મંકીપોક્સ શું છે, આ રોગ ક્યાંથી આવ્યો અને તેના લક્ષણો શું છે ? જાણો દરેક પ્રશ્નના જવાબ
આફ્રિકામાં હાહાકાર મચાવનાર મંકીપોક્સનો પ્રથમ કેસ ભારતમાં મળી આવ્યો છે. WHOએ 14 ઓગસ્ટે મંકીપોક્સને વૈશ્વિક આરોગ્ય કટોકટી જાહેર કરી હતી. ત્યારે આ લેખમાં મંકી પોક્સ શું છે, તે ક્યાંથી આવ્યો, આ રોગ કેવી રીતે ફેલાય છે ? તેના વિશે જાણીશું.
ભારતમાં મંકીપોક્સ અથવા Mpoxનો કેસ મળી આવ્યો છે. કેન્દ્રીય સ્વાસ્થ્ય મંત્રાલયે એક નિવેદનમાં કહ્યું કે વિદેશથી પરત ફરેલા વ્યક્તિમાં Mpoxના લક્ષણો જોવા મળ્યા છે. તેને હોસ્પિટલના આઈસોલેશન વોર્ડમાં રાખવામાં આવ્યો છે. સ્વાસ્થ્ય મંત્રાલયે કોન્ટેક્ટ ટ્રેસિંગ પણ શરૂ કરી દીધું છે. તેની ટ્રાવેલ હિસ્ટ્રી પણ કાઢવામાં આવી રહી છે.
નેશનલ સેન્ટર ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ (NCDC) પણ સમગ્ર મામલાની તપાસ કરી રહ્યું છે. WHOએ 14 ઓગસ્ટે મંકીપોક્સને વૈશ્વિક આરોગ્ય કટોકટી જાહેર કરી હતી. ત્યારે આ લેખમાં મંકી પોક્સ શું છે, તે ક્યાંથી આવ્યો, આ રોગ કેવી રીતે ફેલાય છે ? તેના વિશે જાણીશું
મંકીપોક્સ શું છે ?
મંકી પોક્સ એક વાયરલ રોગ છે, જે Mpox વાયરસ દ્વારા ફેલાય છે. ડોક્ટરોના મતે મંકીપોક્સ વાયરસ સ્મોલ પોક્સ પરિવારનો સભ્ય છે અથવા તેના જેવા વાયરસ જૂથનો છે. પરંતુ તે શીતળા કરતાં ઓછો નુકસાનકારક છે.
મંકીપોક્સ ક્યાંથી આવ્યો ?
મંકીપોક્સ પ્રથમ વખત આફ્રિકાના કોંગોમાં 1970માં દેખાયો હતો. ત્યાર બાદ 90ના દાયકા સુધીમાં તે આફ્રિકાના તમામ દેશોમાં ફેલાઈ ગયો. વર્ષ 2022માં આ વાયરસે યુરોપથી લઈને અમેરિકા સુધી તબાહી મચાવી હતી.
મંકીપોક્સની કેટલી જાતો હોય છે ?
મંકીપોક્સની મુખ્યત્વે બે જાતો મળી આવી છે. પ્રથમ છે ‘ક્લેડ-1’, જે મધ્ય આફ્રિકાના દેશોમાં જોવા મળે છે. આ સૌથી ઘાતક છે અને તેનાથી અસરગ્રસ્ત લગભગ 10 ટકા લોકો મૃત્યુ પામ્યા છે. બીજી ‘ક્લેડ-2’ છે, જે ઓછી નુકસાનકારક છે અને તાણ મોટાભાગના દેશોમાં ફેલાયેલો છે. આનાથી સંક્રમિત 99.99% લોકો સ્વસ્થ થઈ જાય છે.
મંકીપોક્સના લક્ષણો
મંકીપોક્સના લક્ષણો વાયરલ ફીવર જેવા છે. પ્રારંભિક લક્ષણોમાં માથાનો દુખાવો, તાવ, સ્નાયુમાં દુખાવો, શરદી અને થાકનો સમાવેશ થાય છે. બે-ત્રણ દિવસ પછી પેટમાં દુખાવો, ગળામાં સોજો અને શરીર પર ફોલ્લીઓ થવા લાગે છે. થોડા દિવસો પછી શરીર પર મોટા ફોલ્લાઓ દેખાય છે.
મંકીપોક્સ કેવી રીતે ફેલાય છે ?
મંકી બોક્સ એક ઝૂનોટિક રોગ છે. આનો અર્થ એ છે કે તે પ્રાણીઓમાંથી માણસોમાં અને મનુષ્યથી પ્રાણીઓમાં ફેલાય છે. તેવી જ રીતે, તે મનુષ્યમાંથી મનુષ્યમાં ફેલાય છે. જો કોઈ વ્યક્તિ મંકીપોક્સની ઝપેટમાં હોય તો તેના સંપર્કમાં આવનાર લોકો આ વાયરસથી સંક્રમિત થઈ શકે છે. આ વાયરસ ત્વચા અને શ્વસન માર્ગ દ્વારા ફેલાય છે. ડોક્ટરોના મતે, તે નાક અને મોં દ્વારા શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે. દર્દીને સ્પર્શ કરવાથી, તેના પલંગ, કપડા અને ટુવાલનો ઉપયોગ કરવાથી પણ Mpox થઈ શકે છે.
કયા દેશોમાં મંકીપોક્સનું જોખમ વધારે છે ?
મંકીપોક્સ આફ્રિકન દેશોમાં રોગચાળો બની ગયો છે. કોંગોમાં આ ખાસ કરીને સામાન્ય છે. આફ્રિકન સીડીસી અનુસાર, આ વર્ષના પ્રથમ મહિનામાં જ એમપોક્સના લગભગ 15,000 કેસ નોંધાયા હતા અને 450થી વધુ દર્દીઓ મૃત્યુ પામ્યા હતા.
મંકી પોક્સની સારવાર શું છે ?
મંકીપોક્સની રસી બજારમાં ઉપલબ્ધ છે. વર્ષ 2022માં જ્યારે આ વાયરસ યુરોપ અને અમેરિકા સહિતના દેશોમાં પહોંચ્યો, ત્યારે તેને રસીકરણ દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવ્યો હતો.
