National Panchayati Raj Day : આજે છે રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ, જાણો શું છે આ દિવસનો ઈતિહાસ અને તેનું મહત્વ….
24 એપ્રિલે રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ 24 એપ્રિલ, 1993 ના ઐતિહાસિક દિવસને ચિહ્નિત કરવા માટે ઉજવવામાં આવે છે, જ્યારે બંધારણ (73મો સુધારો) અધિનિયમ, 1992 અમલમાં આવ્યો હતો.
ભારતમાં દર વર્ષે 24 એપ્રિલે રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ 24 એપ્રિલ, 1993 ના ઐતિહાસિક દિવસને ચિહ્નિત કરવા માટે ઉજવવામાં આવે છે, જ્યારે બંધારણ (73મો સુધારો) અધિનિયમ, 1992 અમલમાં આવ્યો હતો. આ અધિનિયમને કારણે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પંચાયતી રાજ સંસ્થાઓ (PRIs) ની રચના થઈ.
રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસનો ઇતિહાસ
તેમના લાંબા અસ્તિત્વ છતાં, ભારતમાં પંચાયતી રાજ સંસ્થાઓએ અનેક પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો છે, જેમાં અનિયમિત ચૂંટણીઓ, વિસ્તૃત સુપર સત્રો, હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા જૂથોનું અપૂરતું પ્રતિનિધિત્વ, સત્તાનું મર્યાદિત વિનિમય અને અપૂરતા નાણાકીય સંસાધનોનો સમાવેશ થાય છે. 1992માં 73મા સુધારા દ્વારા આ સંસ્થાઓની બંધારણીય માન્યતા ગ્રામીણ ભારતમાં દેખીતી અસર સાથે રાજકીય સત્તાના વિકેન્દ્રીકરણમાં મહત્વનો વળાંક હતો. ભારત સરકારે, રાજ્યો સાથે પરામર્શ કરીને, 24 એપ્રિલને રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ તરીકે નિયુક્ત કર્યો છે, જે 2010 થી પંચાયતી રાજ મંત્રાલય દ્વારા ઉજવવામાં આવે છે.
રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસનું મહત્વ
રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ ભારતમાં નોંધપાત્ર મહત્વ ધરાવે છે, કારણ કે તે દેશમાં પંચાયતી રાજ સંસ્થાઓ (PRIs) ની સ્થાપનાની ઉજવણી કરે છે. પીઆરઆઈના મહત્વ અને ગ્રામીણ વિકાસમાં તેમના યોગદાન વિશે જાગૃતિ લાવવા માટે સેમિનાર, વર્કશોપ અને એવોર્ડ ફંક્શન જેવા વિવિધ કાર્યક્રમો અને પ્રવૃત્તિઓ સાથે દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. ગ્રામીણ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા અને સમુદાયોના સશક્તિકરણમાં તેમના ઉત્કૃષ્ટ કાર્ય માટે સરકાર પંચાયતોને પુરસ્કાર પણ આપે છે.
આંકડાઓ અનુસાર, ભારતમાં કુલ 2.51 લાખ પંચાયતો છે, જેમાં 2.39 લાખ ગ્રામ પંચાયતો, 6904 બ્લોક પંચાયતો અને 589 જિલ્લા પંચાયતોનો સમાવેશ થાય છે. આ પંચાયતોને 29 લાખથી વધુ પંચાયત પ્રતિનિધિઓ દ્વારા ટેકો મળે છે જેઓ પોતપોતાના વિસ્તારોના વિકાસ અને કલ્યાણ માટે કામ કરે છે.
રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસનુ તથ્ય
બંધારણની સાતમી અનુસૂચિ હેઠળ રાજ્યની યાદીમાં “સ્થાનિક સરકાર” નો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. ભારતીય બંધારણની કલમ 40 જણાવે છે: “રાજ્ય ગ્રામ પંચાયતોને સંગઠિત કરવા માટે પગલાં લેશે અને તેમને સ્વ-સરકારના એકમો તરીકે કાર્ય કરવા સક્ષમ બનાવવા માટે જરૂરી હોય તેવી સત્તાઓ પ્રદાન કરશે.”
રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ એ ભારતમાં પંચાયતી રાજ વ્યવસ્થાનો રાષ્ટ્રીય દિવસ છે જે દર વર્ષે 24 એપ્રિલે પંચાયતી રાજ મંત્રાલય દ્વારા ઉજવવામાં આવે છે. ભારતના પૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહે 24 એપ્રિલ 2010ને પ્રથમ રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો હતો.
