‘મેક ઈન ઈન્ડિયા’ માટે લશ્કરીની તૈયારીઓમાં કોઈ ઢીલ નથી

– બિક્રમ વ્હોરા

Make in India : દરિયાઈ હથિયારો ખરીદવાની આ પહેલ 2013થી ચાલી રહી હતી. પરંતુ તે સમયે ભારતે ઈટાલિયન ફર્મ ઓટીઓ મેલારા સાથે ડીલ કરવાનું નક્કી કર્યું હતું, ત્યારે જ અગસ્તા હેલિકોપ્ટર ડીલ (Helicopter Deal)માં કૌભાંડના આક્ષેપો થયા હતા તેમજ ઓટીઓ મેલારા સાથેનો કરાર પણ રદ કરવામાં આવ્યો હતો કારણ કે ઓટીઓ મેલારા અને અગસ્તાની પેરેન્ટ કંપની Finmeccanica હતી.

હવે મેક ઈન ઈન્ડિયા સ્કીમ હેઠળ, BHELને 127 એમએમ સિસ્ટમનું ઉત્પાદન કરવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું છે જે MK45નું સ્થાન લેશે. MK45 પર “હાઉડી મોદી”ના દિવસોમાં સંમતિ થઈ હતી જ્યારે મોદી અને ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ (Donald Trump)વચ્ચેની ટક્કર સમાચારોમાં હતી. હવે જોવાનું એ રહેશે કે શું BHEL પોતાની યોગ્યતાના આધારે આવી જટિલ સિસ્ટમ બનાવી શકશે કે નહીં. જો કે, તે ચોક્કસપણે પ્રશંસનીય છે કે હવે આપણે આપણા દેશમાં આવી પાંચમી પેઢીના નૌસૈનિક હથિયાર સિસ્ટમ્સ  (Weapon Systems) બનાવી શકીએ છીએ, જે તેમની જાળવણી અને શેલોની ફાયરપાવરનો મુદ્દો ઘરેલું અને આર્થિક બનાવશે.

પરંતુ આ હોવા છતાં એ હકીકતને નકારી શકાય નહીં કે લશ્કરી સામાનના સ્થાનિક ઉત્પાદનમાં આપણો રેકોર્ડ પ્રોત્સાહક રહ્યો નથી. એલસીએ પ્રોગ્રામ અને અર્જુન ટાંકીથી લઈને કોમ્બેટ રાઈફલ અને બુલેટપ્રૂફ જેકેટ સુધી, તમામ બિલ્ડ ગુણવત્તા અને પ્રદર્શનની કસોટી પર ઉતરી શક્યા નથી.

એવા સમયે જ્યારે યુ.એસ. ભારતને ઈન્ડો-પેસિફિકમાં જોડાવા માટે આહ્વાન કરી રહ્યું છે, પોતાને આત્મનિર્ભર બનાવવું એ ચોક્કસપણે એક ઉમદા ધ્યેય છે. અને તે ચોક્કસપણે અમારા માટે ફાયદાકારક હોત જો અમે થોડા ફેરફારો સાથે 13 અમેરિકન નિર્મિત સિસ્ટમ્સ પર $3 બિલિયનના સોદાને વધુ ઝડપથી અમલમાં મૂકી શક્યા હોત. આ પછી ભારતીય ઉત્પાદકને વધુ પ્રમોટ કરી શકાયું હોત. અમારી લશ્કરી સેવાઓમાં હજુ પણ ઉપયોગમાં લેવાતા મોટાભાગના સાધનો રશિયન છે. પહેલા તે 80 ટકા હતો. પરંતુ તાજેતરના સમયમાં, મેક ઇન ઇન્ડિયા પ્રોગ્રામની સફળતા પછી, તે લગભગ 55% પર આવી ગયો છે.

જોકે, હવે ભારતને સમજાઈ ગયું છે કે, તેનો અસલી દુશ્મન પાકિસ્તાન નહીં પણ ચીન છે. સ્વાભાવિક છે કે બદલાયેલા સંજોગોમાં પરિસ્થિતિઓ પણ બદલાઈ ગઈ છે. બંગાળની ખાડીમાં નૌકા કવાયત “માલાબાર” પરથી ભારત-યુએસ ભાગીદારીની તીવ્રતા સરળતાથી જાણી શકાય છે. વધુમાં, યુએસ, જાપાન, ઑસ્ટ્રેલિયા અને ભારત વચ્ચેના QUAD કરારે તાજેતરમાં “મુક્ત, ખુલ્લો, સર્વસમાવેશક, સ્વસ્થ, લોકશાહી અને બળજબરીથી મુક્ત (વિસ્તરણ નીતિ)” માટે તેમની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃપુષ્ટિ કરી.

જો તમે ધારો કે ચીનની વિસ્તરણવાદી નીતિ ક્વાડના નિશાન પર રહી છે તો તમારું અનુમાન ખોટું નહીં હોય. હવે જ્યારે અમે આ ક્ષેત્રમાં વ્યૂહાત્મક રીતે અમારી પ્રાથમિકતાઓ બદલી છે, ત્યારે અમારે અમારા શસ્ત્રોને અપગ્રેડ કરવાની જરૂર છે. જેથી અમે શ્રેષ્ઠ પ્રશિક્ષિત સૈનિકો, એરમેન અને નૌકાદળના કર્મચારીઓની ક્ષમતાઓ સાથે સમાધાન ન કરીએ. આપણે સાચા રસ્તે ચાલીએ છીએ, પણ દેશભક્તિની ભાવનાથી મહત્ત્વના સાધનોનું આધુનિકીકરણ કરતી વખતે આપણી વ્યવહારિકતાને આંધળી-દેશભક્તિનું ગ્રહણ ન લાગી જાય એવી આશંકા છે.

