સારવાર બાદ પણ ટીબીના દર્દીઓનો મૃત્યુદર 4 ગણો વધારે, નિષ્ણાતે કહ્યું- દવાઓ બિમારીને ખતમ નથી કરી શકતી

ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડિકલ રિસર્ચ (ICMR)ના બે અભ્યાસો અનુસાર, ક્ષય રોગ (TB) ના દર્દીઓ સામાન્ય વસ્તી કરતા સારવાર પૂર્ણ કર્યા પછી પણ મૃત્યુ પામવાની શક્યતા બે થી ચાર ગણી વધારે છે. ચેન્નાઈની નેશનલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર રિસર્ચ ઈન ટ્યુબરક્યુલોસિસનો અભ્યાસ દર્શાવે છે કે ક્ષય રોગ માટે સારવાર લીધેલા 4,022 દર્દીઓમાં મૃત્યુદર ચેન્નાઈ નજીકના તિરુવલ્લુર જિલ્લામાં સામાન્ય વસ્તીના 12,243 લોકોના સમૂહ કરતાં 2.3 ગણો વધારે હતો. ધૂમ્રપાન કરનારાઓમાં તેનું જોખમ 2.6 ગણું વધારે હતું. તમામ ઉંમરના ટીબીના દર્દીઓ માટે મૃત્યુદર સામાન્ય વસ્તી કરતા વધારે હતો, પરંતુ અભ્યાસ મુજબ, આ દર ઉંમર સાથે વધતો ગયો.

નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ રિસર્ચ ઇન ટ્રાઇબલ હેલ્થ, જબલપુર દ્વારા સહરિયા જનજાતિના 9,756 લોકો પર હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ટીબીથી પ્રભાવિત વસ્તીમાં મૃત્યુ દર સામાન્ય વસ્તી કરતા ચાર ગણો વધારે છે. સામાન્ય વસ્તીમાં 30.2ની સરખામણીમાં ટીબી માટે સારવાર લીધેલ 1,000 લોકો દીઠ 122.9 મૃત્યુ થયા હતા.

ગ્લોબલ કોએલિશન અગેન્સ્ટ ટીબીના પ્રમુખ ડૉક્ટર દલબીર સિંહે જણાવ્યું હતું કે માત્ર ટીબીની સારવાર કરવી પૂરતું નથી, આમાં પોષણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. “સામાન્ય માન્યતા એવી છે કે જો તમે ટીબીથી પીડિત હોવ અને સારવાર પૂર્ણ કરો તો રોગ દૂર થઈ જશે જે યોગ્ય નથી. એમાં કોઈ શંકા નથી કે સારવાર જરૂરી છે પરંતુ પોષણ એ પણ પ્રક્રિયાનો એક ભાગ છે.”

તેમણે જણાવ્યું કે દરેક વ્યક્તિમાં માયકોબેક્ટેરિયમ ટ્યુબરક્યુલોસિસ નામના સૂક્ષ્મ બેક્ટેરિયા હોય છે. “બેક્ટેરિયા ક્યારેય મરતા નથી પરંતુ દરેકને ચેપ લાગતા નથી.” સેન્ટર્સ ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શન મુજબ, બેક્ટેરિયા સામાન્ય રીતે ફેફસાં પર હુમલો કરે છે, પરંતુ ટીબીના બેક્ટેરિયા શરીરના કોઈપણ અંગ જેમ કે કિડની, કરોડરજ્જુ અને મગજ પર હુમલો કરી શકે છે. ટીબીના બેક્ટેરિયાથી સંક્રમિત દરેક વ્યક્તિ બીમાર પડતા નથી.

જે લોકોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી હોય છે, ખાસ કરીને એચઆઈવી સંક્રમણ ધરાવતા લોકોને, સામાન્ય રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકો કરતાં ટીબી થવાનું જોખમ ઘણું વધારે હોય છે. તેમણે કહ્યું, “તેથી, સારવાર પછી પણ, જો કોઈ વ્યક્તિ યોગ્ય માત્રામાં પ્રોટીન અને આવશ્યક પોષક તત્વોનું સેવન ન કરે, તો ફરીથી આ રોગ થવાની સંભાવના વધારે છે.”

ભારત 2025 સુધીમાં ટીબીને નાબૂદ કરવાની યોજના ધરાવે છે, શું તે શક્ય છે?

ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઑફ મેડિકલ રિસર્ચ (ICMR) અને નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર રિસર્ચ ઇન ટ્યુબરક્યુલોસિસ (NIRT) એ દેશમાં ટીબીને ઘટાડવા અને 2025 સુધીમાં આ રોગને દૂર કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે એક નવો અભ્યાસ શરૂ કર્યો છે. હાલમાં ડ્રગ-સેન્સિટિવ ટીબી (ડ્રગ-સેન્સિટિવ ટીબી)ની સારવાર 6 મહિનાની છે અને ડ્રગ-રેઝિસ્ટન્ટ (ડ્રગ-રેઝિસ્ટન્ટ) ટીબીની સારવાર લાંબી છે. નિષ્ણાતો સારવારની અવધિને અનુક્રમે ચાર મહિના અને છ મહિના સુધી ઘટાડવાનું લક્ષ્ય રાખે છે.

ડૉ. સિંહે કહ્યું કે આ એક ખૂબ જ મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્ય છે અને તેને હાંસલ કરવા માટે આશાવાદી અભિગમની જરૂર પડશે. તેમણે કહ્યું, “અમારું લક્ષ્ય 2030 સુધીમાં રોગને ખતમ કરવાનું હતું પરંતુ વડા પ્રધાને 2025ની જાહેરાત કરી. જેણે અમારા પડકારને વધુ કઠિન બનાવ્યો છે.”

ટીબી નાબૂદ કરવામાં મુશ્કેલી

તેમણે કહ્યું, “ જો આપણે 2025નું લક્ષ્ય નક્કી કરીએ છીએ, તો જ આપણે તેને 2030 સુધીમાં પરિણામ પ્રાપ્ત કરી શકીશું. આ માટે પણ આપણે તેના દરેક પાસાને ધ્યાનમાં લેવું પડશે. તેમણે કહ્યું, “સૌથી પહેલા દેશના દરેક વ્યક્તિ સુધી પહોંચવાની જરૂર છે. હાલમાં ભારતમાં બ્લોક લેવલથી નીચે રોગની સારવાર માટે કોઈ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર નથી. ટીબીનો અંત લાવવા માટે આપણે દરેક સ્તરને સામેલ કરવું પડશે.