IB અને RAW કરે છે અલગ-અલગ કામ, જાણો શું છે બંનેમાં તફાવત અને કેવી રીતે થાય છે ભરતી?
ભારતમાં પણ IB, RAW જેવી મોટી ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીઓ છે, જેઓ પહેલાથી જ દેશ તરફ આગળ વધી રહેલા જોખમને સમજી શકે છે. અલબત્ત, બંને એજન્સીઓનો હેતુ એક જ છે, પરંતુ તેમની કામ કરવાની રીત ઘણી અલગ છે.
દુનિયાભરના દેશો દુશ્મનોને દૂર રાખવા માટે તેમના બજેટનો મોટો હિસ્સો દેશની સુરક્ષા પર રોકે છે. આ રકમથી કા તો શસ્ત્રો ખરીદવામાં આવે છે અથવા તો એવી સંસ્થાઓ રચાય છે જે દેશની સુરક્ષામાં ફાળો આપે છે, અમેરિકા પાસે સીઆઈએ છે, રશિયાની કેજીબી છે, ઈઝરાયેલની મોસાદ આવી સંસ્થાઓ છે. ભારતમાં પણ IB, RAW જેવી મોટી ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીઓ છે, જેઓ પહેલાથી જ દેશ તરફ આગળ વધી રહેલા જોખમને સમજી શકે છે. અલબત્ત, બંને એજન્સીઓનો હેતુ એક જ છે, પરંતુ તેમની કામ કરવાની રીત ઘણી અલગ છે. ચાલો સમજીએ કે કેવી રીતે?
ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરો શું છે?
ઈન્ટેલિજન્સ બ્યુરો એટલે કે આઈબી પાસે દેશમાં આંતરિક સુરક્ષાની જવાબદારી છે, આ એજન્સી ગૃહ મંત્રાલય હેઠળ કામ કરે છે. IB ની રચના 1887 માં સેન્ટ્રલ સ્પેશિયલ બ્રાન્ચ તરીકે કરવામાં આવી હતી, 1920 માં તેનું નામ બદલીને ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરો રાખવામાં આવ્યું હતું. તેનું મુખ્ય કામ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પ્રવૃત્તિઓ પર નજર રાખવાનું છે. ખાસ વાત એ છે કે IBની ગણતરી દુનિયાની સૌથી જૂની ગુપ્તચર એજન્સીઓમાં થાય છે.
રિસર્ચ એન્ડ એનાલિસિસ વિંગ વિશે જાણો
સ્થાપના સમયે IB પાસે દેશની આંતરિક અને બાહ્ય ગુપ્તચર માહિતીની જવાબદારી હતી, 1968માં IBને માત્ર આંતરિક સુરક્ષા માટે જ જવાબદાર બનાવવામાં આવી હતી અને નવી રિસર્ચ એન્ડ એનાલિસિસ વિંગ એટલે કે RAWની રચના કરવામાં આવી હતી. વાસ્તવમાં, 1962 અને 1965ના યુદ્ધ દરમિયાન, IB એ પ્રકારની ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરી શકી ન હતી જેની ભારતને જરૂર હતી. તેથી જ RAWની સ્થાપના થઈ. RAW ગુપ્ત માહિતી ભેગી કરીને સીધી ભારતીય સેનાને રિપોર્ટ કરે છે. તેનું મુખ્ય કામ ખાસ કરીને ચીન અને પાકિસ્તાનની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખવાનું છે.
RAW અને IB વચ્ચેનો તફાવત છે
RAW એ દેશની વિશ્લેષણ વિંગ છે જે બાહ્ય જોખમો સામે ચેતવણી આપે છે, જ્યારે IBનું કામ આંતરિક જોખમોની ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરવાનું છે. IB કાઉન્ટર ટેરરિઝમ, કાઉન્ટર ઈન્ટેલિજન્સ, બોર્ડર એરિયા પર ઈન્ટેલિજન્સ ભેગી કરે છે, જ્યારે RAW પાડોશી દેશોની અપ્રગટ ગતિવિધિઓની માહિતી એકઠી કરે છે. જ્યારે IB ગૃહ મંત્રાલયને રિપોર્ટ કરે છે, ત્યારે RAW સીધા વડાપ્રધાન કાર્યાલય હેઠળ મૂકવામાં આવે છે.
કેવી રીતે થાય છે ભરતી ?
IB અને RAW પાસે ભરતીના પોતાના સ્કેલ છે, ખાસ કરીને IBમાં પોસ્ટ કરાયેલા અધિકારીઓ ભારતીય પોલીસ સેવા, ED અને આર્મીમાંથી લેવામાં આવે છે, જ્યારે RAW પાસે ભરતી માટે તેની પોતાની કેડર છે જે RAS તરીકે ઓળખાય છે. જોકે, જ્યારે RAWની રચના થઈ ત્યારે તેમાં સેના, પોલીસ અને અન્ય સંસ્થાઓના ઉચ્ચ કક્ષાના અધિકારીઓને પણ લેવામાં આવ્યા હતા.