ભારતે રચ્યો વધુ એક ઈતિહાસ, આદિત્ય-L1 એ કર્યા ‘સૂર્ય નમસ્કાર’
ઈસરોએ આજે ફરી એકવાર મોટી સફળતા હાંસલ કરી છે. ISRO એ તેનું 'આદિત્ય L1' અવકાશયાન સફળતાપૂર્વક લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ પર હેલો ઓર્બિટમાં મૂક્યું છે. હવે આ l1 હલો ભ્રમણકક્ષામાં રહેશે અને સૂર્ય સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ માહિતી એકત્રિત કરશે અને તેને ઈસરોને આપશે.
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) એ ફરી એકવાર ઈતિહાસ રચ્યો છે. આજે એટલે કે શનિવારે, ISRO એ તેનું ‘આદિત્ય-L1’ અવકાશયાન સફળતાપૂર્વક પૃથ્વીથી લગભગ 15 લાખ કિલોમીટર દૂર લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ 1 પર હેલો ઓર્બિટમાં મૂક્યું છે. સૂર્યના અભ્યાસ માટે ગયા વર્ષે 2 સપ્ટેમ્બરે શ્રીહરિકોટાથી આદિત્ય L1 લોન્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર આ સિદ્ધિ બદલ ઈસરોને અભિનંદન પાઠવ્યા છે.
Prime Minister Narendra Modi tweets, “India creates yet another landmark. India’s first solar observatory Aditya-L1 reaches it destination. It is a testament to the relentless dedication of our scientists in realising among the most complex and intricate space missions. I join… pic.twitter.com/HRKHN6kwZl
— Tv9 Gujarati (@tv9gujarati) January 6, 2024
લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ એ એવો વિસ્તાર છે જ્યાં પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચેનું ગુરુત્વાકર્ષણ નિષ્ક્રિય થઈ જાય છે. અવકાશયાન તેની આસપાસ પ્રભામંડળની કક્ષામાં રહેશે અને ત્યાંથી તે ઈસરોને સૂર્ય સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ માહિતી પ્રદાન કરશે. L1 બિંદુ પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચેના અંતરના લગભગ એક ટકા જેટલું છે. સૂર્યને પ્રભામંડળની ભ્રમણકક્ષામાં ઉપગ્રહોથી સતત જોઈ શકાય છે. તેથી, આ ભ્રમણકક્ષામાં રહેવાથી આદિત્ય L1 ને સૂર્યની ગતિવિધિઓ અને વાસ્તવિક સમયમાં અવકાશના હવામાન પર તેની અસર સંબંધિત માહિતી એકત્રિત કરવામાં મદદ મળશે.
ઈસરોના આ મિશનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય શું છે?
ઈસરોના આ આદિત્ય L1 મિશનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સૂર્યનો અભ્યાસ કરવાનો છે. તે સૂર્યની સપાટી પર સૌર ધરતીકંપો, સૌર જ્વાળાઓ સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ અને પૃથ્વીની નજીકના અવકાશમાં હવામાનને લગતા રહસ્યોને સમજશે. સૂર્યના વાતાવરણ વિશે માહિતી રેકોર્ડ કરશે. વિશ્વભરના વૈજ્ઞાનિકો સૂર્ય વિશે વધુ માહિતી એકત્ર કરી શક્યા નથી. તેનું મુખ્ય કારણ સૂર્યનું ખૂબ ઊંચું તાપમાન છે. તાપમાનના કારણે કોઈપણ ઉપગ્રહ તેની નજીક પહોંચતા પહેલા જ બળીને રાખ થઈ જશે.
આદિત્ય L1 સૂર્યના તાપમાનથી પોતાને કેવી રીતે સુરક્ષિત કરશે?
ISRO દ્વારા વિકસિત આદિત્ય L1માં અત્યાધુનિક ગરમી પ્રતિરોધક ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. તેના બહારના ભાગ પર ખાસ કોટિંગ કરવામાં આવ્યું હતું જે તેને સૂર્યની તીવ્ર ગરમીથી બચાવશે. આ સાથે તેમાં મજબૂત હીટ શિલ્ડ પણ લગાવવામાં આવી છે જે તેને ઊંચા તાપમાનથી બચાવશે. સૂર્યના તાપમાનથી બચવા માટે તેમાં બીજા ઘણા સાધનો લગાવવામાં આવ્યા છે.
શા માટે L1 પોઈન્ટ ખાસ છે?
L1 બિંદુ પણ ખાસ છે કારણ કે જ્યારે પણ અવકાશના હવામાનમાં સૂર્યની ગતિવિધિઓમાં કોઈ ફેરફાર થાય છે, ત્યારે તે પૃથ્વી પર અસર કરે તે પહેલાં તે આ બિંદુએ દેખાય છે. આવી સ્થિતિમાં આ માહિતી વૈજ્ઞાનિકો માટે ઘણી મહત્વની સાબિત થઈ શકે છે. આદિત્ય L1 પૃથ્વીની નજીકના અવકાશ વાતાવરણ પર પણ નજર રાખશે, જેના કારણે સ્પેસ વેધર ફોરકાસ્ટ મોડલ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે.
