં આવે છે. જીવંત વ્યક્તિ પાસેથી, સામાન્ય રીતે ગાલની અંદરની અસ્તર (બકલ સ્વેબ) નો નમૂનો લેવામાં આવે છે.

4. ડીએનએ ટેસ્ટની પ્રક્રિયા શું છે?

DNA ટેસ્ટ આ તબક્કામાં થાય છે

• નમૂના લેવા
• DNA કાઢવા
• DNAને વિસ્તૃત કરવું
• DNA વાંચવા
• રિપોર્ટ તૈયાર કરવો
• આ પ્રક્રિયા થોડા કલાકોથી થોડા દિવસોમાં પૂર્ણ થાય છે, પરંતુ રિપોર્ટ જનરેટ થવામાં સમય લાગે છે.

5. DNA ટેસ્ટ રિપોર્ટ કેટલા દિવસમાં આવે છે?

સામાન્ય રીતે રિપોર્ટ 5 થી 10 દિવસમાં મળે છે. પરંતુ અકસ્માત જેવા કિસ્સાઓમાં, જ્યારે નમૂના બળી જાય છે અથવા નુકસાન થાય છે, ત્યારે 2 થી 3 અઠવાડિયા લાગી શકે છે.

6. DNA ટેસ્ટનો ખર્ચ કેટલો થાય?

DNA ટેસ્ટનો ખર્ચ અલગ અલગ હોય છે

સામાન્ય ઓળખ અથવા પેરેન્ટલ ટેસ્ટ: ₹6,000 – ₹15,000

ફોરેન્સિક પરીક્ષણ અથવા અકસ્માતમાં ઉપયોગ : ₹30,000 – ₹2,00,000 સુધી.

સરકારી પરીક્ષણોમાં તે મફત હોઈ શકે છે, પરંતુ ખાનગી પ્રયોગશાળાઓમાં પૈસા ચૂકવવા પડે છે.

7. શું ઘરે ડીએનએ ટેસ્ટ કરી શકાય?

હા, ખાનગી કંપનીઓ ઘરે ડીએનએ કીટ મોકલે છે. ગાલના અંદરના સ્તરમાંથી નમૂના લેવામાં આવે છે અને કીટમાં પાછા મોકલવામાં આવે છે. પરંતુ અકસ્માતો કે ફોરેન્સિક કેસોમાં આ પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવતી નથી.

8. હું DNA ટેસ્ટ ક્યાં કરાવી શકાય?

• ભારતના ઘણા શહેરોમાં ખાનગી DNA ટેસ્ટિંગ લેબ્સ છે-
• જેમ કે- દિલ્હી, મુંબઈ, કોલકાતા, ચેન્નાઈ, લખનૌ, નોઈડા, પુણે
• કેટલીક પ્રખ્યાત કંપનીઓ છે- DNA લેબ્સ ઈન્ડિયા, લાઈફસેલ, DDC, GenX, EasyDNA
• સરકારી લેબ્સ પણ છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે તેઓ ફક્ત કોર્ટના આદેશો અથવા પોલીસ કેસોમાં જ ટેસ્ટ કરે છે.

9. DNA રિપોર્ટ કેવો હોય છે?

રિપોર્ટમાં ડીએનએ નમૂનાઓની મૂળભૂત લાક્ષણિકતાઓ, મેચિંગ ટકાવારી અને વૈજ્ઞાનિક તારણો શામેલ છે. આ રિપોર્ટ સામાન્ય રીતે અંગ્રેજીમાં હોય છે અને ફક્ત નિષ્ણાત જ તેનો ચોક્કસ અર્થ સમજાવી શકે છે.

10. શું DNA ટેસ્ટ ક્યારેય નિષ્ફળ જાય છે?

• હા, જો નમૂનો ખરાબ હોય.
• નમૂનામાં ભેળસેળ હોય.
• નમૂનો ખૂબ જૂનો હોય.
• લેબમાં કોઈ સમસ્યા હોય.આ કારણોથી ટેસ્ટ નિષ્ફળ જઈ શકે છે. પરંતુ આવું ખૂબ જ ભાગ્યે જ બને છે. 98% કિસ્સાઓમાં ટેસ્ટ સફળ થાય છે.

11. ભારતમાં ડીએનએ ટેસ્ટ કોણે શરૂ કર્યો?

ભારતમાં ડીએનએ ટેસ્ટ શરૂ કરવાનો શ્રેય વૈજ્ઞાનિક ડૉ. લાલજી સિંહને જાય છે. તેમને “Father of Indian DNA Fingerprinting” કહેવામાં આવે છે. 1991 માં, તેમણે પહેલી વાર ભારતીય કોર્ટમાં ડીએનએ રિપોર્ટ રજૂ કર્યો.

12. શું ડીએનએ ટેસ્ટ ફક્ત ઓળખ માટે જ કરવામાં આવે છે?

• ના, તે અન્ય કિસ્સાઓમાં પણ કરવામાં આવે છે-
• સંબંધો સ્થાપિત કરવા.
• ગુનાહિત પરીક્ષણોમાં આરોપીઓની ઓળખ કરવી.
• ગુમ થયેલા બાળકોની શોધ કરવી.
• વંશાવળીની માહિતી.
• આનુવંશિક વિકૃતિઓ માટે પરીક્ષણ.

13. શું આ ટેસ્ટ કોર્ટમાં માન્ય છે?

હા, કોર્ટમાં પુરાવા તરીકે ડીએનએ ટેસ્ટનો ઉપયોગ થાય છે. પિતૃત્વ વિવાદ, હત્યા અથવા બળાત્કારના કેસ જેવા ઘણા કેસોમાં તે નિર્ણાયક પુરાવા તરીકે સાબિત થયો છે.

14 શું ડીએનએ ટેસ્ટ ગુપ્ત છે?

હા, રિપોર્ટ સંપૂર્ણપણે ગુપ્ત છે. તે ફક્ત સંબંધિત વ્યક્તિ, કોર્ટ અથવા અધિકૃત એજન્સીઓને જ આપવામાં આવે છે. રિપોર્ટ જાહેર કરવો ગુનો બની શકે છે.

15. શું એક વાર ડીએનએ ટેસ્ટ પૂરતો છે?

સામાન્ય રીતે, એક વાર કરવામાં આવેલ ડીએનએ ટેસ્ટને અંતિમ ગણવામાં આવે છે. પરંતુ જો કોઈ પક્ષ પરિણામ પર શંકા વ્યક્ત કરે અને કોર્ટ પરવાનગી આપે, તો ટેસ્ટ ફરીથી કરી શકાય છે.

16. ડીએનએ પરીક્ષણની મર્યાદાઓ શું છે?

• તેમાં સમય લાગે છે
• તે વધુ ખર્ચ કરે છે
• તેના માટે સચોટ નમૂનાની જરૂર પડે છે
• તેના માટે વિશ્લેષણ માટે નિષ્ણાતોની જરૂર પડે છે
• તેમ છતાં, ઓળખ અથવા સત્ય શોધવા માટે તે સૌથી વિશ્વસનીય પદ્ધતિ છે.

નોંધ :આ લેખ માત્ર જાણકારી માટે છે.સ્વાસ્થ્ય સંબંધીત કંઇ પણ અનુસરતા પહેલા આપ આપના તબીબ અથવા તજજ્ઞોની સલાહ ખાસ લેવી.