ખેડૂતો માટે ખૂબ ઉપયોગી છે વેસ્ટ ડિકમ્પોઝર, ઉપજ સાથે આવક પણ વધશે
સરકારે ખેડૂતો માટે પ્રધાનમંત્રી સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ યોજના શરૂ કરી છે. જેના કારણે જમીનની તપાસ કરવામાં આવે છે અને જમીનમાં કયા પોષક તત્વોની કમી છે તે જાણવા મળે છે, ત્યારબાદ ખેતરમાં જરૂરી પોષક તત્વોની ભલામણ કાર્ડમાં આપવામાં આવે છે.
વેસ્ટ ડીકોમ્પોઝર એ ગાયના છાણમાંથી મેળવવામાં આવતું પ્રવાહી ઉત્પાદન છે જેમાં સૂક્ષ્મ જીવો હોય છે, જે પાકના અવશેષો, ગાયના છાણ, કાર્બનિક કચરાને ખાય છે અને ઝડપથી વધારો કરે છે અને જમીનમાં જૈવિક કાર્બનની માત્રામાં વધારો કરે છે. રસાયણોનો ઉપયોગ આડેધડ રીતે વધ્યો છે, જેના કારણે જમીનની ઉત્પાદકતા પર ભારે અસર થઈ રહી છે, આ ઉપરાંત લોકોના સ્વાસ્થ્ય પર પણ અસર થઈ રહી છે.
આ પણ વાંચો: આ ઘાસ ખવડાવવાથી પશુની દૂધ આપવાની ક્ષમતા 10 થી 15 ટકા વધી જશે, પશુપાલકો થઈ જશે માલામાલ
આ તમામ સમસ્યાઓથી બચવા માટે સરકારે ખેડૂતો માટે પ્રધાનમંત્રી સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ યોજના શરૂ કરી છે. જેના કારણે જમીનની તપાસ કરવામાં આવે છે અને જમીનમાં કયા પોષક તત્વોની કમી છે તે જાણવા મળે છે, ત્યારબાદ ખેતરમાં જરૂરી પોષક તત્વોની ભલામણ કાર્ડમાં આપવામાં આવે છે. આ સલાહના આધારે ખેડૂતો તેમની જમીનની ઉત્પાદકતામાં વધારો કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, કચરો વિઘટન કરનારનો ઉપયોગ થાય છે. જમીનની ફળદ્રુપતા વધારવા માટે વધુ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
વેસ્ટ ડીકમ્પોઝર શું છે?
ગાયના છાણમાંથી બનાવેલા પ્રવાહી ઉત્પાદનને વેસ્ટ ડીકોમ્પોઝર કહેવામાં આવે છે, તેમાં સૂક્ષ્મ જીવો હોય છે જે પાકના અવશેષો, ગાયનું છાણ, કાર્બનિક કચરો ખાય છે અને ઝડપથી વધારો કરે છે તેમજ જમીનમાં કાર્બનિક કાર્બનને અલગ પાડે છે. એક સાંકળ રચાય છે, જે ગાયના છાણ અને કચરાને થોડા દિવસોમાં સડે છે અને તેને ખાતરમાં ફેરવે છે.
તે જમીનમાં જૈવિક કાર્બનિક પદાર્થોની માત્રામાં પણ વધારો કરે છે, જે જમીનની ફળદ્રુપતા વધારવા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેને જમીનમાં નાખવાથી જમીનમાં હાજર હાનિકારક રોગ પેદા કરતા જીવાણુઓની સંખ્યા નિયંત્રિત થાય છે. અને જમીનને સ્વસ્થ બનાવવામાં મદદ કરે છે.
ઘર પર વેસ્ટ ડિકમ્પોઝર કેવી રીતે બનાવવું
જો ખેડૂતો ઇચ્છે તો તેઓ તેમના ઘરે પણ વેસ્ટ ડિકમ્પોઝર તૈયાર કરી શકે છે. વેસ્ટ ડિકમ્પોઝરને ખેતરમાં સીધો ઉપયોગ ન કરતા પહેલા કલ્ચર બનાવવામાં આવે છે. 20 ગ્રામની શીશીમાં હાજર પ્રવાહીને 200 લિટર પાણીથી ભરેલા ડ્રમમાં ઠાલવવામાં આવે છે, જેમાં બે કિલો ગોળ ઉમેરવામાં આવે છે અને પછી તેને 2 વખત લાકડી વડે હલાવતા રહો, 5-6 દિવસમાં દ્રાવણ ઉપરની સપાટી પર ફેણવાળું થઈ જાય છે અને પછી તેને ખેતરમાં ઉપયોગ માટે તૈયાર માનવામાં આવે છે.
જમીનમાં જરૂરી છે કાર્બન તત્વ
વાસ્તવમાં, સંપૂર્ણ ખેલ જમીનમાં કાર્બન તત્વ અને pHનો છે, વધુ ફર્ટિલાઈઝર ઉમેરવાથી PH વધે છે અને કાર્બન તત્વો (અશ્મિ) ઘટે છે અને પછી ધીમે ધીમે જમીન બંજર બની જાય છે. તેથી જ ખેડૂતોને સલાહ આપવામાં આવે છે કે ખેડૂતોએ ખેતરમાં કચરાના વિઘટનની સાથે ગાયના છાણ, પાકના અવશેષો વગેરેનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. જેના કારણે જમીનમાં ઓર્ગેનિક કાર્બનનું પ્રમાણ વધારી શકાય છે તેમજ પાકની ઉપજ પણ વધારી શકાય છે.
વેસ્ટ ડિકમ્પોઝરનો ઉપયોગ કરવાની રીત
20 મિલિની બોટલમાંથી 200 લીટર પ્રવાહી ખાતર તૈયાર કરવામાં આવે છે, તેને ખેતરમાં છંટકાવ કરી શકાય છે, તેને છાણ-કચરા પર નાખીને ખાતર બનાવી શકાય છે, અને બીજને શુદ્ધ પણ કરી શકાય છે. અને જો પાકને ફૂગ જેવા રોગની અસર થતી હોય તો તેનો છંટકાવ પણ કરી શકાય છે. આ સિવાય લીલા મરચાં, હળદર, લસણ અને આદુનો રસ કાઢીને છંટકાવ કરવાથી ચૂસતા જંતુઓનું નિયંત્રણ કરી શકાય છે. તેનાથી પાકની ઉપજની સાથે ખેડૂતોની આવકમાં પણ વધારો થશે.