Gujarat Assembly Election 2022: શું ભાજપને ગુજરાત, કર્ણાટક અને ત્રિપુરામાં ચૂંટણી પહેલા મુખ્યમંત્રી બદલવાનો ફાયદો મળશે?

Political Analysis : તમામ રાજકીય પક્ષો તેમની સરકારોના કામની સમીક્ષા કરે છે અને થવી જોઈએ. ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) પણ આવું કરે છે. આવી જ એક સમીક્ષા બાદ પૂર્વોત્તર રાજ્ય ત્રિપુરા(Tripura)માં ભાજપે મુખ્યપ્રધાન બિપ્લબ કુમાર દેબ(Biplab Kumar Deb)ના સ્થાને માણિક સાહા(Manisk Saha)ને મુખ્ય પ્રધાન બનાવ્યા. છેલ્લા લગભગ દોઢ વર્ષમાં ભાજપે ચાર રાજ્યોમાં પાંચ મુખ્યમંત્રી બદલ્યા છે. અને જો તમે એક નજર નાખો તો હવેથી 2024ની આગામી સામાન્ય ચૂંટણી સુધી 16 રાજ્યોમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાવાની છે જેમાંથી 6 રાજ્યમાં ભાજપની સરકાર છે. ભાજપના સાથી પક્ષોની 4 રાજ્યોમાં સરકાર છે. કોંગ્રેસ પાર્ટી 2 રાજ્યોમાં અને અન્ય વિપક્ષી પાર્ટીઓ 3 રાજ્યોમાં જ્યારે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં છેલ્લા 4 વર્ષથી રાષ્ટ્રપતિ શાસન છે.

ત્રિવેન્દ્ર સિંહ રાવતને હટાવીને શરૂઆત

તેની શરૂઆત ગયા વર્ષે માર્ચ મહિનામાં થઈ હતી, જ્યારે ઉત્તરાખંડમાં ચૂંટણીના એક વર્ષ પહેલા ભાજપને સમજાયું કે મુખ્યમંત્રી તરીકે ત્રિવેન્દ્ર સિંહ રાવતનું કામ એવું નથી કે તેમના નામે ચૂંટણી જીતી શકાય. ત્રિવેન્દ્ર સિંહ રાવત ચાર વર્ષ સુધી મુખ્યમંત્રી હતા અને તેમના સ્થાને તીરથ સિંહ રાવતને મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. આને તીરથ સિંહ રાવતની કમનસીબી કહેવાશે કે તેઓ મુખ્યમંત્રી બનતાની સાથે જ આખા દેશમાં કોરોના મહામારીનો તાંડવ શરૂ થઈ ગયો. તેઓ લોકસભાના સભ્ય હતા. કોરોનાના યુગમાં વિધાનસભા પેટાચૂંટણી શક્ય ન હતી અને તેમના સ્થાને ભાજપે પુષ્કર સિંહ ધામીને મુખ્યમંત્રી બનાવવા પડ્યા હતા.

કર્ણાટક અને ગુજરાતમાં પણ પરિવર્તન આવ્યું

ઉત્તરાખંડ પછી કર્ણાટકનો વારો આવ્યો. બી.એસ. યેદિયુરપ્પા ભલે કર્ણાટકમાં ભાજપની સ્થાપના કરનાર નેતા હોય અને ચાર વખત મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લીધા હોય, પરંતુ અનેક આરોપોને કારણે તેમની લોકપ્રિયતા ઘટી રહી હતી. જુલાઈ 2021 માં, ભાજપે બસવરાજ બોમાઈને મુખ્ય પ્રધાન તરીકે બદલી નાખ્યા. કર્ણાટક બાદ ગુજરાતમાં સપ્ટેમ્બર 2021માં વિજય રૂપાણીના સ્થાને ભૂપેન્દ્ર પટેલને મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. હિમાચલ પ્રદેશમાં વર્તમાન મુખ્યમંત્રી જયરામ ઠાકુરની ખુરશી પણ બચી ગઈ. કારણ કે ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં એક લોકસભા અને ત્રણ વિધાનસભા પેટાચૂંટણીમાં ભાજપની હાર પેટ્રોલ અને ડીઝલના વધેલા ભાવ અને ખેડૂતોના આંદોલનને જવાબદાર ઠેરવવામાં આવી હતી.

મધ્યપ્રદેશમાં એવી અટકળો ચાલી રહી છે કે કેન્દ્રીય મંત્રી જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયા વર્તમાન મુખ્યમંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણનું સ્થાન લેશે. સાચા શબ્દોમાં કહીએ તો ભાજપના આ 6 રાજ્યોમાં જ્યાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાવા જઈ રહી છે, ત્યાં માત્ર અરુણાચલ પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી પ્રેમ ખાંડુની ખુરશી જ સુરક્ષિત દેખાઈ રહી છે. કદાચ એટલા માટે પણ કે રાજ્યમાં ભાજપ પાસે તેમના માટે કોઈ વિકલ્પ નથી.

