Amul vs Aavin: કર્ણાટક પછી હવે તમિલનાડુમાં અમૂલનો વિવાદ, જાણો ‘મિલ્ક વોર’નું કારણ?
તામિલનાડુમાં 1981 થી ડેરી સહકારી સંસ્થાઓ કાર્યરત છે. આવિન હેઠળ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં લગભગ 9,673 સહકારી મંડળીઓ કાર્યરત છે. આ મંડળીઓ લગભગ 4.5 લાખ સભ્યો પાસેથી દરરોજ 35 લાખ લિટર દૂધ ખરીદે છે.
દેશમાં દૂધની બે બ્રાન્ડ વચ્ચે ફરી એકવાર વિવાદ છેડાઈ ગયો છે. આ વખતે પણ વિવાદ અમૂલનો છે. જે ગયા મહિને કર્ણાટકની સ્થાનિક બ્રાન્ડ નંદિની સાથે ચર્ચામાં રહ્યો હતો. હવે વધુ એક દક્ષિણના રાજ્ય તમિલનાડુની બ્રાન્ડ Aavin એ ગુજરાત સહીત ઉતર ભારતના જાણીતા અમૂલની મુશ્કેલીઓ વધારી દીધી છે.
તમિલનાડુમાં અમૂલ અને અવિન વિવાદ શું છે?
હકીકતમાં, તમિલનાડુના મુખ્ય પ્રધાન એમકે સ્ટાલિને ગુરુવારે કેન્દ્રીય સહકાર પ્રધાન અમિત શાહને પત્ર લખીને અમૂલને દક્ષિણના રાજ્યમાં તાત્કાલિક અસરથી દૂધ ખરીદવાનું બંધ કરવા નિર્દેશ આપવા વિનંતી કરી હતી. તેમના જણાવ્યા મુજબ, અમૂલ એવિનના મિલ્ક શેડમાંથી દૂધ ખરીદે છે અને દક્ષિણ રાજ્યમાં તેના ઉત્પાદનોનું વેચાણ કરે છે. મુખ્યમંત્રી સ્ટાલિને પોતાના પત્રમાં કહ્યું છે કે, તમિલનાડુના લોકો સાથે આ સારું નથી થયુ. આ સાથે તેમણે અમૂલને તમિલનાડુ રાજ્યમાં ખરીદીની પ્રવૃતિઓને તાત્કાલિક બંધ કરવા નિર્દેશ આપવા જણાવ્યું છે.
સ્ટાલિને કહ્યું કે તાજેતરમાં, રાજ્ય સરકારના ધ્યાન પર આવ્યું છે કે, અમૂલે કૃષ્ણગિરી જિલ્લામાં ચિલિંગ સેન્ટર અને પ્રોસેસિંગ પ્લાન્ટ સ્થાપવા માટે તેના બહુ-રાજ્ય સહકારી લાયસન્સનો ઉપયોગ કર્યો છે. ઉપરાંત, અમૂલ તમિલનાડુના કૃષ્ણાગિરી, ધર્મપુરી, વેલ્લોર, રાનીપેટ, તિરુપથુર, કાંચીપુરમ અને તિરુવલ્લુર જિલ્લામાં અને તેની આસપાસ FPOs અને SHGs દ્વારા દૂધ મેળવવાની યોજના ધરાવે છે.
સીએમએ કહ્યું કે દેશમાં એક પ્રથા રહી છે કે સહકારી સંસ્થાઓને એકબીજાના મિલ્ક-શેડ વિસ્તારનું ઉલ્લંઘન કર્યા વિના સહકારી સંસ્થાઓને ખીલવા દે. આવી ક્રોસ-પ્રોક્યોરમેન્ટ ‘ઓપરેશન વ્હાઇટ ફ્લડ’ની ભાવનાની વિરુદ્ધ છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે આ સ્થિતિ દેશમાં દૂધની હાલની અછતને વધુ ખરાબ કરી શકે છે અને ગ્રાહકોને અસર કરી શકે છે.
CMએ પત્રમાં જણાવ્યું હતું કે, ‘તમિલનાડુમાં કામ કરવાનો અમૂલનો નિર્ણય દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે, અવિન માટે હાનિકારક છે અને સહકારી સંસ્થાઓ વચ્ચે બિનઆરોગ્યપ્રદ સ્પર્ધા ઊભી કરશે.’ સ્ટાલિને એમ પણ કહ્યું કે અત્યાર સુધી અમૂલ તેના આઉટલેટ્સ દ્વારા જ તમિલનાડુમાં ઉત્પાદનો વેચતી હતી.
અવિન શું છે?
તામિલનાડુમાં 1981 થી ડેરી સહકારી સંસ્થાઓ કાર્યરત છે. આ મંડળીઓ ગ્રામીણ દૂધ ઉત્પાદકો અને ગ્રાહકોને લાભ આપે છે. અવિન એ આ ક્ષેત્રમાં કામ કરતી રાજ્ય સરકારની સહકારી સંસ્થા છે. તમિલનાડુના મુખ્ય પ્રધાન એમ.કે. સ્ટાલિનના જણાવ્યા અનુસાર, અવિન હેઠળ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં લગભગ 9,673 સહકારી સંસ્થાઓ કામ કરે છે. આ મંડળીઓ લગભગ 4.5 લાખ સભ્યો પાસેથી દરરોજ 35 લાખ લિટર દૂધ ખરીદે છે.
Aavin તમિલનાડુમાં દૂધ ઉત્પાદન વધારવા અને ટકાવી રાખવા માટે પશુ આહાર, ઘાસચારો, ખનિજ મિશ્રણ અને પશુ આરોગ્ય સંભાળ અને સંવર્ધન સેવાઓ જેવા વિવિધ સંસાધનો પૂરા પાડે છે. મુખ્ય વિશેષતા તરીકે, તે ગ્રાહકોને ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનો દેશમાં સૌથી ઓછી કિંમતે વેચે છે. આમ ગ્રામીણ દૂધ ઉત્પાદકોની આજીવિકા સુધારવા અને ગ્રાહકોની પોષક જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવામાં અવિન મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
અમૂલ શું છે?
1946માં સ્થપાયેલ અમૂલ ભારતની સૌથી મોટી દૂધ બ્રાન્ડ છે. GCMMF મુજબ, 2021-22માં 18,500 ગ્રામીણ દૂધ સહકારી મંડળીઓમાંથી તેની દૈનિક દૂધની પ્રાપ્તિ લગભગ 26 મિલિયન લિટર પ્રતિ દિવસ છે. તેમાં 18 સભ્ય સંઘો છે જે લગભગ 33 જિલ્લાઓ અને 36.4 લાખ દૂધ ઉત્પાદક સભ્યોને આવરી લે છે.
કંપનીના જણાવ્યા અનુસાર, જીસીએમએમએફ ભારતમાં ડેરી ઉત્પાદનોનો સૌથી મોટો નિકાસકાર છે, જેની પ્રોડક્ટ્સ યુએસ, સિંગાપોર, જાપાન, ચીન, ઓસ્ટ્રેલિયા, ફિલિપાઇન્સ અને ગલ્ફ દેશોમાં ઉપલબ્ધ છે. તે દરરોજ 41 લાખ લિટર દૂધનું સંચાલન કરે છે. 2022-23માં, GCMFF રૂ. 55,055 કરોડના ટર્નઓવરની કલ્પના કરે છે જે પાછલા નાણાકીય વર્ષ કરતાં 18 ટકાનો વધારો છે.