2023માં 124 વખત ધ્રૂજી ધરતી, દેશમાં ભૂકંપના આંચકામાં વધારો, છેલ્લા 4 વર્ષમાં બમણું

ભૂકંપની વધતી જતી સંખ્યા દર્શાવે છે કે કુદરત તેનું ઉગ્ર સ્વરૂપ બતાવી રહી છે. વર્ષ 2023માં ભારતમાં 124 હળવા અને મજબૂત ભૂકંપ આવ્યા. છેલ્લા ચાર વર્ષ પર નજર કરીએ તો વર્તમાન વર્ષમાં પૃથ્વી ધ્રુજારી બમણી થઈ ગઈ છે.

2020 થી 2022 સુધી, આ આંકડો 60 થી 65 ની વચ્ચે રહ્યો અને ત્રણ વર્ષ દરમિયાન, રિક્ટર સ્કેલ પર સૌથી મજબૂત ભૂકંપની તીવ્રતા 6 થી ઉપર હતી, જ્યારે 2023 માં આવું બે વાર થયું. જ્યારે 5 થી 5.9ની તીવ્રતાવાળા ભૂકંપ 4 વખત આવ્યા છે, જે છેલ્લા ત્રણ વર્ષના આંકડા સમાન છે.

આ સિવાય 2023માં 3 થી 4.9ની તીવ્રતાવાળા 118 ભૂકંપ આવ્યા. આ એ વાતનો સંકેત છે કે પહાડો પર વધુ પડતું બાંધકામ પ્રકૃતિને ખલેલ પહોંચાડે છે, જેના કારણે તેનું ઉગ્ર સ્વરૂપ ભૂકંપના રૂપમાં જોવા મળી રહ્યું છે.

કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલ ડેટા – 2023માં ભૂકંપની ગતિવિધિમાં ભારે વધારો થવાનું મુખ્ય કારણ પશ્ચિમ નેપાળમાં અલ્મોરા ફોલ્ટનું સક્રિયકરણ હોવાનું કહેવાય છે. આ પ્રવૃત્તિને કારણે 24 જાન્યુઆરી, 2023 (M: 5.8), 3 ઓક્ટોબર, 2023 (M: 6.2), અને 3 નવેમ્બર, 2023 (M: 6.4) ના રોજ મજબૂત ધરતીકંપ આવ્યા.

છેલ્લા ચાર વર્ષમાં ધરતીકંપમાં થયો વધારો

આ મુખ્ય આંચકાઓ તેમજ આફ્ટરશોક્સના કારણે, વર્ષ 2023માં ભૂકંપની આવૃત્તિ છેલ્લા ચાર વર્ષમાં બમણી થઈ ગઈ છે. જો કે, આ સમયગાળા દરમિયાન પૃષ્ઠભૂમિ ભૂકંપ યથાવત રહ્યો હતો.

કેન્દ્રીય પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રી કિરેન રિજિજુએ લોકસભામાં એક લેખિત પ્રશ્નના જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે પશ્ચિમ નેપાળમાં અલ્મોરા ફોલ્ટ સક્રિય થવાને કારણે ભૂકંપના કેસમાં વધારો થયો છે.

તમને જણાવી દઈએ કે ઉત્તર ભારત અને નેપાળમાં અવારનવાર મધ્યમ ભૂકંપ અને ધરતીકંપની ગતિવિધિઓમાં વધઘટ અનુભવવી સામાન્ય છે. નેપાળ અને ભારતનો પડોશી ઉત્તરીય ભાગ, હિમાલય પ્રદેશના સક્રિય ખામીઓ નજીક સ્થિત છે, અત્યંત ધરતીકંપની રીતે સક્રિય પ્રદેશો છે, જેમાં અથડામણ ટેકટોનિક્સને કારણે વારંવાર ભૂકંપ આવે છે, જ્યાં ભારતીય પ્લેટ યુરેશિયન પ્લેટની નીચે આવે છે.

BIM પ્રકાશિત કર્યો નકશો, માર્ગદર્શિકા કરી જાહેર

બ્યુરો ઓફ ઈન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS) એ ભારતનો સિસ્મિક ઝોન મેપ પ્રકાશિત કર્યો છે, ઝોન II થી વાંડમાં ભૂકંપ પ્રતિરોધક ઈમારતોના નિર્માણ માટે જરૂરી ઈજનેરી કોડ અને પ્રેક્ટિસ લાગુ કરવા માટે માર્ગદર્શિકા જારી કરી છે.

આ પણ વાંચો : જીકે ક્વિઝ : ચક્રવાત આવતાની સાથે જ કેમ ધોધમાર વરસાદ પડે છે ? જાણો તેની પાછળનું કારણ

નેશનલ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી (NDMA) એ ભૂકંપ સંબંધિત ઘટનાઓની સજ્જતા અને પ્રતિભાવ વધારવા માટે ભૂકંપની કવાયત, ભૂકંપ વ્યવસ્થાપન જાગૃતિ કાર્યક્રમો વગેરે જેવા સાવચેતીનાં પગલાં લેવા માટે જવાબદાર એજન્સી છે.