World Liver Day: દર વર્ષે 10 લાખ ભારતીયો બની રહ્યા છે લીવર સિરોસિસનો શિકાર, જાણો કેમ થાય છે આ બીમારી
હેલ્થ એક્સપર્ટ્સનું કહેવું છે કે લિવર (Liver) ખરાબીનાં લક્ષણો શરૂઆતમાં દેખાવા લાગે છે, પરંતુ મોટાભાગના લોકો તેને નજરઅંદાજ કરે છે. બાદમાં જો સમસ્યા વધી જાય તો ડોક્ટરની સલાહ લો.
લીવર (Liver) આપણા શરીરનું સૌથી મહત્વપૂર્ણ અંગ છે. ખોરાકને પચાવવા ઉપરાંત તે સુગર કંટ્રોલ અને બોડી ડિટોક્સનું પણ કામ કરે છે. લિવરમાં થોડી ખામીની અસર આખા શરીર પર દેખાવા લાગે છે. લીવરના રોગોના લક્ષણો શરૂઆતમાં દેખાવા લાગે છે, પરંતુ મોટાભાગના લોકો તેને નજરઅંદાજ કરી દે છે, જેના કારણે આ સમસ્યા બાદમાં ખૂબ જ ગંભીર બની જાય છે અને લીવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ થવાની સંભાવના રહે છે. ડોકટરોના જણાવ્યા મુજબ, લીવર સિરોસીસએ (Liver Cirrhosis) સૌથી અગ્રણી લીવર રોગ છે. તે ધીમે ધીમે લીવરને બગાડવા લાગે છે. તેની સારવાર સરળતાથી થાય છે, પરંતુ લોકો તેના કારણો અને લક્ષણો વિશે જાણતા નથી. ચાલો આપણે હેલ્થ એક્સપર્ટ પાસેથી જાણીએ કે લિવર સિરોસિસની બીમારી શું છે અને તેનાથી કેવી રીતે બચી શકાય.
ગુરુગ્રામની પારસ હોસ્પિટલના ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજીના સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ ડૉ. સુમિત ભાટિયા કહે છે કે ખરાબ જીવનશૈલી અને તણાવને કારણે લોકોમાં લીવરની બીમારીઓ વધી રહી છે. ડબ્લ્યુએચઓના રિપોર્ટને ટાંકીને ડૉ.એ જણાવ્યું કે દર વર્ષે 10 લાખ ભારતીયો લિવર સિરોસિસથી પીડાય છે. આ લીવરની સૌથી સામાન્ય સમસ્યા છે, જે ખોરાક પર ધ્યાન ન આપવા અને ખરાબ જીવનશૈલીને કારણે થાય છે. આ રોગમાં લીવર ધીરે ધીરે બગડવા લાગે છે. જો તેને સમયસર કાબૂમાં લેવામાં ન આવે તો લીવરને નુકસાન થવાની સંભાવના રહે છે. ઘણા ગંભીર કિસ્સાઓમાં, લીવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરવું પણ જરૂરી બની શકે છે. લિવર સિરોસિસ સિવાય ફેટી લિવરની સમસ્યા પણ હવે સામાન્ય બની ગઈ છે. આ લીવર ખરાબીનું પ્રારંભિક લક્ષણ છે, જો કે આહાર પર ધ્યાન આપીને અને ડોક્ટરોની સલાહથી આ રોગોને ઠીક કરી શકાય છે.
ડૉ. સમિતના જણાવ્યા મુજબ, સ્વસ્થ જીવનશૈલીની આદતો અને નિયમિત આરોગ્ય તપાસ યકૃતની બીમારીને રોકવા અને નિદાન કરવામાં મદદ કરે છે. લીવરની નિષ્ફળતાના લક્ષણો જેવા કે પગમાં સોજો, પેટમાં સોજો, આંખો કે નખ પીળા પડવા, ભૂખ ન લાગવી, નાની ઈજા કરતાં વધુ લોહી નીકળવું વગેરે પર લોકોએ ધ્યાન આપવું જરૂરી છે. જો કોઈને પણ આમાંની કોઈપણ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડી રહ્યો હોય, તો તરત જ ડૉક્ટરની સલાહ લો.
જાડા લોકોમાં વધુ જોખમ
પ્રોફેસર ડૉ. અનિલ અરોરા, અધ્યક્ષ, ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ લિવર એન્ડ ગેસ્ટ્રોલૉજી, દિલ્હી, સર ગંગારામ હોસ્પિટલ, Tv9 ને જણાવ્યું હતું કે જાડા લોકો, ડાયાબિટીસના દર્દીઓ અને હેપેટાઇટિસ B, C ના દર્દીઓ આ રોગની વધુ સંભાવના ધરાવે છે. જે લોકો વધુ આલ્કોહોલ પીવે છે તેમને સિરોસિસ પણ સરળતાથી થઈ જાય છે, પરંતુ આજકાલ જાડા લોકોમાં આ રોગ વધુ થઈ રહ્યો છે.
પેઈન કિલર લેવાથી થતા નુકસાન
ડૉ. અનિલે જણાવ્યું કે જેઓ તબીબી સલાહ વિના પેઈન કિલર અને એન્ટિબાયોટિક્સ લે છે તેમને પણ લિવર સિરોસિસનું જોખમ રહેલું છે. ડૉ.ના કહેવા પ્રમાણે, લોકો ઈન્ટરનેટ પર વાંચે છે અને જાતે જ દવાઓ લેવાનું શરૂ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, ઘણી વખત તેઓ તેમના વ્યસની બની જાય છે અને જરૂરિયાત કરતાં વધુ સેવન કરવાનું શરૂ કરે છે. તે તેમના લીવરને અસર કરે છે. શરૂઆતમાં તેની ખબર પડતી નથી, પરંતુ ધીરે ધીરે આ દવાઓ લીવરને બગાડવાનું શરૂ કરે છે અને સિરોસિસ તરફ દોરી જાય છે.
ડો.અનિલે લીવરને સ્વસ્થ રાખવા માટે આ બાબતો જણાવી છે
1. આહારનું ધ્યાન રાખો
2. ખોરાકમાં પ્રોટીન અને વિટામિન્સ લો
3. વધુ પડતા આલ્કોહોલનું સેવન ન કરો
4. તમારું વજન નિયંત્રણમાં રાખો
5. લોટ, ખાંડ અને મીઠાનો ઉપયોગ ઓછો કરો
6. જો તાજેતરમાં લોહી લેવામાં આવ્યું હોય, તો લિવર ટેસ્ટ કરાવો
7. દર છ મહિનામાં એકવાર લીવર ફંક્શન ટેસ્ટ કરાવો
8. દરરોજ અડધો કલાક વ્યાયામ કરો.
