દેશમાં 27 જંતુનાશક પર લાગી શકે છે પ્રતિબંધ, કૃષિ મંત્રાલય આ અઠવાડિયે લઈ શકે છે નિર્ણય

દેશમાં કુદરતી ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સતત પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. આ માટે રાસાયણિક જંતુનાશકો (Pesticide Ban)ના ઉપયોગ પર નિયંત્રણો લાદવામાં આવી રહ્યા છે. જંતુનાશકો એવા છે કે જંતુઓને નુકસાન પહોંચાડવાની સાથે, તેઓ મિત્ર જંતુઓને પણ નુકસાન પહોંચાડે છે. જંતુનાશકોના ઉપયોગથી થતા નુકસાનને ધ્યાનમાં રાખીને, કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રાલય આ અઠવાડિયે 27 જંતુનાશકો પર સૂચિત પ્રતિબંધ પર નિષ્ણાત પેનલની ભલામણો પર વિચાર કરે તેવી શક્યતા છે. જોકે, તાજેતરમાં મંત્રાલયના અધિકારીઓ બદલાયા હોવાથી મંત્રાલયમાં અધિકારીઓની બદલી બાદ તાત્કાલિક નિર્ણય લેવામાં આવશે કે કેમ તે અંગે ઉદ્યોગ નિષ્ણાતો શંકા સેવી રહ્યા છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું કે કૃષિ મંત્રાલય રાજેન્દ્રન સમિતિના અહેવાલ(Rajendran Committee Report)ના સંબંધમાં સૂચિત પ્રતિબંધ પર આંતર-મંત્રાલય ચર્ચા કરી શકે છે.

સરકારે 27 જંતુનાશકો એસેફેટ, એટ્રાઝીન, બેનફ્યુરાકાર્બ, બ્યુટાક્લોર, કેપ્ટાન, કાર્બેન્ડાઝીન, કાર્બોફ્યુરાન, ક્લોરપાયરીફોસ, ડેલ્ટામેથ્રીન, ડાઈકોફોલ, ડાયમેથોએટ, ડાઈનોકેપ, ડાયુરોન, મેલાથિઓન, મેન્કોઝેબ, મેથિમિલ, મોનોક્રોટોફોસ, ઓક્સીફ્લોરફેન, પેંડિમેથાલિન, ક્કિનાલફોસ, સલ્ફોસલ્ફ્યુરોન, થિયોડિકાર્બ મિથાઈલ, થિરમ, જિનેબ, અને જિરમ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો નિર્ણય લીધો છે. મે 2020 માં, પ્રતિબંધ અંગે હિતધારકોના વાંધા અને સૂચનો આમંત્રિત કરતા એક ડ્રાફ્ટ અધિસૂચના પ્રકાશિત કરી હતી.

નિષ્ણાત સમિતિની કરવામાં આવી હતી રચના

જો કે, હિતધારકોની વિનંતી અને કૃષિ પ્રધાન નરેન્દ્ર સિંહ તોમરના હસ્તક્ષેપ પર, વાંધા અને સૂચનો મેળવવાની સમય મર્યાદા 45 દિવસથી વધારીને 90 દિવસ કરવામાં આવી હતી. પાછળથી જાન્યુઆરી 2021 માં, મંત્રાલયે સલામતી, ઝેરી અસર, અસરકારકતા સંબંધિત તમામ પાસાઓને ધ્યાનમાં લઈને વાંધાઓ અને સૂચનોઓ પર વિચાર કરવા માટે ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ (ICAR) ના ભૂતપૂર્વ સહાયક મહાનિર્દેશક, ટીપી રાજેન્દ્રન હેઠળ નિષ્ણાત સમિતિની રચના કરી.

કમિટીને તેના પર જરૂરી અભ્યાસ કર્યા બાદ અપડેટ ડેટા સબમિટ કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે જંતુનાશકો પર પ્રતિબંધ મૂકવા માટે ટેકનિકલ અને વૈજ્ઞાનિક જરૂરિયાતો શું છે અને આ માટે કયા સલામત વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે. સમિતિને અન્ય દેશોમાં આ જંતુનાશકો પર પ્રતિબંધ મૂકવાની સ્થિતિ શું છે અને તે ખેડૂતોના હિતમાં છે કે કેમ તે જાણવા માટે પણ કહેવામાં આવ્યું હતું.

ત્રણ મહિનામાં રિપોર્ટ માંગવામાં આવ્યો હતો

બિઝનેસ લાઇન અનુસાર, જોકે સમિતિને ત્રણ મહિનામાં તેનો રિપોર્ટ સબમિટ કરવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું, એવું જાણવા મળ્યું છે કે મંત્રાલયને નવેમ્બર 2021માં રિપોર્ટ મળ્યો હતો. નોંધપાત્ર રીતે, 27 જંતુનાશકો પર સૂચિત પ્રતિબંધ એ 66 વિવાદાસ્પદ જંતુનાશકોને તેમની ઝેરી અસર માટે તબક્કાવાર રીતે દૂર કરવાના પગલાનો એક ભાગ છે. સરકારે તેમાંથી 18ની નોંધણી કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.

ખેડૂતોએ વધુ કિંમત ચૂકવવી પડી શકે છે

ઉદ્યોગના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે આ 27 જંતુનાશકોનું હાલનું ઉત્પાદન મૂલ્ય આશરે રૂ. 10,300 કરોડ છે, જેમાંથી રૂ. 6,000 કરોડની વસ્તુઓની નિકાસ કરવામાં આવે છે. ઉદ્યોગના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે જો આ જંતુનાશકોના સ્થાનિક વેચાણ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવે છે અને નિકાસને મુક્તિ આપવામાં આવે છે, તો ખેડૂતોને આયાતી વિકલ્પ મેળવવા માટે વધારાના રૂ. 2,000 કરોડ ચૂકવવા પડશે.

આઠ જંતુનાશકોની નોંધણી પાછી ખેંચી

કૃષિ મંત્રાલયે અત્યાર સુધીમાં દેશમાં આયાત, ઉત્પાદન અથવા વેચાણ માટે 46 જંતુનાશકો અને ચાર જંતુનાશકોના ઉત્પાદન પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે અથવા તબક્કાવાર રીતે બંધ કરી દીધો છે. આ ઉપરાંત, આઠ જંતુનાશકોની નોંધણી પાછી ખેંચી લેવામાં આવી છે, પાંચ જંતુનાશકો સ્થાનિક ઉપયોગ માટે પ્રતિબંધિત છે પરંતુ તેની નિકાસને મંજૂરી આપવામાં આવી છે અને નવ જંતુનાશકોને પ્રતિબંધિત ઉપયોગ હેઠળ મૂકવામાં આવ્યા છે.

આ પણ વાંચો: Success Story: અહીં વસે છે આદિવાસી મહિલા ખેડૂતોની એક અલગ દુનિયા, શું તમે જાણો છો?

આ પણ વાંચો: બાસમતી ચોખાની નિકાસ પર ઉભા થયેલા મોટા સંકટનો કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોએ શોધી કાઢ્યો ઉકેલ

વધુ સમાચાર વાંચવા માટે અમારી ટ્વીટર કોમ્યુનિટીમાં જોડાવા અહીં ક્લિક કરો-