ખેડૂતો માટે ગ્રીન ગોલ્ડ છે વાંસની ખેતી, આટલી વસ્તુમાં થાય છે તેનો ઉપયોગ

ખેડૂતો (Farmers)હવે પરંપરાગત ખેતીને બદલે બાગાયત અને કૃષિ વનીકરણ પર ધ્યાન આપી રહ્યા છે. આવા પાકોમાં વાંસની ખેતી (Bamboo Farming)નો પણ સમાવેશ થાય છે. જેમાં ઓછા ખર્ચમાં સારો નફો મળી રહ્યો છે. મધ્યપ્રદેશ સરકાર તેના રાજ્યના ખેડૂતોને આ માટે પ્રેરિત કરી રહી છે. મધ્યપ્રદેશ રાજ્ય વાંસ મિશન દ્વારા વાંસ રોપવા અને તે મોટા થાય ત્યાં સુધી વાંસના છોડની ખરીદી સહિત રૂ. 240 ખર્ચનો અંદાજ છે. જો ખેડૂતો તેમની ખાનગી જમીન પર વાંસનું વાવેતર કરે છે, તો કુલ ખર્ચના 50 ટકા એટલે કે પ્રતિ છોડ 120 રૂપિયા ખેડૂતોને સબસિડી તરીકે આપવામાં આવશે.

ખેડૂતો માટે વાંસ એ ગ્રીન ગોલ્ડ એટલે કે લીલું સોનું છે. દેવાસ જિલ્લામાં, દેવાસ, સોનકાછ, ટોંકખુર્દ, બાગલી, કન્નડ અને ખાટેગાંવના વિકાસ બ્લોકના 448 ખેડૂતોએ 541 હેક્ટર જમીનમાં 2,16,281 વાંસનું વાવેતર કર્યું છે. દેવાસ જિલ્લામાં ખેડૂતોને “એક જિલ્લો – એક ઉત્પાદન” માટે પ્રેરિત કરીને એક હજાર એકરથી વધુ વિસ્તારમાં કટંગ વાંસનું વાવેતર કરવામાં આવ્યું છે. મનરેગા દ્વારા 46 મહિલા સ્વ-સહાય જૂથોને જંગલ વિસ્તારમાં વાંસનું વાવેતર કરીને રોજગારી પૂરી પાડવામાં આવી છે.

ખેડૂતો માટે શું યોજના છે

ખેડૂતોને વાંસના વાવેતર અને સ્વ-સહાય જૂથો માટે પ્રોત્સાહિત કરવા સબસિડીની યોજના પણ લાવવામાં આવી છે, જેથી વધુને વધુ ખેડૂતો ઓછા ખર્ચે તેમાં જોડાઈ શકે અને તેમની આવકમાં વધારો કરી શકે. વન વિસ્તારમાં સ્વસહાય જૂથોની મદદથી મનરેગા યોજના હેઠળ વાંસનું વાવેતર કરવામાં આવ્યું છે. યોજના હેઠળ 19 સ્થળોએ 325 હેક્ટર જમીનમાં 203125 વાંસનું વાવેતર કરવામાં આવ્યું છે. વૃક્ષારોપણ અને તેના સંરક્ષણનો સમગ્ર ખર્ચ મનરેગા યોજના હેઠળ ઉઠાવવામાં આવશે.

પાંચ વર્ષ પછી, વાંસની લણણીની આવક તે વિસ્તારની ગ્રામ વન સમિતિ અને સંબંધિત સ્વ-સહાય જૂથ વચ્ચે 20:80 ના ગુણોત્તરમાં વહેંચવામાં આવશે. ઉપરાંત, સ્વ-સહાય જૂથ અને દેવાસ સ્થિત વાંસ ફેક્ટરી આર્ટીસન એગ્રોટેક લિમિટેડ વચ્ચે વાંસ વેચવા માટે કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે. જિલ્લાના વન વિભાગ વિસ્તારના તમામ એન્ક્લેવમાં કેમ્પા યોજનામાં 22 સ્થળોએ 595 હેક્ટર જમીનમાં 2.38 લાખ વાંસનું વાવેતર કરવામાં આવ્યું છે.

ઈન્ટર ક્રોપ દ્વારા કરી શકાય છે ખેતી

વાંસનું વાવેતર એ રાજ્ય સરકારની મહત્વકાંક્ષી યોજનાઓમાંની એક છે. એકવાર વાંસના છોડનું વાવેતર કર્યા પછી, ખેડૂતને દર વર્ષે ખાતર, સિંચાઈ, ખેડાણ અને પાણી આપવાના ખર્ચમાંથી રાહત મળે છે. વાવેતરથી 5 વર્ષ સુધી, ખેડૂત તેની સામાન્ય ખેતી આંતર-પાક પદ્ધતિથી કરી શકે છે અને વાંસની કાપણી સુધી ખેડૂતને ઉપજમાં કોઈ નુકસાન થશે નહીં.

વાંસમાંથી શું બને છે?

ફર્નિચર, સુશોભનની વસ્તુઓ, બાંધકામ, કૃષિ ક્ષેત્ર, કાગળ ઉદ્યોગ વગેરેમાં વાંસની માગમાં સતત વધારો થવાથી ખેડૂતોને વધુ આવક થશે. નિષ્ણાતોના મતે વાંસમાં પ્રકાશન શ્વસન ઝડપથી થાય છે. નીકળતા કાર્બન ડાયોક્સાઇડનો ફરી ઉપયોગ થાય છે. વાંસમાં 5 ગણો વધુ કાર્બન ડાયોક્સાઈડ શોષવાની ક્ષમતા હોય છે. એક જ વાંસનું એક હેક્ટર જંગલ એક વર્ષમાં એક હજાર ટન શોષી લે છે.

વાંસની આ વિશેષતાને કારણે તે ગ્લોબલ વોર્મિંગની અસરને ઘટાડે છે. વાંસના મૂળ લણણી પછી કેટલાક દાયકાઓ સુધી જમીનને પકડી રાખે છે અને જમીનના ધોવાણને અટકાવે છે. અન્ય વૃક્ષો કરતાં વાંસમાંથી દસ ગણી વધુ પ્રોડક્ટ્સ બનાવી શકાય છે, જેનાથી અન્ય વૃક્ષો પરની નિર્ભરતા ઓછી થાય છે.