UP Assembly election : ઈતિહાસમાં લખાશે 2022ની યુપી ચૂંટણી, ઘણા નેતાઓની રાજનીતિ ખતમ થવા તરફ
ઉત્તર પ્રદેશમાં યોજાઈ રહેલી વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામો રાજ્ય અને દેશના રાજકારણમાં ઘણો બદલાવ લાવી દેશે. રાજ્યના ઘણા નેતાઓ માટે આ જીવન-મરણનો પ્રશ્ન છે, તેથી ચૂંટણી પરિણામોનો નિર્ણય આગામી સામાન્ય ચૂંટણીનો રોડમેપ પણ તૈયાર કરશે.
લેખક- સંયમ શ્રીવાસ્તવ
UP Assembly election : યુપીની 2022ની વિધાનસભા ચૂંટણી ઐતિહાસિક બની રહી છે. આ ચૂંટણીમાં દેશના 4 નેતાઓનું ભવિષ્ય દાવ પર છે. રાજ્યના મુખ્ય પ્રધાન યોગી આદિત્યનાથ, ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અને સમાજવાદી પાર્ટીના વડા અખિલેશ યાદવ, ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અને BSP સુપ્રીમો માયાવતી અને કૉંગ્રેસના મહાસચિવ પ્રિયંકા ગાંધીની પ્રતિષ્ઠા દાવ પર છે. જોકે બધા જાણે છે કે યુપીમાં મુખ્ય હરીફાઈ ભાજપ અને સમાજવાદી પાર્ટી વચ્ચે છે, પરંતુ માયાવતી અને પ્રિયંકા ગાંધીનું સમગ્ર રાજકારણ પણ દાવ પર લાગેલું છે.
આ બે મહિલા રાજકારણીઓ માટે સરકારની રચના નથી, પરંતુ યોગ્ય કામગીરી જ તેમના રાજકારણને બચાવી શકે છે. આ સાથે યુપીની આ ચૂંટણી ભવિષ્યમાં દેશનું રાજકારણ કઈ દિશામાં જશે તે પણ નક્કી કરશે. 2024માં યોજાનારી લોકસભા ચૂંટણી અને દેશના આગામી રાષ્ટ્રપતિની પસંદગી માટે પણ આ ચૂંટણી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ બની રહી છે.
યોગી આદિત્યનાથનું ભવિષ્ય નક્કી કરશે આ ચૂંટણી
યુપીના સીએમ બન્યા બાદથી જ ભાજપના એક વર્ગમાં યોગીને લઈને ભારે ઉત્સાહ જોવા મળી રહ્યો છે. તેમની નાની ઉંમરને જોતા કેટલાક લોકો તેમને દેશના ભાવિ પીએમ તરીકે પણ જોઈ રહ્યા છે. તેની પાછળ એવી દલીલો આપવામાં આવી રહી છે કે જે રીતે ગુજરાતના તત્કાલિન સીએમ નરેન્દ્ર મોદીની ભાવિ પીએમ તરીકેની છબી બનાવવામાં આવી રહી હતી, તે જ તર્જ પર યુપીના સીએમ યોગી આદિત્યનાથને પણ તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યા છે. ગુજરાત મોડલની જેમ યુપી મોડલની પણ દેશભરમાં પ્રશંસા થઈ રહી છે.
ગુજરાતના વિકાસને નરેન્દ્ર મોદી સાથે જોડવાની તર્જ પર યુપીના વિકાસને પણ યોગી સાથે જોડવામાં આવી રહ્યો છે. યુપીને ભવિષ્યના ગ્રોથ એન્જિન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. યોગીના કાર્યકાળ દરમિયાન યુપીનો જીડીપી દેશમાં 18મા સ્થાનેથી વધીને બીજા નંબર પર પહોંચી ગયો છે. વિદેશી રોકાણ અને વિકાસ દરમાં રાજ્ય નંબર વન બન્યું છે. આ તમામનો પ્રચાર અને પ્રસારણ એ જ રીતે થઈ રહ્યો છે જે રીતે ગુજરાતના તત્કાલિન સીએમ નરેન્દ્ર મોદીને ભાવિ પીએમ પદના ઉમેદવાર તરીકે તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યા હતા.
બીજી તરફ એક વાત એ પણ કહેવામાં આવી રહી છે કે યોગીને લઈને ભાજપમાં કંઈ જ સારું નથી ચાલી રહ્યું. જો યુપીમાં બીજેપી સારુ પ્રદર્શન કરી શકી નથી અને ચાલાકીથી સરકાર રચાય છે તો યુપીમાં ફરીથી સીએમ બનવાના સપનાને પણ ગ્રહણ લાગી શકે છે. જો તેઓ ફરીથી સીએમ ન બની શક્યા તો ભાજપમાં પીએમ પદના ઉમેદવારનું સપનું પણ ખતમ થઈ જશે.
