Air Pollution: હવા પ્રદૂષણથી થાય છે સાઈનસ, સ્ટ્રોક અને ફેફસાના રોગો, જાણો શું કહે છે નિષ્ણાંત
તબીબોનું કહેવું છે કે જે દર્દીઓ પહેલાથી જ ફેફસાના રોગથી પીડિત છે તેઓએ હવાની ગુણવત્તા બગડે ત્યારે સાવચેતી રાખવાની જરૂર છે. જો આ લોકો પ્રદૂષિત વાતાવરણમાં રહે છે તો તેમનું સ્વાસ્થ્ય બગડી શકે છે.
વર્લ્ડ એર ક્વોલિટી રિપોર્ટ 2021થી અમે વિશ્વભરની હવાની ગુણવત્તા (Air Pollution) વિશે માહિતી મેળવીએ છીએ. રિપોર્ટ અનુસાર 2021માં ભારતમાં પ્રદૂષણનું સ્તર વધ્યું છે. રિપોર્ટમાં પીએમ 2.5 (μg/m³) પર 58.1 સાથે ભારત પાંચમા ક્રમે છે. આ સ્તર વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO)ના નિર્ધારિત સ્તર કરતા 10 ગણું છે. જ્યારે હવાની વાત આવે છે, ત્યારે ભારતની વાર્ષિક પીએમ એવરેજ 2.5 છે, જે 2019માં પૂર્વ-સંસર્ગનિષેધ સ્તર પર પાછી આવી છે. વાયુ પ્રદૂષણની આરોગ્ય પર ઊંડી અસર છે. તે રોગોનું બીજું સૌથી મોટું કારણ છે. વાયુ પ્રદૂષણ સામે લડવાનો ખર્ચ વાર્ષિક 150 બિલિયન ડોલર પાર કરવાનો અંદાજ છે. દેશમાં વાયુ પ્રદૂષણના મુખ્ય કારણોમાં વાહનોનો ધુમાડો, વીજળીનું ઉત્પાદન, ફેક્ટરીનો ધુમાડો, બાંધકામ, રસોઈ માટે બાયોમાસનું સળગવું અને પાક સળગાવવાનો સમાવેશ થાય છે.
ઈન્દ્રપ્રસ્થ એપોલો હોસ્પિટલના પલ્મોનરી અને ક્રિટિકલ કેરના સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ ડૉ. રાજેશ ચાવલાએ TV9ને જણાવ્યું હતું કે વાયુ પ્રદૂષણને કારણે થતી કોઈપણ સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાની અસર ટૂંકા સમયમાં થતી નથી. હવાના પ્રદૂષણની લોકોના સ્વાસ્થ્ય પર લાંબા ગાળાની અસર પડે છે. તે ધીમા ઝેર જેવું છે અને શરીરમાં ધીમે ધીમે વધે છે. જો વાયુ પ્રદૂષણની અસર ઓછી હોત તો અમે પ્રારંભિક તબક્કે તેનો સામનો કરી શક્યા હોત. તે એક અદ્રશ્ય દુશ્મન જેવો છે, તે કોઈને જાણ કર્યા વિના શરીરને નુકસાન પહોંચાડતો રહે છે. કોઈ પણ વ્યક્તિ એ જાણશે નહીં કે ખરાબ હવા તેના જીવનની ગુણવત્તાને અસર કરી રહી છે, સિવાય કે તે તેની દૈનિક પ્રવૃત્તિઓમાં દખલ ન કરે અને તેની કામ કરવાની ક્ષમતામાં ઘટાડો ન કરે.
વાયુ પ્રદૂષણ સાથે સંકળાયેલા સામાન્ય રોગો શું છે?
વર્ષોથી લોકોમાં જોવા મળતા કેટલાક સામાન્ય રોગોમાં સિનુસાઈટિસ, સ્ટ્રોકનું જોખમ, વારંવાર થતી એલર્જી, ફેફસામાં ચેપ, ક્રોનિક અવરોધક પલ્મોનરી ડિસીઝ (COPD)નો સમાવેશ થાય છે. ડૉ. ચાવલાએ કહ્યું, “કેટલાક રોગો જેમ કે સ્ટ્રોક, સીઓપીડી અને એલર્જી લાંબા સમય પછી દેખાય છે. તાત્કાલિક સમસ્યા અસ્થમાના દર્દીઓને જ છે.
જ્યારે હવાની ગુણવત્તા બગડે છે, ત્યારે જે દર્દીઓને પહેલાથી જ ફેફસાની બીમારી હોય તેમને સાવચેત રહેવાની જરૂર છે કારણ કે તે રોગને વધારી શકે છે. અસ્થમાના ઘણા દર્દીઓ એવા છે કે જેમને દિલ્હી જેવા સ્થળોએ હવાની ગુણવત્તા નબળી હોવાને કારણે અમે સારવાર કરી શકતા નથી. પ્રદૂષણ અહીંના લોકોની કાર્યક્ષમતા પર અસર કરી રહ્યું છે.”
