ખોદ્યો ડુંગર અને નિકળ્યા ખરગે, દેશની સૌથી જુની પાર્ટીમાં ‘શક્તિ’ નહી પણ ‘ભક્તિ’ની બોલબાલા
ખડગે(Khadge) ઉત્તર કર્ણાટકના બિદરના વતની છે અને 9 વખત ધારાસભ્ય અને બે વખત લોકસભાના સભ્ય રહી ચૂક્યા છે. તેઓ જાતિ દ્વારા દલિત છે, પરંતુ દલિત રાજકારણ (Dalit Politics)માટે જાણીતા નથી. 2014 થી 2019 સુધી, તેઓ લોકસભામાં કોંગ્રેસના નેતા હતા અને હવે રાજ્યસભામાં વિપક્ષના નેતા છે.
મલ્લિકાર્જુન ખડગે(Mallikarjun Khadge) કોંગ્રેસના આગામી અધ્યક્ષ બની શકે છે કારણ કે તેઓ 10 જનપથ દ્વારા સમર્થિત ઉમેદવાર છે. જયપુરમાં રાજસ્થાનના મુખ્યમંત્રી અશોક ગેહલોત(Ashok Gehlot)ના હંગામા પછી ગાંધી પરિવારે ઝડપથી જૂના વફાદાર ખડગેની નજર પકડી લીધી. અશોક ગેહલોતના શક્તિ પ્રદર્શને 10 જનપથને સુન્ન કરી નાખ્યું હતું અને તેથી દિગ્વિજય સિંહ(Digvijay Sinh)ને ઉતાવળમાં દિલ્હી બોલાવવા પડ્યા હતા અને પવન બંસલ પાસેથી નોમિનેશન પેપર પણ મેળવ્યા હતા, હને જોવાનું એ રહે્ છે કે ખડગે છે કોણ અને રાજનીતિમાં શું ફરક આવશે.
ખડગે ઉત્તર કર્ણાટકના બિદરના વતની છે અને 9 વખત ધારાસભ્ય અને બે વખત લોકસભાના સભ્ય રહી ચૂક્યા છે. તેઓ જાતિ દ્વારા દલિત છે, પરંતુ દલિત રાજકારણ માટે જાણીતા નથી. 2014 થી 2019 સુધી, તેઓ લોકસભામાં કોંગ્રેસના નેતા હતા અને હવે રાજ્યસભામાં વિપક્ષના નેતા છે.
1942માં જન્મેલા ખડગે, 80, ગાંધી પરિવારની નજીક છે, પરંતુ તેઓ ન તો કર્ણાટકમાં ટોચના નેતૃત્વનો ભાગ હતા અને ન તો યુપીએ-2 દરમિયાન જ્યારે કોંગ્રેસ સત્તામાં હતી. કોંગ્રેસમાં તેમનો રાજકીય ઉદય 2014ની લોકસભા ચૂંટણીમાં હાર્યા બાદ થયો હતો. ત્યારથી ખડગે દરેક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયમાં સામેલ છે. 10 જનપથને લાગે છે કે ખડગે અધ્યક્ષ બન્યા બાદ રાહુલ ગાંધી સાથે વફાદારીથી કામ કરશે.
આ જ કારણ છે કે દિગ્વિજય સિંહ, ભૂપેન્દ્ર હુડ્ડા અને અશોક ગેહલોતે તરત જ ખડગેને સમર્થન આપ્યું હતું. ખડગેનો ઉત્તર ભારતમાં કોઈ પબ્લિક કનેક્ટ નથી, તેઓ માત્ર રોજબરોજના કામ માટે પ્રમુખ બની રહ્યા છે. તેનો સામનો શશિ થરૂર સાથે થશે, જેમને સંગઠનમાં કોઈ સમર્થન નથી.
ખડગેને G-23 દ્વારા પણ સમર્થન છે
બીજી વાત એ છે કે સાંસદ મનીષ તિવારીએ કોંગ્રેસના ઈલેક્ટોરલ કોલેજ પર સવાલો ઉઠાવ્યા છે. તેમનું કહેવું છે કે જ્યારે મતદાર યાદીમાં જ પસંદગી કરવામાં આવે તો પછી સ્પીકરની પસંદગી કેવી રીતે થઈ શકે. તેથી આ કોઈ આશ્ચર્યજનક ચૂંટણી નથી. આમાં આશ્ચર્ય માત્ર એ હતું કે G-23ના તમામ નેતાઓ ખડગેની સાથે ઉભા જોવા મળ્યા હતા, જેમાં મનીષ તિવારી, અંબિકા સોની, દીપેન્દ્ર હુડ્ડા સહિત ઘણા લોકો હતા. આ યુદ્ધમાં ઝારખંડના નેતા કેએન ત્રિપાઠી કૂદી પડ્યા, જેમને રાજ્યની બહાર કોઈ જાણતું નથી.
