રૂપિયો નબળો નથી પડી રહ્યો પણ ડૉલર મજબૂત છે : નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ
ડોલર સામે રૂપિયાના ઘટાડા પર પોતાનો તર્ક આપતા નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે રૂપિયો ઘટી રહ્યો છે કારણ કે ડોલર દિવસેને દિવસે મજબૂત થઈ રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે રૂપિયાનું અવમૂલ્યન નથી થઈ રહ્યું. નિર્મલા સીતારમણના કહેવા પ્રમાણે, રૂપિયો ટુટી રહ્યો નથી, પરંતુ ડૉલર મજબૂત થઈ રહ્યો છે.
ભારે મોંઘવારી(inflation) અને મંદી વચ્ચે ડોલર સામે રૂપિયો સતત ગગડી રહ્યો છે. આજે એક ડોલરની સામે રૂપિયો 82.69 પર પહોંચી ગયો છે. મતલબ કે તમારે એક ડોલર માટે 82.69 રૂપિયા ખર્ચવા પડશે. નિષ્ણાતોના મતે આટલો મજબૂત ડૉલર અને રૂપિયાની આટલી નબળાઈ ખાસ કરીને આર્થિક વૃદ્ધિ દરની દૃષ્ટિએ સારી નથી. પરંતુ કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ(Nirmala Sitharaman)નો જવાબ અલગ છે.
નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે જો તમે વિશ્વના અન્ય દેશોની કરન્સી પર નજર નાખો તો તેની સરખામણીમાં તેનો રૂપિયો સારો દેખાવ કરી રહ્યો છે. તેમણે ‘ઇમર્જિંગ માર્કેટ કરન્સી’ વિશે વાત કરી. મતલબ કે જે દેશો વિકાસ તરફ આગળ વધી રહ્યા છે, તેમનો રૂપિયો તે તમામ દેશોની સરખામણીમાં સારો દેખાવ કરી રહ્યો છે.
કેન્દ્રીય નાણા મંત્રી નિર્મલા સીતારમણનો જવાબ તે દિવસે આવ્યો છે જ્યારે ભારતીય રૂપિયો ડોલરની સરખામણીએ 82.69 પર પહોંચી ગયો છે. આ સ્તર અત્યાર સુધીનું સૌથી નીચું છે. ઘટાડા પર પોતાનો તર્ક આપતા નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે રૂપિયો ઘટી રહ્યો છે કારણ કે ડોલર દિવસેને દિવસે મજબૂત થઈ રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે તેમના રૂપિયાનું અવમૂલ્યન નથી થઈ રહ્યું. સીતારામનના મતે રૂપિયો લપસી રહ્યો નથી, પરંતુ ડૉલર મજબૂત થઈ રહ્યો છે. નિર્મલા સીતારમણે યુએસ પ્રવાસ દરમિયાન પ્રેસ બ્રીફિંગમાં આ વાત કહી.
RBI શા માટે દખલ નથી કરી રહી?
નિર્મલા સીતારમને કહ્યું કે રિઝર્વ બેંકનું ફોકસ એ વાત પર વધુ છે કે માર્કેટમાં કોઈ મોટી વોલેટિલિટી નથી. તેથી, ભારતીય ચલણને ઠીક કરવા માટે કેન્દ્રીય બેંક બજારમાં દખલ કરી રહી નથી. પરંતુ ઘટતા રૂપિયાને રોકવા માટે શું પગલાં લેવામાં આવી રહ્યા છે? જવાબમાં, નાણામંત્રીએ ANIને કહ્યું, “સ્વાભાવિક રીતે, અન્ય તમામ કરન્સી યુએસ ડોલરની મજબૂતાઈ સામે આરામ કરી રહી છે.” હકીકત એ છે કે ભારતીય રૂપિયો સતત વધી રહેલા યુએસ ડૉલર સામે તેનું પ્રદર્શન ચાલુ રાખે છે, વિનિમય દર પણ ડૉલરની તરફેણમાં જઈ રહ્યો છે. ભારતીય રૂપિયો અન્ય ઘણા ઉભરતા બજારના ચલણોને પાછળ છોડી ગયો છે.
રુસો-યુક્રેન યુદ્ધની અસર
નિર્મલા સીતારમણ ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) અને વિશ્વ બેંકની વાર્ષિક બેઠકમાં ભાગ લેવા માટે યુએસમાં છે. આ દરમિયાન તેમણે પ્રેસને જવાબ આપતા અનેક મુદ્દાઓ પર સરકારનો પક્ષ લીધો હતો. નિષ્ણાતોના મતે રૂપિયામાં તાજેતરમાં થયેલા ઘટાડા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય પરિબળો જવાબદાર છે. આમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે રુસો-યુક્રેન યુદ્ધ, જે સમગ્ર વિશ્વના વેપારને અસર કરી રહ્યું છે. પુરવઠા શૃંખલામાં ભારે વિક્ષેપ આવ્યો છે અને તેના કારણે સમગ્ર વિશ્વમાં મોંઘવારી જોવા મળી રહી છે. આ ફુગાવાને રોકવા માટે અમેરિકા ફેડના વ્યાજદરમાં વધારો કરી રહ્યું છે, જેના પગલે બાકીના દેશો પણ ચાલી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં ડોલર મજબૂત થાય છે. આવું પહેલા પણ થતું આવ્યું છે.