વાયુ પ્રદૂષણને કારણે અસ્થમાના દર્દીઓની હાલત કફોડી બની રહી છે
રાજધાનીના શાલીમાર બાગ ખાતે આવેલી ફોર્ટિસ હોસ્પિટલના ઈન્ટરનલ મેડિસિન ડાયરેક્ટર ડૉ. સંજય ગોગિયાએ જણાવ્યું હતું કે, “જો આપણે વાયુ પ્રદૂષણ વિશે ખાસ વાત કરીએ તો લોકો શ્વાસ સંબંધી સમસ્યાઓ એટલે કે ફેફસાને લગતી બીમારીઓ વધી રહી છે. આનો અર્થ એ છે કે દર્દીઓને વધુ શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થાય છે. જેમ જેમ વાયુ પ્રદુષણ વધે છે તેમ તેમ અસ્થમા અને સીઓપીડીના દર્દીઓની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થાય છે.
ગોગિયાએ એક ગંભીર મુદ્દો જણાવ્યું કે “ક્રોનિક સાઈનસાઈટિસના દર્દીઓ હોસ્પિટલમાં પાછા આવી રહ્યા છે, કારણ કે તેઓને વારંવાર સમસ્યાઓ થાય છે. વાયુ પ્રદૂષણ હૃદય રોગ અને ફેફસાના કેન્સર સાથે પણ જોડાયેલું છે. નવજાત શિશુઓમાં પણ કેટલીક સમસ્યાઓ હોઈ શકે છે.”
બગડતી હવાની ગુણવત્તાથી બાળકો કેવી રીતે પ્રભાવિત થાય છે?
જૈન મલ્ટી સ્પેશિયાલિટી હોસ્પિટલના બાળરોગ નિષ્ણાંત ડૉ. પ્રિયમ મિશ્રાએ જણાવ્યું હતું કે નબળી હવાની ગુણવત્તા બાળકોમાં સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું મુખ્ય કારણ છે. “વાયુ પ્રદૂષણ ગર્ભ પર અસર કરે છે અને જીવનભર આમ થતું રહે છે. અમે નીચલા શ્વસન માર્ગના ચેપ, એલર્જી, અસ્થમા, બ્રોન્કાઈટિસના કેસોમાં વધારો જોયો છે. બાળકોને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં પણ વધારો થઈ રહ્યો છે.
વાયુ પ્રદૂષણ જ્ઞાનાત્મક કાર્યને પણ અસર કરે છે જેમ કે નબળા વિચાર અને યાદ રાખવું. ADHD ધરાવતા લોકોમાં આ વધી રહ્યું છે અને વિકાસને પણ અસર કરી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે આનાથી ડાયાબિટીસ, હૃદય રોગ અને ત્વચાની એલર્જીનું જોખમ વધી જાય છે. “આપણે ચોક્કસપણે ચિંતા કરવાની જરૂર છે કારણ કે આ અમારા બાળકોને જોખમમાં મૂકે છે, અમે તેમને શ્વાસ લેવા માટે સ્વચ્છ હવા આપી શકતા નથી.”
શું ખરાબ હવાની ગુણવત્તાને કારણે અન્ય કોઈ અંગોને અસર થાય છે?
દેશમાં કેન્સરના વધારા માટે ખરાબ હવાની ગુણવત્તા પણ જવાબદાર છે. રાજધાનીમાં ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ પેથોલોજીના વરિષ્ઠ વૈજ્ઞાનિક ડૉ. સૌરભ વર્માએ TV9ને જણાવ્યું હતું કે વાયુ પ્રદૂષણ ચોક્કસપણે ફેફસાના કેન્સરમાં ફાળો આપે છે. “આપણી આસપાસ કંઈ શુદ્ધ નથી. હવા દૂષિત છે અને ખોરાક દૂષિત છે. તાજા દેખાતા ફળો અને શાકભાજીમાં રસાયણો હોય છે, સફેદ અને તાજા દેખાતા ફૂલકોબીને કોપર સલ્ફેટથી ધોવામાં આવે છે, જે બધા કેન્સર તરફ દોરી જાય છે.
દવા અને શસ્ત્રક્રિયા કરવાની નવી રીતોમાં ઘણાં સંશોધનો અને પ્રગતિ થઈ છે, ત્યારે દુર્ભાગ્યે, રોગોની સંખ્યા માત્ર વધી રહી છે. તે કેટલું ચિંતાજનક છે કે કોઈ પણ ભારતીય શહેર WHO દ્વારા નિર્ધારિત ધોરણોને પૂર્ણ કરવામાં સક્ષમ નથી. ડૉ. ગોગિયાએ નિષ્કર્ષ પર કહ્યું કે “આજે પરિસ્થિતિ ખરેખર ચિંતાજનક છે. આપણે અખબારોમાં વાંચીએ છીએ કે ભારતની હવાની ગુણવત્તા બગડી રહી છે. આવા દસ્તાવેજ અસ્તિત્વમાં છે.
આ પણ વાંચો :આ ફૂલ ખૂબ જ ખાસ છે, એક વાર તે સુકાઈ જશે તો 12 વર્ષ પછી ફરી ખીલશે! માત્ર ભારતમાં જ ઉગે છે
આ પણ વાંચો :Celebrities Real Names: શું તમે તમારા મનપસંદ બોલિવુડ સ્ટાર્સના અસલી નામ જાણો છો, જુઓ સંપૂર્ણ યાદી
Latest News Updates