ગયા વર્ષે, ભારત અને યુએસએ BECA (બેઝિક એક્સચેન્જ એન્ડ કોઓપરેશન એગ્રીમેન્ટ) પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આ કરાર હેઠળ ભારતને અમેરિકાની મજબૂત ગુપ્તચર પ્રણાલી સુધી પહોંચ મળશે. રીઅલ ટાઇમ ડેટા ફીડ દ્વારા અમારી ઓટોમેટેડ વેપન સિસ્ટમ્સ માત્ર સચોટ જ નહીં પરંતુ વધુ ઘાતક પણ હશે.

જ્યારે નૌકાદળના આર્ટિલરી પરના રદ કરાયેલા સોદા પછી મોટું ચિત્ર બદલાશે નહીં, યુએસ હવે ભારતને વિશ્વસનીય ભાગીદાર તરીકે જોવામાં અચકાશે નહીં. આ ઉપરાંત, એ જાણીતું છે કે અમેરિકન થિંક ટેન્ક ભારતની અણઘડ અને અમલદારશાહી ખરીદી-નીતિની ટીકા કરે છે. આ થિંક ટેન્ક માને છે કે લશ્કરી પ્રણાલીનું જ્ઞાન ન ધરાવતા નાગરિક અમલદારો અંતિમ નિર્ણયો લે છે અને ઘણીવાર ખરીદીમાં વિલંબ કરીને અથવા બિનજરૂરી વાંધો ઉઠાવીને તેમની શક્તિનું પ્રદર્શન કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, અમે હળવા હેલિકોપ્ટર માટે ટેન્ડર બહાર પાડ્યું અને તે કોઈપણ વિનંતી વિના 14 વર્ષ સુધી ચાલ્યું. આપણો ચેતક પચાસ વર્ષનો છે.

અમારા ઘણા ટેન્ડરો ઇશ્યુ થયાના વીસ વર્ષ પછી જ સાકાર થાય તેવું લાગે છે. આ સિવાય લશ્કરી ખરીદીને કૌભાંડો સાથે કલંકિત કરવાનો અમારો રેકોર્ડ પણ જાણીતો છે. બોફોર્સથી લઈને રાફેલ સુધી આપણે બીજાને ખભે ખખડાવવાની રમત રમી છે. ચેક પિસ્તોલ ડીલ હેઠળ 2009માં સાત કંપનીઓ સામે $2 બિલિયન ભ્રષ્ટાચારનો આરોપ પોતે જ એક ઉદાહરણ છે. આ સાત કંપનીઓમાં ઇઝરાયેલ અને પોલેન્ડની એક-એક, સિંગાપોરની બે અને ભારતની ત્રણ કંપનીઓનો સમાવેશ થાય છે. અમારું પહેલું કૌભાંડ 1948માં જીપ ખરીદવાનું હતું જ્યારે અમે નવી જીપની કિંમતે વપરાયેલી જીપ ખરીદી હતી. અહીં શબપેટીનું ઉત્પાદન અને ખરીદી પણ શંકાના દાયરામાં રહી છે.

આ બધા આક્ષેપો, પછી તેમની તપાસ અને પછી આક્ષેપો અને પ્રતિઆક્ષેપોના અવિરત રાઉન્ડે આપણી સેનાને જ નબળી બનાવી છે.

તેમાં કોઈ શંકા નથી કે, તમામ લશ્કરી નિષ્ણાતો સંમત છે કે કોઈપણ સુરક્ષા દળને સુસંગત રહેવા માટે લશ્કરી માલસામાનની તાત્કાલિક ડિલિવરી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. માત્ર સૂત્રોચ્ચાર અને સ્નેહનું પ્રદર્શન સેનાને મજબૂત બનાવી શકતું નથી. હકીકતમાં, તે 13 બંદૂકો આજે પણ ઉપલબ્ધ છે. તેમના માટે સોદો પહેલેથી જ થઈ ગયો હતો. વાવાઝોડા અને ભય આપણા દરિયાકિનારા પર રહે છે. તેથી, તે બંદૂકો શક્ય તેટલી વહેલી તકે આપણા જહાજો પર તૈનાત કરવી જોઈએ જેથી કરીને આપણે આધુનિક શસ્ત્રોથી સજ્જ થઈએ અને દુશ્મનો સાથે સ્પર્ધા કરી શકીએ. તો જ આપણે મેક ઈન ઈન્ડિયા તરફ આગળ વધવું જોઈએ. જો આપણે કટ્ટર રાષ્ટ્રવાદની આડમાં વિલંબ કરતા રહીશું તો નિઃશંકપણે આ સોદો ઘણો ખર્ચાળ સાબિત થઈ શકે છે. આ સિવાય જો ડીલ કેન્સલ થાય છે તો આપણે આર્થિક નુકસાનનો પણ સામનો કરવો પડી શકે છે.

આ પણ વાંચો : T20 World Cup: પાકિસ્તાનની હારથી નારાજ ફેન્સનો ગુસ્સો ફાટી નીકળ્યો, હસન અલીને કહ્યું ફિક્સર, પત્નીને RAW એજન્ટ કહી