World Gujarati Language Day : જાણો કોણ છે ‘વીર નર્મદ’, જેની જન્મજયંતિ પર ઉજવવામાં આવે છે વિશ્વ ગુજરાતી દિવસ

વિશ્વ ગુજરાતી દિવસ દર વર્ષે 24 ઓગસ્ટે ઉજવવામાં આવે છે. ગુજરાતના મહાન સાહિત્યકાર વીર નર્મદની જન્મજયંતિ નિમિત્તે આ દિવસને વિશ્વ ગુજરાતી દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. વીર નર્મદની જન્મજયંતિ પર ગુજરાતી દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. કારણ કે કવિ નર્મદ ગુજરાતી ભાષાના યુગના સર્જક હતા. તેમણે ગુજરાતી સાહિત્યને આંતરરાષ્ટ્રીય બનાવ્યું છે.

આ પણ વાંચો : VNSGU Admission Open : વીર નર્મદ દક્ષિણ ગુજરાત યુનિવર્સિટીમાં ચાલી રહ્યા છે એડમિશન, જાણો વિગત

વીર નર્મદનું જીવન

કવિ વીર નર્મદનો જન્મ 24 ઓગસ્ટ, 1833ના રોજ સુરતમાં થયો હતો. તેઓ બ્રાહ્મણ પરિવારના હતા. તેમનું પૂરું નામ નર્મદાશંકર લાલશંકર દવે હતું. તેમના પિતા લાલશંકર મુંબઈમાં રહેતા હતા. નર્મદે માધ્યમિક શિક્ષણ એલ્ફિન્સ્ટન સંસ્થામાંથી કર્યું હતું. તેઓ નર્મદ નામથી પોતાની રચનાઓ કરતા. નર્મદના લગ્ન માત્ર 11 વર્ષની ઉંમરે થયા હતા. પ્રારંભિક શિક્ષણ સુરતથી કર્યા બાદ તેઓ મુંબઈમાં આગળનો અભ્યાસ કરી રહ્યા હતા. તેથી જ તેના સસરાના કહેવાથી તે સુરત આવ્યા અને પરિવારનું ધ્યાન રાખવા માટે રૂપિયા 15ના પગારે એક શાળામાં શિક્ષક તરીકે નોકરી કરવા લાગ્યા.

ગુજરાતી સાહિત્યને આંતરરાષ્ટ્રીય બનાવનાર વીર નર્મદ

• નર્મદે તેમની પ્રથમ કવિતા 22 વર્ષની ઉંમરે લખી હતી. આ પછી તેમણે સાહિત્યને સમજાવવાનું શરૂ કર્યું. ત્યારબાદ તેઓ મુંબઈમાં શિક્ષક તરીકે નોકરી કરતા હતા. પરંતુ તેમણે નોકરી છોડી દીધી અને 23 નવેમ્બર 1858ના રોજ લખવાનું નક્કી કર્યું અને 24 વર્ષની ઉંમરથી તેમણે સાહિત્યની સેવા કરવાનું શરૂ કર્યું.
• જેમ હિન્દી સાહિત્યમાં આધુનિક યુગની શરૂઆતને ભારતેન્દુયુગ કહેવામાં આવે છે, તેવી જ રીતે ગુજરાતી સાહિત્યનો પ્રથમ સમયગાળો ‘નર્મદ યુગ’ તરીકે ઓળખાય છે.
• નર્મદને કારણે જ ગુજરાતી સાહિત્યે સમગ્ર વિશ્વમાં સમૃદ્ધિ લાવી. ગુજરાતી સાહિત્ય વિશે લોકોને જણાવ્યું અને વિશ્વભરના લોકોને ગુજરાતી સાહિત્યનો ભંડાર આપ્યો.
• નર્મગદ્ય, નર્મકોશ, નર્મકથાકોશ, સારસાંકુતલ, દ્રૌપદી દર્શન, કૃષ્ણકુમારી, બાલકૃષ્ણ વિજય તેમના કેટલાક વિશેષ લખાણો છે. તેમણે 1855 અને 1867 ની વચ્ચે ઘણી કવિતાઓ લખી.

નર્મદ સાહિત્યકારોની સાથે સમાજ સુધારક પણ હતા

નર્મદે સાહિત્યકાર હોવા ઉપરાંત સમાજ સુધારક તરીકે પણ કામ કર્યું છે. નર્મદ પોતાની વાત પર મક્કમ હતા. એકવાર સામાજિક બુરાઈઓનો વિરોધ કરતી વખતે કોઈએ તેમને મજાકમાં કહ્યું કે તમે જે બોલો છો તે કરો પણ છો. પાછળથી નર્મદે પોતે એક વિધવા સાથે લગ્ન કર્યા. ગુજરાતી સાહિત્યને આંતરરાષ્ટ્રીય બનાવનાર નર્મદનું 26 ફેબ્રુઆરી 1886ના રોજ મુંબઈમાં અવસાન થયું હતું.

ગુજરાતનું સૌથી પ્રખ્યાત ગીત, જય, જય ગરવી ગુજરાત વીર નર્મદજી દ્વારા લખવામાં આવ્યું હતું. તેમણે ગુજરાતી સાહિત્યને ઓળખ આપી. નર્મદ અનેક વિષયોના જાણકાર હતા. તેમણે ગુજરાતીનો શબ્દકોશ પણ તૈયાર કર્યો. તેમની આત્મકથા ‘મારી હકીકત’ને ગુજરાતીમાં પ્રથમ આત્મકથા હોવાનું ગૌરવ પ્રાપ્ત થયું છે. તેમણે અનેક સામાજિક કાર્યો કર્યા. નર્મદની આર્થિક સ્થિતિ સારી ન હોવા છતાં નોકરી છોડીને જીવનભર કલમને સાથી બનાવીને ગુજરાતી સાહિત્યની સેવા કરી.

ગુજરાતની વીર નર્મદ યુનિવર્સિટી

ગુજરાતના સુરતમાં આવેલી વીર નર્મદ દક્ષિણ ગુજરાત યુનિવર્સિટીનું નામ કવિ નર્મદના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે. તેની સ્થાપના 1967માં થઈ હતી. રસાયણશાસ્ત્ર ઉપરાંત સમાજશાસ્ત્ર, અંગ્રેજી, ગણિત, ભૌતિકશાસ્ત્ર, પબ્લિક એડમિનિસ્ટ્રેશન, રૂલર સ્ટડી, એક્વેટિક બાયોલોજી પણ અહીં ભણાવવામાં આવે છે.

કવિ નર્મદની જાણીતી પંક્તિઓ

• જય જય ગરવી ગુજરાત, દીપે અરૂણું પ્રભાત
• યા હોમ કરીને પડો, ફતેહ છે આગે

કવિ નર્મદની ફેમસ લાઈન

• મને ફાકડું અંગ્રેજી ન આવડવાનો અફસોસ નથી, પણ મને કડકડાટ ગુજરાતી આવડવાનો ગર્વ છે.