Kitchen Tips : તમને ખબર છે કે દૂધ શા માટે ફાટે છે? ન જાણતા હોવ તો જાણી લો આ કારણ
રોજિંદા જીવનમાં દૂધનો ઉપયોગ આપણે કરતા હોઈએ છીએ. પણ વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિએ જાણો દૂધ કેમ ફાટે છે ?
Kitchen Tips : દૂધ (milk ) ફાટવાનું કારણ જાણતા પહેલા, તમારે જાણવું જોઈએ કે 20 થી 25 ડિગ્રી તાપમાનમાં દૂધ હંમેશા બગાડવાનું જોખમ વધારે છે. જો દૂધ ખૂબ મોડું ઉકળે છે, તો તે કેમ ફાટે છે? દૂધને બગડતા કેવી રીતે અટકાવશો તે જાણો. દૂધ એ આપણા જીવનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. રોજિંદા જીવનમાં આપણે દૂધનું સેવન કરીએ છીએ. દૂધ ઉપરાંત, આપણે ડેરી ઉત્પાદનો, માખણ, ઘી, છાશ, લસ્સી, ચીઝ, ચીઝ, આઈસ્ક્રીમ, ક્રીમ વગેરેનો પણ મોટા પ્રમાણમાં વપરાશ કરીએ છીએ. ઉનાળામાં દૂધ બગાડવાનું પ્રમાણ વધુ છે. તેથી સાવચેતી માટે આપણે ઉનાળામાં દિવસમાં ઓછામાં ઓછું 3-4 વખત દૂધ ઉકાળીએ છીએ.
એ જ રીતે, દૂધમાંથી બનેલી અન્ય પ્રોડક્ટ્સનો બગાડ અટકાવવા માટે ફ્રિજમાં રાખવામાં આવે છે. જો કે ઘી અને માખણને સામાન્ય તાપમાને રાખી શકાય છે. તે સામાન્ય રીતે ખરાબ થતું નથી. ચાલો જોઈએ કે ઉનાળાના દિવસોમાં દૂધ અને અન્ય ડેરી ઉત્પાદનો કેમ ખરાબ થાય છે અને તેને ખરાબ ન થાય તે માટે શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ.
આ તાપમાને દૂધ ઝડપથી ફાટતું નથી જો ઘરે લાવવામાં આવેલ દૂધ ઉકળવામાં મોડું થાય છે, તો તે ફાટે છે, જો ઘરમાં રાખેલું દૂધ લાંબા સમય સુધી ઉકાળવામાં ન આવે તો તે થોડા કલાકોમાં ફાટી જાય છે. જો તમારે લાંબા સમય સુધી દૂધનો ઉપયોગ કરવો હોય તો દર 4-5 કલાકે તેને ઉકાળો અથવા ફ્રિજમાં રાખો.
પ્રોટીન કણો વચ્ચેના અંતરને કારણે દૂધ અકબંધ રહે છે તમને સાંભળીને આશ્ચર્ય થશે કે દૂધનું બગાડ એ દૂધની શુદ્ધતાની નિશાની છે. જો દૂધમાં ભેળસેળ હોય તો તે ઝડપથી ફાટતું નથી. શુદ્ધ દૂધ ઘણી વસ્તુઓથી બનેલું છે. તેમાં ચરબી, પ્રોટીન અને ખાંડ હોય છે. દૂધમાં રહેલા પ્રોટીનને કોલોઇડલ સોલ્યુશનમાં ભેળવવામાં આવે છે. પ્રોટીનના નાના કણો દૂધમાં તરતા રહે છે અને એકબીજાથી અંતર રાખે છે. દૂધમાં પ્રોટીન કણો વચ્ચેનું આ અંતર દૂધને તિરાડ પડતા અટકાવે છે. પરંતુ જ્યારે દૂધ ઉકાળતું નથી અથવા લાંબા સમય સુધી ફ્રિજમાં રાખતું નથી, તો પછી દૂધનું પીએચ સ્તર ઓછું થવા લાગે છે.
જ્યારે પીએચ લેવલ ઘટે ત્યારે દૂધ ફાટે છે જેમ જેમ દૂધનું પીએચ સ્તર ઓછું થાય છે, તેમ પ્રોટીન કણો એકબીજાની નજીક આવવાનું શરૂ કરે છે. કોઈપણ પદાર્થના પીએચ સ્તરમાં ઘટાડો થતાં, તે એસિડિક બને છે. તેવી જ રીતે, જ્યારે દૂધનું પીએચ લેવલ ઘટવાનું શરૂ થાય છે, ત્યારે તે પણ એસિડિક થવા લાગે છે. તેનાથી દૂધ ફૂટે છે.