અખિલેશ યાદવ માટે પણ આ ચૂંટણી મહત્વની
જો અખિલેશ યાદવ આ ચૂંટણી હારી જશે તો કોંગ્રેસમાં રાહુલ ગાંધી સાથે પણ કંઈક આવું જ થઈ શકે છે. તેમના નેતૃત્વ હેઠળની સમાજવાદી પાર્ટી માટે સતત ચોથી હાર ઘાતક સાબિત થશે. જેમ જેમ અસંમતિના અવાજો બહાર આવશે તેમ પક્ષના મુખ્ય મતદારોનો વિશ્વાસ પણ ખતમ થઈ જશે. 2014ની લોકસભા, 2017ની વિધાનસભા, 2019ની વિધાનસભા પછી ભલે તે 2022ની વિધાનસભા હારી જાય પણ એમ પણ કહેવાય કે 2012ની ચૂંટણી તેઓ પોતાના બળ પર નહીં પરંતુ મુલાયમ સિંહ યાદવના કારણે જીત્યા હતા.
વાસ્તવમાં ભારતીય લોકશાહીમાં લોકોમાં લોકપ્રિય થવું અને લોકોનો મત પક્ષને મેળવવો એમાં ઘણો ફરક છે. બની શકે છે કે જો તેમની હાર બિહારમાં આરજેડીની જેમ થોડી સીટોના માર્જીનથી ઓછી થાય તો તેમનું રાજકારણ ચોક્કસ ટકી રહે. પરંતુ 2017 જેવો આઘાત પાર્ટી સહન કરી શકશે નહીં.આમ આદમી પાર્ટી રાજ્યમાં ખૂબ જ ઝડપથી પોતાના પગ ફેલાવી રહી છે. જો પંજાબમાં આમ આદમી પાર્ટીની સરકાર બનશે તો આગામી ચૂંટણી સુધીમાં તે ઉત્તર પ્રદેશમાં મુખ્ય વિપક્ષ તરીકે રમવાનું લક્ષ્ય નક્કી કરશે તે નિશ્ચિત છે.
માયાવતી માટે પણ જીવન મરણનો સવાલ
બહુજન સમાજ પાર્ટી માટે સૌથી ખરાબ બાબત એ છે કે આ પાર્ટી, જેનો મુખ્ય મતદાતા (લગભગ 22 ટકા) હજુ પણ ઉત્તર પ્રદેશની ચૂંટણીમાં તેની સાથે છે, તે પાર્ટી સરકાર બનાવવાની રેસમાં નથી. વાસ્તવમાં, ચૂંટણીની જાહેરાત પછી, બીએસપીના દિવંગત સુપ્રીમો સક્રિય હોવાને કારણે, વારંવાર બહુજન સમાજ પાર્ટીના નેતાઓ પાર્ટી છોડીને જતા હોવાને કારણે મતદારોમાં ખોટો સંદેશો ગયો હતો. માયાવતીની વૃદ્ધાવસ્થા અને ચંદ્રશેખર ઉર્ફે રાવણનું યુવા નેતૃત્વ ધીમે ધીમે દલિતોને આકર્ષી રહ્યું છે.
રાવણની કાર્યશૈલી અને દલિતોમાં તેની સક્રિયતા તેને મત ન આપતા દલિતોમાં લોકપ્રિય બનાવી રહી છે. જો માયાવતી આ ચૂંટણીમાં 50થી ઓછી સીટો પર પહોંચી જશે તો યુપીના રાજકારણમાં બહુજન સમાજ પાર્ટી ઈતિહાસ બની જશે. જોકે, માયાવતી માટે સૌથી સારી વાત એ છે કે ચૂંટણી પછી તેમના મતદારોની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો નથી. અને આ વખતની ચૂંટણીમાં પણ તેમના ખાસ હરીફ ચંદ્રશેખર ઉર્ફે રાવણ તેમની વોટબેંકમાં ભાગ પડાવી શક્યા નથી.
કોંગ્રેસ માટે પણ આ છેલ્લા અવસર બરાબર
કોંગ્રેસ પાર્ટીમાં એક વર્ગનું માનવું છે કે રાહુલ ગાંધીને બદલે પ્રિયંકાએ સક્રિય રાજકારણમાં આવવું જોઈએ. આ ચૂંટણીમાં પ્રિયંકા ગાંધી સંપૂર્ણ તૈયારી સાથે જોરશોરથી ચૂંટણીમાં ભાગ લઈ રહ્યા છે. તેમના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસે યુપીમાં ધૂમ મચાવી છે. લડકી હૂં મેં, લડે શક્તિ હૂં ના નારા આપીને તેમણે કોંગ્રેસના પરંપરાગત મતદારોને જીવંત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
કોંગ્રેસના ચૂંટણી ઢંઢેરામાં મહિલાઓ માટે અલગથી આપવામાં આવેલા મોટા વચનોએ પ્રિયંકાના પક્ષમાં વાતાવરણ ઊભું કર્યું છે. પરંતુ અનુભવનો અભાવ, પક્ષનું સંગઠન નબળું પડવાને કારણે તેમની તરફેણમાં મત આપવાનું વાતાવરણ ઊભું થયું નથી. પ્રિયંકાના નેતૃત્વમાં પણ જો કોંગ્રેસ સીટોની અડધી સદી પૂરી ન કરી શકી તો ભારતીય રાજકારણમાં કોંગ્રેસમાં નહેરુ પરિવારનું આ ટ્રમ્પ કાર્ડ ખતમ થઈ જશે.
(લેખક વરિષ્ઠ પત્રકાર છે, લેખમાં વ્યક્ત થયેલા વિચારો લેખકના અંગત છે.)