હવે સવાલ એ થાય છે કે ખડગે કોંગ્રેસને શું ફરક પાડશે? કંઈ થશે નહીં. ખડગે રાષ્ટ્રીય નેતા નથી, તે લોકપ્રિય નેતા નથી. તેમની નિમણુકથી કોંગ્રેસના કાર્યકરોને કોઈ ફરક પડશે નહીં. G-23 પણ નકારા સાબિત થયું. બધાએ પોત-પોતાના સોદા કર્યા અને જે ન કરી શક્યા તેમણે પાર્ટી છોડી દીધી. જેમાં ગુલામ નબી આઝાદનું નામ સૌથી ઉપર છે. આ ચૂંટણી કોંગ્રેસના નામે છે અને ખડગેની જીત G-23 છોડવા સમાન હશે, પરંતુ ખડગેના નામાંકનથી આ પણ સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે કે કોંગ્રેસ હાઈકમાન્ડની હાલત પાતળી છે અને રાજ્યના મોટા નેતાઓ ગાંધી પરિવારનું રાજ્ય બહાર જ સાંભળે છે.
દરેક વ્યક્તિ ગાંધી પરિવારના નારા લગાવે છે
કમલનાથે ચૂંટણી લડવાની ના પાડી દીધી હતી. અશોક ગેહલોતે શક્તિ પ્રદર્શન કર્યું હતું. બઘેલ મૌન બેઠો છે. એટલે કે મોટા નેતાઓ માને છે કે આવતા દાયકામાં કોંગ્રેસે રાજ્યોમાં ચૂંટણી જીતવી જ જોઈએ, પરંતુ તેની સરકાર નથી બની. એટલે કે સામ્રાજ્યનું વિકેન્દ્રીકરણ થઈ રહ્યું છે. આવું ત્યારે થાય છે જ્યારે કેન્દ્રમાં નેતૃત્વને વોટ કેચર માનવામાં આવતું નથી. મધ્યયુગીન ભારતીય રાજ્યોના ગવર્નરો નબળા સમ્રાટનું સાંભળતા ન હતા, પરંતુ તેના નામે શાસન કરતા હતા. મરાઠાઓ છેલ્લા મુઘલ સમ્રાટને પણ સમ્રાટ માનતા હતા. પરંતુ તેની સલ્તનત માત્ર પાલમ સુધી જ હતી. કોંગ્રેસ પક્ષમાં આવું જ બન્યું છે. દરેક વ્યક્તિ ગાંધી પરિવારના નારા લગાવે છે, પરંતુ હવે તેમનું કોઈ સાંભળતું નથી.
પરિવારવાદનો આરોપ દૂર કરવામાં આવશે નહીં
અંતે, જે હેતુ માટે ચૂંટણી યોજવામાં આવી રહી હતી તે હેતુ ગેહલોતના શક્તિ પ્રદર્શનને કારણે નિષ્ફળ ગયો. ચૂંટણીએ સાબિત કરી દીધું હોત કે કોંગ્રેસમાં મોટા ફેરફારો થઈ શકે છે, પરંતુ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનો પરિવારવાદનો આરોપ હટશે નહીં. ખડગેને અપક્ષ ઉમેદવાર તરીકે કોઈ માનતું નથી. હવે કોંગ્રેસમાં ન તો ચર્ચા થઈ રહી છે કે ન તો ચૂંટણી યોગ્ય રીતે થઈ રહી છે. આશાના રાજકારણની શક્તિ અલગ છે.
આ ચૂંટણીમાંથી કોઈ પરિવર્તનની અપેક્ષા રાખી શકાય નહીં. હવે જોવું રહ્યું કે વર્કિંગ કમિટીમાં ચૂંટણી થશે કે નહીં. તેમાં પણ ચૂંટણી યોજાય તો થોડી આશા બચશે, નહીં તો માની લેવું જોઈએ કે આ કોંગ્રેસ માત્ર ગાંધી પરિવારની છે અને તેનું રાજકારણ માત્ર રાહુલ ગાંધીની આસપાસ જ ફરશે. આમાં અન્ય કોઈ સુભાષ પ્રમુખ બની શકે નહીં.