બિપ્લવદેવની ખુરશી તો જવાની જ હતી

ત્રિપુરાની વાત કરીએ તો, બિપ્લબ દેબ કદાચ શરૂઆતથી જ મુખ્યમંત્રી પદ માટે અયોગ્ય હતા. માર્ક્સવાદી કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ત્રિપુરામાં 25 વર્ષથી સત્તામાં હતી, જેનો અંત આવવાનો હતો. પશ્ચિમ બંગાળમાં ડાબેરી પક્ષોનો સફાયો થઈ ગયો હતો અને લોકસભામાં તેમની સંખ્યા પણ ઘટી ગઈ હતી. તેથી ભાજપે બિપ્લબ દેબના કારણે 2018ની ત્રિપુરાની ચૂંટણી જીતી એ ખોટી ગણતરી હતી. બિપ્લબ દેબ નસીબદાર હતા કારણ કે તેઓ રાજ્યમાં ભાજપના અધ્યક્ષ હતા. પરંતુ તેમણે સાબિત કર્યું કે માત્ર ડિગ્રી મેળવવાથી કોઈ શિક્ષિત નથી બની જતું. બિપ્લબ દેબે શરૂઆતના ત્રણ વર્ષમાં જ્યારે પણ મોઢું ખોલ્યું ત્યારે વિવાદ ઊભો કર્યો અને બીજેપી માટે મુશ્કેલી ઉભી કરતા રહ્યા.

છેલ્લા એક વર્ષથી તેમણે પાર્ટીના આદેશને કારણે મોઢું બંધ રાખ્યું હતું અને જ્યારે પાર્ટીએ તેમને રાજીનામું આપવાનો આદેશ આપ્યો ત્યારે તેમણે તેનો વિરોધ પણ કર્યો ન હતો. કારણ કે ત્રિપુરાના મોટાભાગના ભાજપના ધારાસભ્યો તેમની વિરુદ્ધ થઈ ગયા હતા. ભાજપે ધારાસભ્યોના દબાણમાં બિપ્લબ દેબને હટાવ્યા તે નિશ્ચિત છે. જો આમ ન થયું હોત તો કદાચ ભાજપમાં મૂંઝવણ સર્જાઈ હોત. ભાજપે તેમની જગ્યાએ માણિક સાહા વિશે વિચાર્યું ન હોય. જો એવું હોત તો તેઓ ગયા મહિને જ રાજ્યસભામાં ચૂંટાયા ન હોત.

પંજાબમાં અમરિંદરને હટાવવાનો કોઈ ફાયદો ન મળ્યો

સવાલ એ છે કે ચૂંટણી પહેલા મુખ્યમંત્રી બદલવાનો કોઈ ફાયદો છે? પંજાબમાં ચૂંટણીના થોડા મહિનાઓ પહેલા કેપ્ટન અમરિન્દર સિંહને બદલીને ચરણજીત સિંહ ચન્નીને મુખ્યમંત્રી બનાવવાથી કોંગ્રેસ પાર્ટીને ફાયદો થયો ન હતો, પરંતુ ઉત્તરાખંડમાં તેનો ફાયદો ભાજપને થયો, કારણ કે પુષ્કર સિંહ ધામીને મુખ્યમંત્રી તરીકે ચૂંટવામાં આવ્યા હોવા છતાં. મને કંઈ ખાસ કરવાનો સમય ન મળ્યો, પરંતુ તે લોકોમાં વિશ્વાસ જગાડવામાં સફળ રહ્યા કે ત્યાં અગર તેમને થોડો સમય મળી ગયો હોત તો પરિણામ અલગ આવી શકતે.  પરંતુ સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે જો ભાજપે મુખ્યમંત્રીઓની સમીક્ષા કરવી હોય તો શું તે સમયસર ન કરી શકાય કે જેથી નવા મુખ્યમંત્રીને તેમની પ્રતિભા બતાવવાનો પૂરો સમય મળી શકે અને લોકોને પણ નવાની કસોટી કરવાની પૂરતી તક મળી શકે. મુખ્યમંત્રી.. ધામી અને ચન્નીને માત્ર 6-7 મહિનાનો સમય મળ્યો અને ત્રિપુરામાં માણિક સાહાને માત્ર 9 મહિનાનો સમય મળ્યો. સમીક્ષા સરકાર બન્યાના અઢી-ત્રણ વર્ષ પછી પણ થઈ શકે છે, કારણ કે કોઈપણ નેતાની કસોટી કરવા માટે આટલો સમય પૂરતો છે.

બીજો પ્રશ્ન એ છે કે આ સ્થિતિ કેમ બિલકુલ આવે છે? એવું નથી કે આ નેતાઓ કોઈ અન્ય ગ્રહ પરથી આવ્યા છે. પાર્ટીમાં દરેક વ્યક્તિ તેની ક્ષમતા વિશે જાણે છે. જો પાર્ટી તેમના વિશે જાણે છે કે તેઓ સફળ નહીં થાય, તો પછી તેમને મુખ્ય પ્રધાન કેમ બનાવવામાં આવ્યા? શું એવું જાણી જોઈને કરવામાં આવ્યું છે કે જેઓ પોતાને મોટા નેતા માને છે તેઓને પહેલા ખુલ્લા પાડવામાં આવે જેથી તેઓ ભવિષ્યમાં બળવો ન કરી શકે? જો કે, ત્રિપુરાના લોકો જ ફેબ્રુઆરી 2023માં નક્કી કરશે કે ભાજપ દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલ પગલું યોગ્ય છે કે ખોટું અને તેઓએ આ પગલું ભરવામાં વિલંબ કર્યો છે કે કેમ.