શું બજેટ 2022માં ચીન પર નિર્ભરતા ઘટાડવા અને આત્મનિર્ભર ભારત બનાવવા પર નિર્મલા સીતારમણ મુકશે ભાર?
ભારત કાચા માલ માટે ચીન પર ખૂબ નિર્ભર છે. આનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે ભારતે ઉત્પાદન ક્ષેત્રે તેની ક્ષમતાઓને હજુ સુધી ગંભીરતાથી જોઈ નથી.
2021માં ચીન સાથે ભારતનો વેપાર (India China Trade) વધીને 125 બિલિયન ડોલરથી વધુ થઈ ગયો. ભારતે ચીન પાસેથી 100 અબજ ડોલરથી વધુની આયાત કરી છે. આ વલણ સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે ચીન પર ભારતની નિર્ભરતા ઘટવાને બદલે વધી રહી છે. ચીનના કસ્ટમ્સ જનરલ એડમિનિસ્ટ્રેશન દ્વારા એક રિપોર્ટ જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. આ રિપોર્ટ અનુસાર ભારત ચીનમાંથી મોટાપાયે ઈલેક્ટ્રિકલ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, ફર્ટિલાઇઝર્સ, ઓટો કમ્પોનન્ટ્સ, એક્ટિવ ફાર્મા ઘટકો (APIs)ની આયાત કરે છે. આ વલણ સતત મજબૂતી દર્શાવે છે.
એપ્રિલ-નવેમ્બર 2021ની વચ્ચે ચીનમાંથી ભારતની આયાતમાં 52 ટકાનો ઉછાળો નોંધાયો હતો. સરકાર સતત કહી રહી છે કે તે ચીન પર તેની નિર્ભરતા ઘટાડશે, પરંતુ સમય જતાં આ નિર્ભરતા વધી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં બજેટ 2022એ ભારતને આત્મનિર્ભર ભારત બનાવવાની સુવર્ણ તક છે.
ગોલ્ડમેડલ ઈલેક્ટ્રિકલના ડાયરેક્ટર કિશન જૈને જણાવ્યું હતું કે ભારત કાચા માલ માટે મોટાભાગે ચીન પર નિર્ભર રહ્યું છે. આનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે ભારતે ઉત્પાદન ક્ષેત્રે તેની ક્ષમતાઓને હજુ સુધી ગંભીરતાથી જોઈ નથી. તેમણે કહ્યું કે સરકારે સંસાધન અને વિકાસ માટે ભંડોળ વધારવું જોઈએ. એવી સ્કીમ જાહેર કરવી જોઈએ જેનાથી નાની કંપનીઓને ફાયદો થાય. તેના ઉત્પાદનની ગુણવત્તા અને જથ્થા બંનેને વેગ મળશે. એક તરફ સ્થાનિક મેન્યુફેક્ચરિંગમાં તેજી આવશે તો બીજી તરફ ચીન પરની આપણી નિર્ભરતા ઓછી થશે.
કાચા માલ માટે ચીન પર નિર્ભરતા વધી રહી છે
જૈને કહ્યું કે તેમના દેશના ઘણા ઉદ્યોગો મોટાભાગે કાચા માલ માટે ચીન પર નિર્ભર છે. આમાં, મોબાઈલ ફોન ઘટકો, ઓટો ઘટકો, સૌર વેચાણ ઘટકો, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ ઘટકો અગ્રણી છે. સરકાર રિન્યુએબલ એનર્જી માટે ગંભીર છે, પરંતુ આવશ્યક ઘટકોની આયાતમાં ચીનનો હિસ્સો 80 ટકા છે. ઓટો ઉદ્યોગ મોટાભાગે ચીન પર નિર્ભર છે. આ જ કારણ છે કે ચીપની અછતને કારણે ભારતીય ઓટો કંપનીઓની હાલત ખરાબ થઈ ગઈ છે.
PLI સ્કીમનો વિસ્તાર કરવો પડશે
આ સમસ્યાના ઉકેલ અંગે ગોદરેજના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર અનિલ વર્માએ જણાવ્યું હતું કે સરકારે વિવિધ ઉદ્યોગોને ધ્યાનમાં રાખીને PLI સ્કીમનો વિસ્તાર કરવો જોઈએ. હાલમાં તેના કાર્યક્ષેત્રમાં આવતા તમામ ઉદ્યોગો માટે ભંડોળ વધારવું જોઈએ, તેમજ નવા ઉદ્યોગોને પણ આ લિસ્ટમાં સામેલ કરવાની જરૂર છે.
ઉપલબ્ધ ઈન્ફ્રાનો વધુ સારો ઉપયોગ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરવું જોઈએ
બિઝોન્ગોના સહ-સ્થાપક અને સીઓઓ એટલે કે ચીફ ઓપરેટિંગ ઓફિસર સચિન અગ્રવાલ કહે છે કે ભારતે સૌપ્રથમ તે સેગમેન્ટ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ કે જેના માટે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને ટેકનોલોજી ઉપલબ્ધ છે. ઉદાહરણ તરીકે કાપડ, પેકેજિંગ, વિશેષ રસાયણો, ઈલેક્ટ્રોનિક સામાન માટે ઈન્ફ્રા અને ટેક્નોલોજી અહીં પહેલેથી જ હાજર છે.
આવી સ્થિતિમાં સરકારે પ્રોત્સાહનોની મદદથી આ ક્ષેત્રોમાં ઉત્પાદન વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. તેનાથી આયાતનું ભારણ ઘટશે અને ચીન પર નિર્ભરતા ઘટશે. આ સિવાય ગ્રીન એનર્જી કમ્પોનન્ટ, સોલાર પેનલ, સેલ્સ, બેટરી, ટોય સેગમેન્ટમાં રાજકોષીય પગલાંની જરૂર છે. ચીન આ ક્ષેત્રોમાં પ્રભુત્વ જાળવી રાખે છે. આ ધીમે ધીમે સમય સાથે કામ કરશે.
આ પણ વાંચો : On This Day: આજના દિવસે જ ભારતની પ્રથમ જમ્બો ટ્રેનને કરવામાં આવી હતી રવાના, બે એન્જિન વાળી હતી તમિલનાડુ એક્સપ્રેસ
