Sri Lanka Economic Crisis 2022 : સૌથી મોટા સંકટથી ઘેરાયેલો દેશ, ભારતે કેવી રીતે કરી મદદ?
મે મહિનામાં શ્રીલંકાની સરકારે વિદેશી દેવુંમાં US $51 બિલિયનથી વધુનું દેવું ડિફોલ્ટ જાહેર કર્યું હતું, જે દેશના ઇતિહાસમાં સૌપ્રથમ હતું. ત્યારથી, ઇંધણની આયાત પર ગંભીર અસર પડી અને તેલ અને ગેસની અછતને કારણે પરિસ્થિતિ વધુ વણસી છે.
2022 વિશ્વની ઘણી અર્થવ્યવસ્થાઓ માટે ખૂબ જ ખરાબ વર્ષ સાબિત થયું છે. વર્ષ 2023 માં પણ, ઘણી અર્થવ્યવસ્થાઓની સ્થિતિ બગડવાની સંભાવના છે. આ પ્રક્રિયા રોગચાળા પછી યુક્રેન સંકટમાં રશિયા આવવાથી શરૂ થઈ હતી અને ભારતનો પાડોશી દેશ શ્રીલંકા તેની પકડમાં પ્રથમ આવ્યો હતો. જ્યાં વર્ષ દરમિયાન સત્તા પરિવર્તનથી લઈને દવાઓ સુધી લાંબી કતારો જોવા મળી હતી. આ આખા વર્ષ દરમિયાન ભારતે પાડોશી ધર્મ નીભાવતા શ્રીલંકાને દરેક રીતે મદદ કરી હતી. જેણે દેશની કેટલીક ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સેવાઓને જાળવી રાખવામાં મદદ કરી. દેશ માટે હજુ પણ સ્થિતિ મુશ્કેલ છે અને વર્ષ 2023 તેના માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થઈ શકે છે.
દેશની સરકાર બદલાઈ
આ અભૂતપૂર્વ નાણાકીય કટોકટીના કારણે ટાપુ દેશમાં રાજકીય ઉથલપાથલ થઈ, જેના કારણે રાજપક્ષે પરિવારને સત્તા ગુમાવવી પડી. જુલાઈમાં રાષ્ટ્રપતિ ગોટાબાયા રાજપક્ષે અને મે મહિનામાં તેમના મોટા ભાઈ વડાપ્રધાન મહિન્દા રાજપક્ષેના રાજીનામાની વચ્ચે તેમના સાથી રાનિલ વિક્રમસિંઘેની આગેવાની હેઠળની સરકારની રચના સાથે જંગી સરકાર વિરોધી વિરોધ શમી ગયો. વિક્રમસિંઘે હવે અર્થવ્યવસ્થાને સ્થિર કરવાની અને પાટા પર લાવવાની જવાબદારી ધરાવે છે જે અગાઉ રોગચાળાથી ખરાબ રીતે અસરગ્રસ્ત હતી.
અગાઉ એપ્રિલથી જુલાઈ સુધી શ્રીલંકામાં અરાજકતા જેવી સ્થિતિ હતી. ઇંધણ સ્ટેશનો પર લાંબી કતારો જોવા મળી હતી અને ખાલી રાંધણ ગેસ સિલિન્ડરો સાથે રસ્તાઓ બ્લોક કરતા હજારો લોકોમાં રોષ જોવા મળ્યો હતો. લાંબી લાઈનોમાં ઉભા રહેવાથી અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં 72 કલાકથી વધુ સમય સુધી રાહ જોવાના કારણે કતારોમાં 20 થી વધુ લોકોના મોત થયા હતા.
એપ્રિલમાં, દેશમાં આર્થિક ઉથલપાથલ વચ્ચે રાષ્ટ્રપતિ ગોટાબાયા રાજપક્ષેએ તેમના ભાઈ અને નાણાપ્રધાન બાસિલ રાજપક્ષેને બરતરફ કર્યા હતા. મે મહિનામાં, શ્રીલંકાની સરકારે 51 બિલિયન યુએસડી કરતાં વધુનું વિદેશી દેવું જાહેર કર્યું, જે દેશના ઇતિહાસમાં સૌપ્રથમ હતું. જે બાદ દેશને જરૂરી ઈંધણ મેળવવામાં નિષ્ફળતા મળી અને દેશની હાલત ખરાબ થઈ ગઈ.
ભારતે કરી મદદ
આ દરમિયાન ભારત પડોશી દેશ શ્રીલંકાની જરૂરિયાતના સમયે મદદ કરવા આગળ આવ્યું અને તેને વર્ષ દરમિયાન લગભગ ચાર અબજ યુએસ ડોલરની આર્થિક મદદ કરી. જાન્યુઆરીમાં, ભારતે શ્રીલંકાને નાણાકીય કટોકટીનો સામનો કર્યા બાદ US$900 મિલિયનની લોન આપવાની જાહેરાત કરી હતી. તે સમયે શ્રીલંકાની વિદેશી મુદ્રા ભંડાર ઝડપથી ઘટી રહ્યો હતો. પાછળથી, ભારતે શ્રીલંકાને ઇંધણની ખરીદી માટે US $500 મિલિયનની ક્રેડિટની ઓફર કરી. બાદમાં પરિસ્થિતિની ગંભીરતાને ધ્યાનમાં રાખીને ક્રેડિટ લાઇનને વધારીને US $700 મિલિયન કરવામાં આવી હતી.
વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર અભૂતપૂર્વ અરાજકતા વચ્ચે ટાપુની મુલાકાત લેનારા પ્રથમ વિદેશી મહાનુભાવ હતા. જયશંકરે માર્ચમાં કહ્યું હતું કે શ્રીલંકા અમારું સૌથી નજીકનું પાડોશી છે અને અમે તેને દરેક સંભવ મદદ કરીશું. ભારતે ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF)ને પણ શ્રીલંકાને તાત્કાલિક નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવા જણાવ્યું હતું.
