વારંવાર KYC કરાવવાની ઝંઝટમાંથી મળશે રાહત, એક જ વારમાં થઈ જશે કામ, જાણો કેવી રીતે?

બેંક ખાતું ખોલાવવું હોય કે શેરબજારમાં રોકાણ કરવું, હવે દરેક જગ્યાએ લોકોને KYC પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવું પડશે. બેંકિંગ અને ફાઇનાન્સ સેવાઓના ડિજિટલાઇઝેશન સાથે, KYC પ્રક્રિયા હવે દરેક જગ્યાએ જરૂરી બની ગઈ છે. ઘણી ડિજિટલ સેવાઓ માટે, લોકોને વારંવાર KYC પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવું પડે છે, જે ખૂબ જ મુશ્કેલીજનક છે. ત્યારે કલ્પના કરો, જો KYC સબમિટ કરવાની આ વારંવારની ઝંઝટનો અંત આવે તો કેવુ રહેશે?

હવે ટૂંક સમયમાં શક્ય છે કે તમારે દેશમાં માત્ર એક જ વાર તમારી ઓળખ સાબિત કરવી પડશે. સરકારે તમારો ડેટા સેન્ટ્રલ સ્થાને સાચવવો જોઈએ અને તમારા સિંગલ KYCનો ઉપયોગ બેંક ખાતું ખોલાવવાથી લઈને વીમો ખરીદવા, શેરબજાર કે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ માર્કેટમાં રોકાણ કરવા સુધીની દરેક વસ્તુ માટે થઈ શકે છે. આ માટે સરકારમાં ‘યુનિફોર્મ કેવાયસી’ અથવા ‘સિંગલ કેવાયસી’ સિસ્ટમ લાવવાની ચર્ચા ચાલી રહી છે.

યુનિફોર્મ KYC શું છે?

ફાઇનાન્શિયલ સ્ટેબિલિટી એન્ડ ડેવલપમેન્ટ કાઉન્સિલ (FSDC) એ થોડા વર્ષો પહેલા પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો કે દેશમાં આવી KYC સિસ્ટમ વિકસાવવી જોઈએ, જેમાં સમગ્ર નાણાકીય ક્ષેત્રમાં વિવિધ સંસ્થાઓ દ્વારા સમાન KYCનો વારંવાર ઉપયોગ કરી શકાય. આનાથી સિસ્ટમમાં પેપરવર્ક ઘટશે, સામાન્ય લોકો માટે સરળ બનશે અને KYC પ્રક્રિયાના ખર્ચ અને ખર્ચમાં ઘટાડો થશે. આના પર, નાણા મંત્રાલયે નાણા સચિવ ટી.વી. સોમનાથનની અધ્યક્ષતામાં એક નિષ્ણાત સમિતિની રચના કરી.

એક ET સમાચાર અનુસાર, તાજેતરમાં નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે FSDCની બેઠકમાં એકસમાન KYC દાખલ કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. આ હેઠળ, KYC પ્રક્રિયાનું મહત્તમ ડિજિટલાઇઝેશન કરવાનું છે. એક સિસ્ટમ બનાવવી પડશે જ્યાં KYC રેકોર્ડની આંતર-ઉપયોગીતા સુનિશ્ચિત કરી શકાય.

યુનિફોર્મ કેવાયસી કેવી રીતે કામ કરશે?

હવે વાત એ છે કે યુનિફોર્મ અથવા સિંગલ કેવાયસી સિસ્ટમ કેવી રીતે કામ કરશે? યુનિફોર્મ કેવાયસી પહેલાથી જ કેટલાક સેગમેન્ટમાં કામ કરી રહ્યું છે. જો તમે શેરબજારમાં રોકાણ કરો છો, તો તમારું KYC સીધું જ માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબી દ્વારા રજિસ્ટર્ડ બ્રોકર્સ દ્વારા પૂર્ણ કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમે વારંવાર નવું રોકાણ કરો છો, તો તમારે દર વખતે તમારું KYC કરાવવું જરૂરી નથી. તમે આ કેવાયસીના આધારે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અને અન્ય ડેરિવેટિવ્ઝમાં પણ રોકાણ કરી શકો છો.

પરંતુ તમારું સમાન KYC બેંક ખાતું ખોલવા અથવા વીમો ખરીદવા જેવા અન્ય નાણાકીય હેતુઓ માટે ઉપયોગી નથી. સરકાર આ અવરોધ દૂર કરવા માંગે છે. સેન્ટ્રલ કેવાયસી રેકોર્ડ્સ રજિસ્ટ્રી (સીકેવાયસીઆર), જે 2016 માં બનાવવામાં આવી હતી, તેણે કેવાયસી પ્રક્રિયાને કેન્દ્રિય અને સરળ બનાવી છે, પરંતુ તેમાં હજી પણ આંતર-કાર્યક્ષમતાનો અભાવ છે.

યુનિફોર્મ કેવાયસીમાં, તમારા બધા કેવાયસી દસ્તાવેજો માત્ર એક જ વાર સબમિટ કરવામાં આવશે અને તે પછી તમને સીકેવાયસીઆર ઓળખ નંબર આપવામાં આવશે. આ 14 અંકનો નંબર હશે. આ પછી, જ્યારે પણ તમે ફરીથી ખાતું ખોલો, વીમો ખરીદો અથવા ડીમેટ ખાતું બનાવો… તમારે સમગ્ર KYC પ્રક્રિયાને બદલે માત્ર CKYCR નંબર આપવો પડશે.