અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનના કબજાને કારણે ભારતના અબજો રૂપિયા ફસાયા, સંસદથી લઈ સડક સુધી કરોડો રૂપિયાનું ભારતે કર્યું છે રોકાણ
ભારતના અફઘાનિસ્તાનમાં સંસદથી રસ્તાના નિર્માણ સુધીના પ્રોજેક્ટમાં 22,000 કરોડ રૂપિયાથી વધુ દાવ ઉપર લાગ્યા છે. આટલુંજ નહિ ભારતનો સદીઓથી અફઘાનિસ્તાન સાથે વેપાર સંબંધ છે તેનું ભવિષ્ય શું થશે? તે પણ ચિંતા ઉભી થઇ છે.
આતંકવાદી સંગઠન તાલિબાને અફઘાનિસ્તાન પર કબજો કરી લીધો છે અને હવે તે ત્યાં સરકાર બનાવવાની તૈયારી કરી રહ્યો છે. આ પલટા વચ્ચે અફઘાનિસ્તાનની તાલિબાની સરકાર સાથે ભારતના સંબંધો કેવા રહેશે તેની ચર્ચાઓ પણ શરૂ થઈ ગઈ છે.
આ સવાલ પાછળનું કારણ એ છે કે ભારતના અફઘાનિસ્તાનમાં સંસદથી રસ્તાના નિર્માણ સુધીના પ્રોજેક્ટમાં 22,000 કરોડ રૂપિયાથી વધુ દાવ ઉપર લાગ્યા છે. આટલુંજ નહિ ભારતનો સદીઓથી અફઘાનિસ્તાન સાથે વેપાર સંબંધ છે તેનું ભવિષ્ય શું થશે? તે પણ ચિંતા ઉભી થઇ છે.
ભારતમાં અફઘાનિસ્તાનમાંથી કિસમિસ, અખરોટ, બદામ, અંજીર, પિસ્તા, સૂકા જરદાળુ જેવા બદામ સૌથી વધુ લોકપ્રિય છે. આ સિવાય ડુંગળી, દાડમ, સફરજન, ચેરી, કેન્ટલોપ, તરબૂચ, હિંગ, ચણા, જીરું અને કેસર પણ ત્યાંથી આયાત કરવામાં આવે છે. મીડિયા અહેવાલો અનુસાર નાણાકીય વર્ષ 2020-21 દરમિયાન કોરોના મહામારી દરમિયાન પણ ભારત અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે લગભગ 1.4 અબજ ડોલર (10,387 કરોડ રૂપિયા) નો દ્વિપક્ષીય વેપાર થયો હતો.
નાણાકીય વર્ષ 2019-20 માં 1.5 બિલિયન ડોલરનો દ્વિપક્ષીય વેપાર મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, બંને દેશો વચ્ચે નાણાકીય વર્ષ 2019-20માં ભારત અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે 1.5 અબજ ડોલર (આશરે 11,131 કરોડ રૂપિયા) નો દ્વિપક્ષીય વેપાર થયો હતો. 2020-21માં, ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં લગભગ 6,129 કરોડ રૂપિયાના ઉત્પાદનોની નિકાસ કરી હતી જ્યારે લગભગ 37,83 કરોડ રૂપિયાના ઉત્પાદનોની આયાત કરી હતી.
ભારત માટે મોટો પડકાર હવે જ્યારે તાલિબાને કાબુલ સહિત સમગ્ર અફઘાનિસ્તાન પર કબજો કરી લીધો છે, ભારત સામે 22,350 કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ એક મોટો પડકાર બની ગયો છે. ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરથી લઈને શિક્ષણ અને દવા સુધી લગભગ 22,350 કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું છે. ભારતે ત્યાં રસ્તા, ડેમ, હોસ્પિટલ અને સંસદ પણ બનાવી છે. વિદેશ મંત્રાલય દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતી મુજબ ભારતે ત્યાં 400 થી વધુ નાના અને મોટા પ્રોજેક્ટ્સમાં રોકાણ કર્યું છે.
ભારતના નાણાંનું રોકાણ ક્યાં છે? ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં જે પ્રોજેક્ટ્સનું રોકાણ કર્યું છે તેમાં મુખ્ય એક કાબુલમાં સંસદ ભવન છે. ભારતે આશરે 675 કરોડના ખર્ચે કાબુલમાં અફઘાન સંસદનું નિર્માણ કર્યું હતું. વર્ષ 2015 માં વડાપ્રધાન મોદી દ્વારા તેનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. વધુમાં ભારતની બોર્ડર રોડ ઓર્ગેનાઇઝેશને અફઘાનિસ્તાનમાં આશરે રૂ 15 કરોડના ખર્ચે 218 કિલોમીટરના ઝરંજ-દેલારામ હાઇવેનું નિર્માણ કર્યું હતું.
આ ઉપરાંત ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં શહેરી પરિવહન માટે 400 બસો અને 200 મિની બસ પણ ખરીદી છે. આ સાથે અફઘાન નેશનલ આર્મી માટે 285 લશ્કરી વાહનો આપવામાં આવ્યા હતા. પાંચ શહેરોમાં હોસ્પિટલો માટે 10 એમ્બ્યુલન્સ પણ આપવામાં આવી હતી. આ સિવાય વર્ષ 2016 માં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ અફઘાનિસ્તાનના રાષ્ટ્રપતિ અશરફ ગની સાથે અફઘાનિસ્તાનના હેરત પ્રાંતમાં સલમા બંધનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. તે 42 મેગાવોટની ક્ષમતા ધરાવતો જળવિદ્યુત અને સિંચાઈ પ્રોજેક્ટ છે.
